Πως το Ταμείο Ανάκαμψης μπορεί να αλλάξει την ελληνική οικονομία

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είναι σκόπιμο να μην βιαστεί να κάνει τις “διορθωτικές κινήσεις” στην κυβέρνησή του πριν κατασταλάξει ο κουρνιαχτός γύρω από το περιβόητο Ταμείο Ανάκαμψης των 750 δισ. ευρώ. Διότι, μάλλον θα είναι πιο χρήσιμο για την αποτελεσματικότητα της κυβέρνησης να προχωρήσει σε δομικό ανασχηματισμό προκειμένου να μπορέσει να ανταπεξέλθει στις νέες απαιτήσεις.

Η επικείμενη Σύνοδος Κορυφής της 19^ης Ιουνίου εγκυμονεί φοβερούς κινδύνους για την προοπτική ακόμη και του ίδιου του Ταμείου Ανάκαμψης (ΤΑ-Next Generation EU), καθώς στον πόλεμο του παρασκηνίου η πρόταση της Κομισιόν τίθεται σε πολύ σκληρές βάσεις από τους Βόρειους. Κανείς δεν ξέρει αν οι 27 καταλήξουν και κυρίως πώς; Οι πληροφορίες που υπάρχουν είναι:

• Οι Βόρειοι ζητούν η αναλογία μεταξύ δανεισμού και επιδοτήσεων να είναι υπέρ των δανείων που σημαίνει πιο αυστηρούς όρους.
• Ζητούν να υπάρχει μια μορφή εποπτείας καθ’ όλη της διάρκεια της τετραετίας 2021-2024.
• Το Ταμείο Ανάκαμψης θα χρηματοδοτήσει για την περίοδο 2021-2022, οπότε και θα επανεξεταστούν και τα σχέδια, αλλά και τα διαθέσιμα κεφάλαια.
• Τα κράτη μέλη πρέπει να καταθέσουν αναπτυξιακά σχέδια για όλη την τετραετία 2021-2024.
• Έτσι, τα κράτη που θα χάσουν τα κονδύλια θα πρέπει να περιμένουν πότε και αν η Κομισιόν θα ξανανοίξει την διαδικασία νέων αιτήσεων.
• Οι χώρες που θα ζητήσουν χρηματοδότηση πρέπει να υποβάλλουν ολοκληρωμένα σχέδια για την τετραετία 2021-2024 και μέσα στο 2022 πρέπει να προχωρήσουν σε συμβάσεις για το 60% του ποσού το οποίο τους αναλογεί.

Να πάρουμε την έδρα του Ταμείου

Επιπλέον τίθεται θέμα πού θα εγκατασταθεί η έδρα και οι υπηρεσίες του Ταμείου Ανάκαμψης. Δεν θα ήταν κακή ιδέα η Αθήνα να την διεκδικήσει και γιατί όχι και την διοίκησή του, καθώς υπάρχουν πολλά πλεονεκτήματα έναντι της Μαδρίτης και της Ρώμης.

Στην σύνοδο της Παρασκευής ο πρωθυπουργός θα μπορούσε να ρίξει στο τραπέζι και την ιδέα του πρώην υπουργού, καθηγητή Νίκου Χριστοδουλάκη, ο οποίος πρότεινε με άρθρο του να δημιουργηθεί «ένα Ευρωπαϊκό Υπουργείο Ανάπτυξης που θα εποπτεύσει τις δράσεις του Ταμείου Ανασυγκρότησης σε κάθε κράτος, θα διασφαλίσει την συμβατότητα των νέων υποδομών και θα συντονίζει την μετάβαση στην νέα βιομηχανική επανάσταση και την περιβαλλοντική οικονομία του 21ου αιώνα. Μόνο έτσι τα έργα θα έχουν πανευρωπαϊκές προδιαγραφές ποιότητας, οι εθνικές γραφειοκρατίες θα περιοριστούν, τα αλισβερίσια τοπικών παραγόντων θα δυσκολέψουν και το κόστος κατασκευής θα μειωθεί. Το αποτέλεσμα θα είναι να έχουμε περισσότερα έργα με υψηλότερα στάνταρντ».

