Πώς οι πόλεμοι σε Αφγανιστάν-Ιράκ υπονόμευσαν τις ΗΠΑ απέναντι στην Κίνα

Στις ΗΠΑ το επιχειρηματικό έθος έχει ένα δόγμα για τις επιχειρήσεις που δεν πάνε καλά: σταμάτα τις απώλειές σου (cut your losses). Είναι μια πρακτική στην οικονομία που θέλει αποφασιστικότητα, τόλμη και μεγάλο ρίσκο. Και όμως, στον ανταγωνιστικό καπιταλισμό, η επιτυχία συνοδεύεται και από την αποτυχία, την πτώχευση, τη ζημία. Το δίπολο κέρδος-ζημία λειτουργεί στον καπιταλισμό σαν μια καθαρτική διαδικασία όσο και αν αυτό είναι επιζήμιο για εργαζόμενους ή για όσους εξαρτώνται από μια συγκεκριμένη επιχείρηση.

Αυτό βέβαια δεν συνέβη με την κρίση του 2007, μια και οι τράπεζες και το χρηματοπιστωτικό σύστημα ήταν “πολύ μεγάλα για να αφεθούν να πτωχεύσουν”, όπως συνέβη το 1929. Κέρδη και ζημίες, όμως, έχουν και οι πόλεμοι και η εξωτερική πολιτική. Τα κέρδη και οι ζημίες εδώ είναι ιστορικές αλλά και οικονομικές. Μια εκστρατεία μπορεί να αποβεί μοιραία όχι μόνο γιατί χάθηκε αλλά γιατί κόστισε πολλά περισσότερα από ό,τι θα μπορούσε να προϋπολογισθεί ή να αντέξει το κρατικό θησαυροφυλάκιο.

Όταν οι δίδυμοι πύργοι στη Νέα Υόρκη έπεσαν και άρχισε ο “πόλεμος κατά της τρομοκρατίας” κανείς δεν είχε υπολογίσει το πού θα έφτανε ο λογαριασμός μιας τέτοιας ιστορικής ανατροπής και πόσα χρόνια να ήταν απαραίτητα για να επιτευχθεί μια κάποια επιτυχία. Είκοσι χρόνια μετά το οικονομικό κόστος ήταν γιγάντιο και η επιτυχία φευγαλέα. Στο διάγραμμα που ακολουθεί βλέπουμε ένα χαρακτηριστικό αποτύπωμα από τις αμερικανικές μπότες που εγκατέλειψαν το Αφγανιστάν. Είκοσι χρόνια πολέμου στο μέσον της Ασίας, 10 τουλάχιστον χρόνια πόλεμος στο Ιράκ, και δέκα χρόνια πόλεμος στη Συρία με ISIS και διάφορες ισλαμικές τρομοκρατικές οργανώσεις διάσπαρτες στις ερήμους.

Το διάγραμμα δείχνει το ποσοστό του αμερικανικού δημοσίου χρέους ως προς το ΑΕΠ. Το συμπέρασμα είναι αποκαρδιωτικό. Οι ΗΠΑ χρεώθηκαν από τις διεθνείς αγορές –μιας και η αποταμίευση εκεί είναι μηδαμινή– υπέρογκα ποσά για να διεξάγουν πολέμους σε ισλαμικές χώρες (Αφγανιστάν, Ιράκ, Λιβύη, Συρία) και γενικά να περιορίσουν τις ανά τον κόσμο παραφυάδες της Αλ Κάιντα ή άλλες ακραίες οργανώσεις όπως το ISIS.

Υπολογίζεται πως οι ΗΠΑ σπατάλησαν πάνω από 7 τρισ. δολάρια. Στο Ιράκ το ανθρώπινο κόστος (χωρίς να υπολογίζουμε τους τραυματίες) ήταν 4.801 νεκροί Αμερικανοί και ίσως 1,5 εκατομμύρια Ιρακινοί. Στο Αφγανιστάν ο πόλεμος στοίχισε γύρω στα τρία τρισ. με απώλειες 3.487 Αμερικανούς και εκατοντάδες χιλιάδες Αφγανούς. Σύμφωνα με το Watson Institute of International and Foreign Affairs του Brown University, το Πεντάγωνο ξόδεψε 14 τρισ. από την εισβολή στο Αφγανιστάν έως σήμερα. Το ένα τρίτον έως τα μισά από αυτά πήγαν για την αγορά όπλων στις Lockheed, Boeing, Raytheon, General Dynamics, Northrop.

Οικονομία, πόλεμοι και πανδημία

Για να πάρουμε μια ιδέα των μεγεθών θα δούμε πως το 2020 η Lockheed υπέγραψε συμβόλαια ύψους 77 δισ. τη στιγμή που ολόκληρος ο προϋπολογισμός του υπουργείου Εξωτερικών και της Υπηρεσίας για τη Διεθνή Ανάπτυξη για όλο το έτος ήταν μόνο 44 δισ. Το κόστος των εξοπλισμών και των πολέμων, υπέσκαψε και την οικονομία των ΗΠΑ και από ό,τι φαίνεται και την τεχνολογική τους υπεροχή.

Ο Galston γράφει σε ένα δοκίμιο στο Brookings Institute: «Στο τέλος του 20ου αιώνα, οι ΗΠΑ επικάλυψαν τον κόσμο ως κολοσσός. Η 11η Σεπτεμβρίου τα άλλαξε όλα. Η υπερβολική προσήλωση στη Μέση Ανατολή μας εξέτρεψε από τις γεωπολιτικές δυνάμεις που επαναπροσδιόριζαν τον κόσμο. Τώρα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τις επιπτώσεις με ένα πιο αδύνατο χέρι».

