Πώς οι κυρώσεις οδηγούν Ευρωπαίους στη φτωχοποίηση

Οι πρωτοφανείς, “πυρηνικού τύπου” οικονομικές κυρώσεις, χωρίς καμία διεθνή νομιμοποίηση, όπως διακηρύσσονταν από τις πολιτικές ηγεσίες των ΗΠΑ και της ΕΕ., σκοπό είχαν να υποταχθεί, να εκβιαστεί και να στραγγαλιστεί οικονομικά η Ρωσία. Με τις απειλές για την οικονομική της κατάρρευση, ώστε να γίνει “παρίας” στον κόσμο όπως διατυμπάνιζαν, δεν θα μπορούσε να αντισταθεί στους αμερικανικούς τυχοδιωκτισμούς στην Ουκρανία.

Της έδιναν μόνο μια επιλογή: Να υποκύψει. Επειδή δεν μπορούν να την υποτάξουν στρατιωτικά, όπως συνηθίζουν με όλες τις αδύναμες τριτοκοσμικές χώρες, το εργαλείο των αλλεπάλληλων πακέτων οικονομικών κυρώσεων θεωρήθηκε πως θα επέβαλλε την αμερικανική κυριαρχία. Οι κυρώσεις στη Ρωσία που σχεδιάζονται και αποφασίζονται από το αρμόδιο επιτελείο των ΗΠΑ, εφαρμόζονταν με πρωτοφανή προθυμία και μορφή εντολής-εγκυκλίου από τις ευρωπαϊκές ηγεσίες, είχαν έναν ακόμη στόχο στον ίδιο σκοπό: Την πλήρη καταστροφή των ευρωρωσικών σχέσεων δεκαετιών, τη διακοπή κάθε μορφής συνεργασίας και συναλλαγής με τη Ρωσία, με εργαλείο την Ουκρανία. Μετά από επτά μήνες εφαρμογής των κυρώσεων, τα αποτελέσματα τους στο οικονομικό πεδίο μιλούν από μόνα τους.      

Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας, για την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2022, το εμπορικό πλεόνασμα της χώρας εκτοξεύθηκε λόγω των εξαγωγών της, στο πρωτοφανές επίπεδο ρεκόρ 213,6 δισ. δολαρίων, κυρίως λόγω της ραγδαίας ανόδου των τιμών ενεργειακών προϊόντων, αλλά και μεταλλευμάτων, πρώτων υλών κτλ. Αντίθετα, οι εισαγωγές παρουσίασαν μικρή μόνον μείωση λόγω των κυρώσεων, από 172,3 δισ. το 2021 στα 161,1 δισ. το 2022, δεδομένου ότι οι εισαγωγές τεχνολογικών προϊόντων και ανταλλακτικών γίνονται σε μεγάλη έκταση μέσω άλλων χωρών π.χ. Τουρκία.

Πίνακας 1. Ισοζύγιο Εξωτερικών Συναλλαγών Ρωσικής Ομοσπονδίας. Ιανουάριος – Αύγουστος  (σε δισ. δολάρια)
	2021	2022
Εμπορικό Ισοζύγιο (Αγαθά και Υπηρεσίες)	+ 90,5	+ 213,6
Ισοζύγιο μεταφοράς εισοδημάτων	-29,6	-30,5
Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών	+60,9	+183,1

Πηγή: Bank of Russia   9 Sept. 2022

Αν αφαιρεθεί το έλλειμμα του ισοζυγίου πρωτογενών και δευτερογενών εισοδημάτων (τόκοι, μερίσματα, κέρδη κτλ.) -30,5 δισ. δολάρια, το καθαρό πλεόνασμα του συνόλου των εξωτερικών συναλλαγών της Ρωσίας την περίοδο αυτή, ανέρχεται στα 183,1 δισ. δολάρια, ποσό τριπλάσιο απ’ την αντίστοιχη περίοδο του 2021. Φαίνεται καθαρά, πως στον τομέα των εξωτερικών συναλλαγών, οι δυτικές κυρώσεις οδήγησαν σε πρωτοφανή πλεονάσματα, θετικότατα για την οικονομία της χώρας. Κανένας οικονομικός στραγγαλισμός δεν συνέβη στη χώρα με τα πλέον περιζήτητα εξαγώγιμα προϊόντα στον κόσμο.

Ακριβώς αντίθετα είναι τα αποτελέσματα των ευρωπαϊκών κυρώσεων στην ευρωπαϊκή οικονομία, με δραματική επιδείνωση των εξωτερικών συναλλαγών για όλες τις χώρες, λόγω των τιμών ενέργειας, μεταλλευμάτων, τροφίμων κτλ. όπως φαίνεται από τα παρακάτω στοιχεία.              

Πίνακας 2. Ισοζύγιο Εξωτερικών Συναλλαγών Ε.Ε. και Ευρωζώνης.         

