Πώς θα επηρεάσουν την ΕΕ εξοπλισμοί, AI και ενεργειακά

Στην κατεύθυνση αυτή, δεσπόζουσα θέση στην οικονομική και κοινωνική στρατηγική της ΕΕ κατέχει η πλήρης απελευθέρωση των αγορών, τα κέρδη, η ιδιωτικοποίηση και το χαμηλό κόστος. Στο περιβάλλον αυτό της συρρίκνωσης του κράτους από το ίδιο το κράτος αναδεικνύεται ο αντι-αναπτυξιακός κύκλος της αποβιομηχάνισης, με την μετεγκατάσταση επιχειρήσεων στην Ανατολική Ευρώπη και την Ασία, καθώς και ο αντι-κοινωνικός κύκλος με την ανεργία και την αντιμετώπιση της με την αύξηση όλων των ευέλικτων μορφών απασχόλησης, την ανισοκατανομή του εισοδήματος (οικονομικές ανισότητες), με την απελευθέρωση και την ένταξη (ιδιωτικοποίηση) του κοινωνικού κράτους στις αγορές υγείας, ασφάλισης, εκπαίδευσης, κλπ και με την μείωση των κοινωνικών δαπανών (κοινωνικές ανισότητες).

Τούτων δοθέντων παρατηρείται στις ημέρες μας (μέσα δεκαετίας του 2020) ότι η κυριαρχία των αγορών σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο υφίσταται πολλαπλά πλήγματα και ρηγματώσεις που υποδηλώνουν το τέλος της εποχής της. Στο υπόβαθρο αυτής της εξέλιξης σε κοινωνικό επίπεδο, όπως προκύπτει εκ του αποτελέσματος, βρίσκονται, κατά βάση, η αύξηση των ανισοτήτων και η επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου του πληθυσμού, παρά τις διαδοχικές κινητοποιήσεις και τις αντιδράσεις του στην ασκούμενη νεοφιλελεύθερη πολιτική.

Παράλληλα στο περιβάλλον αυτό, σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο, παρατηρείται σε οικονομικό επίπεδο η σταδιακή εγκαθίδρυση μίας σημαντικής ανατροπής του παγκόσμιου συστήματος παραγωγής και εφοδιασμού, η οποία συνίσταται στις νέες ψηφιακές τεχνολογίες και τις εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης στη παραγωγή, προκαλώντας, από κάθε άποψη, προβληματισμό και αβεβαιότητα.

Κι΄ αυτό επειδή στις ημέρες μας παρατηρείται ένα κύμα εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων επενδύσεις στην τεχνητή νοημοσύνη, αναμένοντας τόσο την αύξηση του επιπέδου παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας, όσο και σοβαρές συνέπειες, μεταξύ άλλων, στην εργασία και την κοινωνία. Από την άποψη αυτή, πρόσφατη περίπτωση αποτελούν οι 153.000 περισσότερες απολύσεις από κάθε άλλον Οκτώβριο την τελευταία εικοσαετία στις ΗΠΑ – από αμερικανικές επιχειρήσεις, λόγω εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης.

Στις συνθήκες αυτές επιβάλλεται σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο η άμεση κατάρτιση και υλοποίηση ενός κανονιστικού πλαισίου ρύθμισης των εφαρμογών της τεχνητής νοημοσύνης και αντιμετώπισης των συνεπειών της στην εργασία (μαζικές απολύσεις), στην κοινωνία (αύξηση της ανεργίας) και στην οικονομία (μείωση της κατανάλωσης).

Ταυτόχρονα παρατηρείται αναθεώρηση των κυκλωμάτων ανεφοδιασμού, των τρόπων μείωσης των αλυσίδων παραγωγής και εφοδιασμού, καθώς και της επιδίωξης επαναπατρισμού τους σε εθνικό ή σε πλησιέστερο γεωγραφικό περιβάλλον. Τούτων δοθέντων φαίνεται ότι στις ημέρες μας διαμορφώνονται ένα διεθνές σύστημα περιορισμού της παγκοσμιοποίησης και ανάδειξης του ρόλου των εθνικών κρατών σ’ ένα πολυπολικό κόσμο.