Το πιο αδύνατο σημείο των ΗΠΑ είναι πλέον η οικονομία, η οποία βασίζεται στις φτηνές εισαγωγές, τον καταναλωτικό δανεισμό, και τα μηδενικά επιτόκια της κεντρικής τράπεζας FED. Η πανδημία με την αντιμετώπιση του Τραμπ ζημίωσε την οικονομία απροσδόκητα και το άγος αυτό δεν λέει να τελειώσει. Το εμβόλιο έχει γίνει πολιτικό όπλο, όπως έγινε και σε άλλες δυτικές δημοκρατίες, με απρόβλεπτες επιπτώσεις αν οι μεταλλάξεις συνεχίσουν να εμφανίζονται.

Το Πεκίνο ο νέος “κακός”

Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε, επίσης, πως για πολιτικούς λόγους οι απώλειες σε στρατιωτικό προσωπικό δεν ήταν ευκολοχώνευτες στο αμερικανικό κοινό. Έτσι, μεγάλο μέρος της οικονομικής σπατάλης, πέραν των κατασκευαστών όπλων, πήγε στη χρηματοδότηση μισθοφορικών στρατευμάτων, τα οποία έκαναν τη βρώμικη δουλειά στο έδαφος. Η Blackrock ήταν αυτή που πήρε τα περισσότερα συμβόλαια γι’ αυτές τις “υπηρεσίες”.

Και πριν αλέκτωρ φωνήσαι τρις, για να ξεχαστεί το φιάσκο του Αφγανιστάν ιδού η AUKUS, με οκτώ πυρηνικά υποβρύχια για την Αυστραλία, και την κατάργηση της γαλλο-αυστραλιανής συμφωνίας για συμβατικά υποβρύχια από το Παρίσι. Η Ουάσινγκτον αντικατέστησε τους Ταλιμπάν και το ISIS σαν την μητέρα όλων των δεινών της ανθρωπότητας, από το Πεκίνο! Ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας έληξε με ένα διάταγμα και ξεκίνησε μια νέα περίοδος της ιστορίας. Μάλιστα πρέπει να τονίσουμε πως αυτή τη φορά η νέα συμμαχία, αντί να αδειάσει το θησαυροφυλάκιο των ΗΠΑ θα το γεμίσει με αρκετά δισ. δολάρια από την Αυστραλία για την αγορά των πυρηνοκίνητων αμερικανικών υποβρυχίων.

Από το ξόδευε ασύστολα τα τελευταία 20 χρόνια σε ασύμμετρους και αδύνατον να κερδηθούν πολέμους, βρεθήκαμε ξαφνικά στον αστερισμό μιας ολοκληρωτικής αντιπαράθεσης με σύμμετρους αυτή τη φορά εχθρούς, που διαθέτουν πυρηνικά, στόλους, πυραύλους και τεράστιες αεροπορίες. Βρεθήκαμε μπροστά σε μια τεχνολογική συμμαχία, όπως ονομάστηκε, για να καλύψει την ουσία της συνεύρεσης αυτής που είναι η πρόσδεση των ΗΠΑ στην Ανατολική Ασία.

Μετά την AUKUS, η Quad

Στις 23 Νοεμβρίου, μάλιστα, θα βρεθούν στην Ουάσιγκτον οι πρωθυπουργοί της Ινδίας και της Ιαπωνίας για να συζητήσουν για μια νέα τετραμερή συμμαχία (Quad: ΗΠΑ, Ινδία, Ιαπωνία και Αυστραλία), η οποία θα καλύπτει τον Ινδικό και των Ειρηνικό Ωκεανό. Μέχρι σήμερα τα τέσσερα αυτά κράτη δεν έχουν συνάψει μια επίσημη συμμαχία, αλλά εκφράζουν την ανησυχία τους για την άνοδο και την “επιθετικότητα” της Κίνας.

Θα είναι άραγε αυτή η συμμαχία πιο φτηνή από ό,τι κόστιζαν οι προηγούμενοι πόλεμοι, ή στην πραγματικότητα ανοίγουν οι κρουνοί για την κατασπατάληση επί πλέον τρισ. δολαρίων για όπλα υπερσύγχρονης τεχνολογίας με απόλυτα καταστροφικά αποτελέσματα για την ανθρωπότητα; Ανοίγουν οι κρουνοί για τις εταιρείες οπλικών συστημάτων με ακαθόριστους προϋπολογισμούς για νέα πειραματικά οπλικά συστήματα που θα μας φέρουν πιο κοντά σε ένα πυρηνικό ολοκαύτωμα;

Αλλά τα ερωτήματα δεν σταματούν εδώ. Μήπως η αποχώρηση από το Αφγανιστάν θα ξεκινήσει νέους πολέμους τρομοκρατίας με απρόβλεπτα κόστη, ανθρώπινα και οικονομικά, τα οποία θα προστεθούν στα αναμενόμενα της νέας εκστρατείας κατά της Κίνας; Με άλλα λόγια, η μέχρι τώρα δαπάνη τρισ., τα οποία λείπουν από την αμερικανική παραγωγική διαδικασία, από ένα υποτυπώδες κράτος πρόνοιας και από τις υποδομές των ΗΠΑ, μπορεί να μην οδηγήσει σε περιστολή της ασύστολης σπατάλης, αλλά σε μια νέα κούρσα δαπανών για πολέμους που ούτε καν τους έχουμε σκεφτεί.