Εμπορικό Ισοζύγιο. Ιανουάριος – Ιούλιος (σε  δις ευρώ)
	2021	2022
Ευρωπαϊκή Ένωση	+98,8	-244,2
Ευρωζώνη	+121,3	-177,4
Ισοζύγιο πληρωμών, Αγαθά και Υπηρεσίες.
Ευρωζώνη	+346	(  –   )*

*Συνολικά Αρνητικό μετά το Β’ τρίμηνο του 2022. Μη διαθέσιμα ακόμη στοιχεία.

Πηγή: Eurostat. Euro indicators. 15-9-2022

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Πίνακα 2,το εμπορικό ισοζύγιο της ΕΕ, από πλεονασματικό +98,8 δισ. δολάρια την ίδια περίοδο του 2021, μετατρέπεται σε ελλειμματικό με ραγδαία επιδείνωση στα -244,2 δισ. Αντίστοιχη είναι η εξέλιξη και στην Ευρωζώνη, όπου ένα πλεονασματικό εμπορικό ισοζύγιο +121,3 δισ. το 2021, μετατρέπεται σε ελλειμματικό -177,4 δισ. δολάρια στο αντίστοιχο διάστημα του 2022. Θα πρέπει να σημειώσουμε, πως η επιδείνωση αυτή βαίνει αυξανόμενη καθώς πλησιάζουμε τους τελευταίους μήνες του έτους. Αν συμπεριλάβουμε και το εμπόριο υπηρεσιών, τότε το συνολικό ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών της Ευρωζώνης από πλεονασματικό +346 δισ. το 2021, μετατρέπεται ραγδαία σε ελλειμματικό μετά το πρώτο τρίμηνο του 2022,  με μηνιαίο έλλειμμα κατά μέσο όρο περίπου 10 δισ. Φαίνεται καθαρά, πως το πλεόνασμα στο ισοζύγιο υπηρεσιών δεν μπορεί να καλύψει το ραγδαία αυξανόμενο εμπορικό έλλειμμα.

Έτσι, ο εξωτερικός τομέας της Ευρωζώνης στο τέλος του έτους θα έχει, ίσως για πρώτη φορά, αρνητική συμβολή στην ανάπτυξη και την ευημερία της. Από παράγοντας ενίσχυσης της δαπάνης και ζήτησης στην οικονομία, μετατρέπεται σε υφεσιακό παράγοντα με διαρροή εισοδήματος και δαπάνης σε άλλες οικονομίες. Θα αντισταθμισθεί αυτό από αύξηση της καταναλωτικής δαπάνης σε συνθήκες πληθωρισμού, από αύξηση επενδύσεων σε δυσμενές περιβάλλον και αύξηση ελλειμματικών δημοσίων δαπανών για να αποφευχθεί η ύφεση; Ανάλογα είναι τα δεδομένα και για την ελληνική οικονομία.

Πίνακας 3. Ελληνικό Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών. Ιανουάριος- Ιούλιος (σε δις ευρώ.)
	2021	2022
Εμπορικό Ισοζύγιο	– 13,1	-21
Ισοζύγιο Υπηρεσιών	+8,4	+10,1
Ισοζύγιο αγαθών, και υπηρεσιών	-8,4	– 10,8
Ισοζύγιο Εισοδημάτων	+1,3	+1

Πηγή: Τράπεζα Ελλάδος. Δελτίο Τύπου 20-9-2022

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Πίνακα 3, δραματική είναι η χειροτέρευση του εμπορικού ισοζυγίου της χώρας μας, λόγω κυρίως των τιμών των ενεργειακών προϊόντων, ενώ το Ισοζύγιο των Υπηρεσιών παρά την εξαιρετική συμβολή του Τουρισμού και της Ναυτιλίας μας, δεν μπόρεσε να καλύψει το διευρυνόμενο εμπορικό μας έλλειμμα. Έτσι, το έλλειμμα στις εξωτερικές συναλλαγές της χώρας αυξήθηκε από -8,3δισ. ευρώ το 2021 στα 10,8 δισ. ευρώ το 2022, που μειώνεται κατά 1 δισ. ευρώ αν συμπεριληφθεί το πλεονασματικό ισοζύγιο εισοδημάτων.

Κατευθείαν στη φτωχοποίηση  

Οι προοπτικές ύφεσης στην Ευρώπη, σε περιβάλλον υψηλού πληθωρισμού δεκαετιών και αλλεπάλληλων αυξήσεων επιτοκίων για την καταπολέμησή του, είναι πλέον ορατές απ’ όλους, με πιθανές ανεξέλεγκτες καταστάσεις τον ερχόμενο χειμώνα, γεγονός που εξαρτάται απ’ την έκταση του αναμενόμενου ενεργειακού σοκ. Όλα τα παραπάνω, αντανακλώνται  και στην ισοτιμία του κάποτε ισχυρού μας νομίσματος με τη διατηρήσιμη αξία, που χάνει πλέον και το 1:1 με το δολάριο.

