Πως θα πάρει ο Τραμπ μαθήματα από τις… ανανεώσιμες πηγές

Είναι γεγονός ότι η μείωση του κόστους καθιστά την παραγωγή αιολικής και ηλιακής φωτοβολταϊκής ενέργειας φθηνότερη πηγή νέας ηλεκτρικής ενέργειας από την παραδοσιακή λύση ορυκτών καυσίμων, χωρίς, μάλιστα, οικονομική στήριξη. Τα περισσότερα έργα φωτοβολταϊκών και αιολικών εγκαταστάσεων που αναμένεται να τεθούν σε λειτουργία το 2020 θα παράγουν ενέργεια σε χαμηλότερες τιμές ακόμα και από τις αντίστοιχες φθηνότερες εγκαταστάσεις με βάση τον λιγνίτη, το πετρέλαιο (diesel), ή οριακά,ακόμα, και το φυσικό αέριο.

Επιπλέον, ο IRENA εκτιμά ότι το 2020 το κόστος στις χερσαίες μονάδες νέας φωτοβολταϊκής και αιολικής ενέργειας θα μειωθεί κάτω από το όριο του κόστους λειτουργίας των υφιστάμενων σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα, εξαναγκάζοντας τους σταθμούς αυτούς σε παύση ή σε αλλαγές μίγματος. Επίσης, σε παγκόσμιο επίπεδο, μέχρι to 2023, ο IRENA προβλέπει εντός της τρέχουσα πενταετίας αύξηση της δυναμικότητας της ηλιακής φωτοβολταϊκής ενέργειας από τα 600GW (του 2018) σε 1000 GW. Αύξηση που συνιστά ένα άλμα συγκριτικά μεγαλύτερο απ’ όλες τις υπόλοιπες μορφές ενέργειας.

Το οικονομικό κριτήριο της ανταγωνιστικότητας, αλλά και η επιβεβαιωμένη την τελευταία 10ετία δυναμική των ανανεώσιμων πηγών υποχρέωσε παραδοσιακούς ενεργειακούς κολοσσούς να στραφούν προς τον τομέα αυτό, ενσωματώνοντας τον επιχειρηματικά και στρατηγικά. Η Shell, η BP, η Total, η Statoil, και στα καθ’ ημάς τα ΕΛΠΕ αλλά και η ΔΕΗ (των ορυκτών καυσίμων) αποτελούν τέτοιες περιπτώσεις, παρά την άμυνα της ExxonMobil που εξακολουθεί να πρεσβεύει την πρωτοκαθεδρία του πετρελαίου και των προϊόντων του, τουλάχιστον ως το 2040.

Χαρακτηριστικότερη είναι η περίπτωση της νορβηγικής Statoil, με ενεργή παρουσία σε εικοσιέξι (26) χώρες στον κόσμο και 20.000 εργαζόμενους, η οποία όχι μόνο ενσωμάτωσε τον τομέα των ΑΠΕ, αλλά και μετονομάσθηκε τον Μάιο του 2018 από Statoil (δηλαδή, State- Oil) σε Equinor, με πολλαπλά σημαινόμενα. Aπό τη σύνθεση των λέξεων ”equi” (δηλαδή, equal, equality, equilibrium = ίσος, ισότητα, ισορροπία) και ” nor” (δηλαδή, Norway/Norwegian = Nορβηγία/Νορβηγική).

Η ισχυρή επιρροή της άποψης για ένα νέο ενεργειακό μοντέλο με αυξημένη, και σε ορισμένες χώρες με πρωταγωνιστικά κυρίαρχη, συμμετοχή των ΑΠΕ επιβεβαιώνεται από σειρά παραδειγμάτων όχι μόνο χωρών που αποδέχονται τη Συμφωνία των Παρισίων, καθώς και ισχυρών επιχειρηματικά προσωπικοτήτων, όπως π.χ., ο Elon Musk και ο Bill Gates, αλλά και πολιτειών των ΗΠΑ σε αντίθεση με τη γραμμή Τραμπ. Οι πολιτείες Washigton, New Mexico, Nevada, Maryland και η περιφέρεια της Columbia έχουν αποφασίσει με διαφορετική κλιμάκωση για την καθεμιά ότι μέχρι το 2050 το 100% της ενέργειας τους θα προέρχεται από ΑΠΕ, επιτυγχάνοντας μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα.