ΕΕ: Εμμονή στη νεοφιλελεύθερη αντίληψη 

Οι εξελίξεις αυτές μεταμορφώνουν σταδιακά την διαδικασία παραγωγής, τον τρόπο εργασίας και τις αλυσίδες εφοδιασμού σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο αναδεικνύοντας την αναγκαιότητα της κυριαρχίας της Πολιτικής και του Κράτους επί των Αγορών, προκειμένου με την δημοκρατική λειτουργία των θεσμών και τη συλλογικότητα-κοινωνικότητα των αποφάσεων να υπηρετείται το δημόσιο συμφέρον και η ικανοποίηση των κοινωνικο-οικονομικών αναγκών.

Οι νέες αυτές παγκόσμιες προκλήσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο δεν φαίνεται να αντιμετωπίζονται στις ημέρες μας – παρά τις διακηρύξεις – στρατηγικά, ενιαία και αυτόνομα λόγω, κατά βάση, των εσωτερικών διαφορών και των διεθνών εξαρτήσεων των κρατών-μελών. Επιπλέον η διαρκής δημοσιονομική πειθαρχία, κατά την νεοφιλελεύθερη αντίληψη, η αύξηση του δημόσιου χρέους, η τεχνολογική υστέρηση, οι αναιμικοί ρυθμοί ανάπτυξης, η διάβρωση της κοινωνικής συνοχής, οι ανισότητες, η φτωχοποίηση μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού και η κοινωνική καθίζηση έχουν, μεταξύ άλλων, συμβάλλει καθοριστικά στην γεωοικονομική και γεωπολιτική περιθωριοποίηση της ΕE στον παγκόσμιο συσχετισμό δυνάμεων.

Έτσι η αντικειμενική έλλειψη των αναγκαίων πολιτικών, κοινωνικο-οικονομικών και τεχνολογικών προϋποθέσεων μετάβασης της ΕΕ και των κρατών-μελών προς τις νέες προκλήσεις της δεκαετίας του 2020, καθώς και η αντιμετώπιση, μεταξύ άλλων, της κλιματικής κρίσης, της γήρανσης του πληθυσμού, της αύξησης των αμυντικών δαπανών (ένα τρισ. ευρώ), της αύξησης του δημόσιου χρέους, κ.λ.π. εκτιμάται ότι θα συντελεστεί με αναιμικούς όρους ανάπτυξης (περιορισμένους νέους ευρωπαϊκούς ίδιους πόρους για να χρηματοδοτηθούν οι νέες προκλήσεις και οι νέες ανάγκες), σε βαθμό που η πιθανότητα μίας κρίσης να μην θεωρείται πλέον μηδενική.

Στο περιβάλλον αυτό εκτιμάται, σύμφωνα με πρόσφατη (Οκτώβριος 2025) Έκθεση της Goldman Sachs, ότι η δημοσιονομική πολιτική θα αποκτήσει δεσπόζουσα θέση στις οικονομικές προοπτικές της Ευρωζώνης. Για παράδειγμα, στις τρείς μεγαλύτερες οικονομίες της ΕΕ (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία) εκτιμάται (ΔΝΤ, 2025) ότι η σταδιακή επιδείνωση των δημοσιονομικών προοπτικών τους θα είναι η εξής: Στην Γερμανία προβλέπεται ότι θα αυξηθεί το δημόσιο χρέος κατά εννέα ποσοστιαίες μονάδες, από 64,4% του ΑΕΠ το 2025 σε 73,6% του ΑΕΠ το 2030.

Στην Γαλλία θα αυξηθεί το δημόσιο χρέος από 116,5% του ΑΕΠ το 2025 σε 129,4% του ΑΕΠ το 2030. Στη προοπτική αυτή η Γαλλία το 2025 θα καταβάλλει για αποπληρωμή του χρέους το ποσό των 52 δισ. ευρώ και το 2029 θα καταβάλλει το ποσό των 108 δισ. Επίσης το πρόγραμμα των στρατιωτικών δαπανών της περιόδου 2024-2030 θα αυξήσει τον ετήσιο Κρατικό Προϋπολογισμό της Γαλλίας από 50 δισ. ευρώ το 2024, σε 67 δισ. το 2030. Στην Ιταλία θα αυξηθεί το δημόσιο χρέος από 136,8% του ΑΕΠ το 2025 σε 137,0% το 2030, διατηρώντας το επίπεδο του σε υψηλά επίπεδα.

Τούτων δοθέντων, οι κίνδυνοι που εκτιμώνται για το μέλλον είναι ότι η χρηματοδότηση της ενεργειακής μετάβασης και της ευρωπαϊκής άμυνας θα σχετίζεται πιθανόν με περικοπές των κοινωνικών δαπανών οι οποίες, εξάλλου, βρίσκονται υπό διαρκή έλεγχο.