Αντίθετα το ρωσικό νόμισμα, είναι επόμενο να ισχυροποιείται σε υψηλό επταετίας παρά τις συνεχείς άρσεις κεφαλαιακών ελέγχων και μειώσεις επιτοκίων, με τελευταία πριν τρείς μέρες στο 7,5%. Ο πληθωρισμός παρουσιάζει τάση αποκλιμάκωσης, από 17,7% στην αρχή του πολέμου στο 14,1% σήμερα, ενώ οι εκτιμήσεις για το μέγεθος της ύφεσης το 2022 αναθεωρούντα συνεχώς προς τα κάτω, από επενδυτικές τράπεζες και την Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας. Από 8% περίπου στην αρχή του πολέμου, στο 3% σήμερα.

Οι καταστροφικές επιπτώσεις των κυρώσεων έχουν οδηγήσει την Ευρώπη σε δραματική διαδικασία φτωχοποίησης. Οι συνεχώς επιδεινούμενοι όροι εμπορίου μέσω των σχετικών τιμών εισαγωγών-εξαγωγών, έχουν στραφεί ραγδαία σε βάρος μας. Αυτό σημαίνει, πως για την ίδια ποσότητα εισαγωγών, πρέπει να δώσουμε ολοένα και μεγαλύτερη ποσότητα εξαγωγών. Τη διαδικασία αυτή δεν μπορούν να συγκαλύψουν οι επιδοματικές πολιτικές με δανεικά και αλλεπάλληλα δημοσιονομικά πακέτα. Ως πότε άραγε αυτές; Μέχρι πρόσφατα, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις είχαν ξοδέψει 280 δισ. ευρώ από τον Σεπτέμβριο του 2021 για να αμβλύνουν τις επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης, με πρώτη τη χώρα μας 3,7% του ΑΕΠ.(Bruegel: Energy rescue. Analysis of policies since September).

Γενική οπισθοδρόμηση

Οι δημοσιονομικές αυτές πολιτικές απόκρυψης του τεράστιου προβλήματος, είναι χρήσιμες ως ένα βαθμό για την ανακούφιση και μετριασμό του πολιτικού κόστους, σε συνδυασμό με την τεράστια προπαγάνδα των δυτικών ΜΜΕ, για τις δουλοπρεπείς ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Οι πολιτικές αυτές, έρχονται σε ευθεία αντίθεση με τις πολιτικές των Κεντρικών Τραπεζών αύξησης επιτοκίων για μείωση του υψηλού πληθωρισμού μέσω ύφεσης. Η νομισματική πολιτική ρίχνει νερό και η δημοσιονομική λάδι στη φωτιά του πληθωρισμού, δυσκολεύοντας τη συνήθη αυτοδιόρθωσή του.

Πόση ύφεση θα χρειαστεί για να πέσει ο πληθωρισμός σε ανεκτά επίπεδα, ή εκεί που ήταν; Για πόσο χρονικό διάστημα; Πόσους άραγε δύσκολους χειμώνες; Πού πρέπει να φτάσουν τα επιτόκια; Για πόσο καιρό θα διατηρηθούν εκεί; Τι μπορούν να πετύχουν όταν το πρόβλημα βρίσκεται στις πολιτικές αποφάσεις των κυρώσεων, τη συνέχιση του πολέμου και το ενεργειακό σοκ προσφοράς που προκάλεσαν;

Η εφαρμογή της αμερικανικής απαγόρευσης χρήσης των ρωσικών ενεργειακών πόρων, αποδεικνύεται καταστροφική για την ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα και ευημερία. Δεν υπάρχει ανταγωνιστής στο αέριο μέσω αγωγών. Η απεξάρτηση απ’ αυτούς, που δεν είναι ούτε εφικτή ούτε βιώσιμη, αποτελεί τη μεγαλύτερη Ευρωπαϊκή ανοησία μεταπολεμικά, και ξεπερνά κάθε γελοιότητα όταν γίνεται για να μην έχει πόρους  να συνεχίσει τον πόλεμο η Ρωσία, ενώ θα στηριχθεί στις παιδαριώδεις προτάσεις εξοικονόμησης ενέργειας.

Το τέλος του πολέμου πρέπει να αποτελέσει κεντρική ευρωπαϊκή προτεραιότητα, αντίθετη με την αγγλοσαξονική επιδίωξη συνέχισής του χαμένου πολέμου τους, μέχρι το ναζιστικό προτεκτοράτο του Κιέβου… καταλάβει τη Ρωσική Κριμαία. Υπάρχουν πολιτικές δυνάμεις αμφισβήτησης της αυτοκαταστροφικής πορείας; Ούτε ο κομματικός ανταγωνισμός για την αναδιανομή της φτωχοποίησης μέσω επιδοματικών πολιτικών, ούτε η πειθαρχημένη συμπεριφορά προς την Πρεσβεία, τους δίνει λόγο ύπαρξης.