Νέα ανατροπή από το υδρογόνο

Επιπλέον λόγοι που ενισχύουν την ”καθαρή” ενέργεια (πράσινη ενέργεια) των ΑΠΕ και τη θετική προοπτική τους είναι τόσο η οικονομική αύξηση των αδειών εκπομπών, μετά από αρκετά χρόνια φθηνών αδειών, όσο, και η αυξανόμενη ανάγκη για δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα (CCS, Carbon Capture and Storage). Στην πραγματικότητα αφορά στη δέσμευση και αποθήκευση, μέσω διαφόρων τεχνολογιών, του εκλυόμενου στην ατμόσφαιρά διοξειδίου του άνθρακα, κύριου υπαίτιου για το φαινόμενο του θερμοκηπίου και της κλιματικής αλλαγής.

Είναι, ωστόσο, αλήθεια ότι οι ΑΠΕ, ιδιαίτερα η ηλιακή φωτοβολταϊκή ενέργεια και η αιολική ενέργεια, αποτελούν διαλείπουσες μορφές ενέργειας, απαιτώντας είτε αποθήκευση, είτε θερμική ενέργεια (εφεδρική, ή/και συμπληρωματική). Ο ρεαλισμός απαιτεί και τα δύο. Εφεδρική ενέργεια που μπορεί να προκύπτει από μονάδες συνδυασμένου κύκλου (CCGT) με τη χρήση φυσικού αερίου.

Στις συνθήκες μετάβασης όπως οι παρούσες, από ένα κυρίαρχο παραδοσιακό μοντέλο προς ένα μοντέλο μηδενικού ισοζυγίου άνθρακα με 100% ΑΠΕ, το φυσικό αέριο αποτελεί το ”καύσιμο γέφυρα” συνιστώντας μια ήπια γραμμή μετάβασης. Φυσικό αέριο για το οποίο οι αυξημένες ποσότητες του σχετίζονται με τη δυνατότητα μείωσης του όγκου του (γεγονός που επιτυγχάνουν οι μορφές του: LNG, CNG). Εκτός από τις συγκριτικά θετικές επιπτώσεις προς τις άλλες ενεργειακές ύλες του άνθρακα (πετρέλαιο, λιγνίτης κλπ), και η μείωση του όγκου του, μέσω υγροποίησης, με διατήρηση μεγάλης ποσότητας μάζας του, δημιουργεί ένα ισχυρό, πρόσθετο κίνητρο προτίμησης του φυσικού αερίου.

Όμως και σ΄αυτή την περίπτωση, η δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα (CCS) απαιτεί την εφαρμογή κατάλληλων τεχνολογιών και έργων αποθήκευσης (έγγειων, φυτευτικών, ή/και άλλων). Τεχνολογιών και έργων, που με εξαίρεση τη Νορβηγία και το πρώτο έργο πραγματικά μεγάλης κλίμακας στο Sleipner, η πρόοδος τους στο σύνολο της Ευρώπης ήταν περιορισμένη.

Αλλαγή του σκηνικού

Ισχυρή πίεση εκτοπίσματος δέχονται τα πετρελαϊκής προέλευσης καύσιμα από τη είσοδο των ηλεκτρικών οχημάτων στις μεταφορές και στις μετακινήσεις. Ο συνδυασμός μάλιστα ΑΠΕ με την αποθήκευση της παραγόμενης ενέργειας σε ηλεκτρικούς συσσωρευτές (μπαταρίες), παράλληλα με την θεαματική ελαχιστοποίηση του όγκου τους και την ταυτόχρονα επέκταση του χρόνου λειτουργικής κάλυψης των οχημάτων οδηγεί σε μία καθοριστική αλλαγή του ενεργειακού σκηνικού.

Χώρες βαριά επιβαρυμένες, οικονομικά και περιβαλλοντικά, είναι υποχρεωμένες να πρωτοστατήσουν σ΄ αυτή την αλλαγή. Είναι οι περιπτώσεις της Ινδίας και της Κίνας, που με τον πληθυσμιακό και τον οικονομικό όγκο τους, αλλά και το ανταγωνιστικό νεύρο τους μετατοπίζουν το δείκτη στην πλάστιγγα. Είναι, όμως, και οι δυτικές κυβερνήσεις, που θέτουν ανάλογους στόχους, αλλά και οι ίδιες οι αυτοκινητοβιομηχανίες.

Ενώ, όλα αυτά είναι ήδη παρόντα επηρεάζοντας σημαντικούς τομείς εξελίξεων , ωριμάζει μια ακόμα, πιο καταλυτική, εναλλακτική λύση: το υδρογόνο. Το υδρογόνο, όταν, μάλιστα, που θα παράγεται από τη χρήση της πλεονάζουσας ενέργειας των ΑΠΕ, μειώνοντας θεαματικά το κόστος παραγωγής του (ηλεκτρόλυση), ονομαζόμενο λόγω των ΑΠΕ ”πράσινο υδρογόνο”. Ή, το υδρογόνο που θα παράγεται από το φυσικό αέριο, όπου, βέβαια, το προκύπτον από τη διεργασία διοξείδιο τoυ άνθρακα (CO2) πρέπει να δεσμεύεται. Είναι τούτο, το ονομαζόμενο ”μπλε υδρογόνο”.

Η υβριδική συσχέτιση του υδρογόνου με τον αποθηκευμένο ηλεκτρισμό των μπαταριών (και όχι μόνο για τις μεταφορές), ή με τα συστήματα ΑΠΕ ως εφεδρική πηγή ενέργειας στις διαλείπουσες φάσεις των ΑΠΕ, προσφέρει λύσεις επαναστατικού χαρακτήρα στον ενεργειακό τομέα, ανοίγοντας κυριολεκτικά μια νέα Εποχή.

Η ζωτική ανάγκη πολιτικού σχεδίου

Τα παραπάνω δείχνουν καθαρά ότι χωρίς ένα συνεκτικό, στρατηγικά σχεδιασμένο και καλά αρθρωμένο, πολιτικό πλαίσιο, το οποίο ενσωματώνει συγκεκριμένα κεντρικούς, ενδιάμεσους και επιμέρους στόχους και προσδιορίζει πόρους, μηχανισμούς, διαδικασίες και μέτρα εφαρμογής, η ζωτική για τον άνθρωπο και τον πλανήτη ενεργειακή μετάβαση δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί και, μάλιστα, δεν θα μπορέσει να πραγματοποιηθεί σε ένα απελευθερωμένο περιβάλλον σχετικά ανέλεγκτων κολοσσιαίων οικονομικών δυνάμεων.

Μπροστά σ΄ ένα τέτοιο μέλλον, όπου η προοπτική του μηδενικού ισοζυγίου (αποτυπώματος) άνθρακα είναι τόσο αναγκαία και κρίσιμη, για τη ζωή του πλανήτη και του ανθρώπου, πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι το μέλλον του πετρελαίου είναι αναντικατάστατο όχι ενεργειακά, αλλά σε ό,τι έχει σχέση με την παραγωγή και την εξέλιξη των προϊόντων της πετροχημικής τεχνολογίας και παραγωγής.

Με δυο λόγια, αν το πετρέλαιο δεν έχει μέλλον, -ή, αν πρέπει σταδιακά να το αποκλείσουμε από το μέλλον μας-, το πετρέλαιο έχει και θα έχει μοναδικής σημασίας μέλλον για την καθημερινότητά μας, μέσω κυριολεκτικά των εκατομμυρίων προϊόντων της πετροχημικής βιομηχανίας. Σε αυτή τη θεμελιώδη διαπίστωση υπάρχει κι ένα ουσιώδες μήνυμα οικονομίας, παραγωγής και ανάπτυξης: στροφή στην πετροχημική τεχνολογία και σε εξειδικευμένες μονάδες πετροχημικής παραγωγής.