Άλλη κυβερνητική διάταξη μάχης

Υπάρχουν δύο λόγοι που επιβάλουν δομικό ανασχηματισμό και όχι “διορθωτικές κινήσεις” στο κυβερνητικό σχήμα:

• Πρώτον, η ανάγκη να καταρτισθεί ένα εθνικό στρατηγικό αναπτυξιακό σχέδιο που θα υπερβαίνει τη λογική της 4ετίας του Ταμείου Ανάκαμψης (32 δισ. ευρώ) και το οποίο θα καλύπτει ολόκληρη την προγραμματική περίοδο 2021-2027 (ΕΣΠΑ, διαρθρωτικά Ταμεία κλπ) που σημαίνει ένα σύνολο της τάξεως των 60 δισ. ευρώ.
• Δεύτερον, από την υπάρχουσα εμπειρία των Κοινοτικών Προγραμμάτων Στήριξης και ΕΣΠΑ, η Ελλάδα δεν μπορεί να απορροφήσει τα κονδύλια μέσα στην προγραμματική περίοδο. Αυτό είναι μια κρίσιμη διαρθρωτική αδυναμία που καθίσταται ακόμη πιο κρίσιμη τώρα που θα έχουμε την ουρά του τρέχοντος ΕΣΠΑ και ουσιαστικά δύο μαζί επιπλέον.

Συνεπώς, η οργάνωση της κυβέρνησης και του κράτους έναντι του εθνικού στόχου της απορρόφησης των κονδυλίων και μάλιστα με στρατηγικό σχεδιασμό, έτσι ώστε να προκληθούν πολλαπλασιαστικά φαινόμενα στην οικονομία και να προσελκυστούν αντίστοιχα τουλάχιστον ιδιωτικά κεφάλαια, είναι καταλυτικής σημασίας.

Ένας δομικός ανασχηματισμός με τέτοια κατεύθυνση θα διευκολύνει τον πρωθυπουργό στην απομάκρυνση των “βαρόνων” του κόμματος και των υπουργών που παίζουν προσωπικά παιγνίδια εκθέτοντας την κυβέρνηση με τη μοιρασιά απίστευτων ποσών του δημόσιου χρήματος στους ημετέρους και κολλητούς.

Η χρησιμοποίηση εξωκοινοβουλευτικών προσωπικοτήτων με επάρκεια τεχνογνωσίας και χωρίς πολιτικές εξαρτήσεις, θα βοηθήσει και στην αντιμετώπιση των πιέσεων των μεγάλων και των μικρών συμφερόντων που διαστρεβλώνουν συστηματικά  την αποτελεσματικότητα των πολιτικών.

Αναγκαίες οι κλαδικές πολιτικές

Ο πρωθυπουργός μοίρασε ήδη τη δουλειά: Από τη μια, η Επιτροπή Σοφών υπό τον νομπελίστα Χριστόφορο Πισσαρίδη και αναπληρωτή του τον καθηγητή και γενικό διευθυντή του ΙΟΒΕ Νίκο Βέττα, που ετοιμάζουν ένα νέο ανταγωνιστικό ρυθμιστικό περιβάλλον για τη χώρα. Από την άλλη, το κυβερνητικό επιτελείο υπό τον υφυπουργό στον πρωθυπoυργό Άκη Σκέρτσο που προετοιμάζει μεταρρυθμίσεις με επίκεντρο τις φοροελαφρύνσεις, τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, την ανασυγκρότηση της δημόσια διοίκησης, της Δικαιοσύνης και του τομέα της Υγείας.

Καλά είναι όλα αυτά και αυτονόητα, όμως είναι σαφές πως δεν υπάρχουν μελετημένα σοβαρά επενδυτικά σχέδια. Κι αυτό γιατί οι οριζόντιες πολιτικές που έχουν εφαρμοστεί τα 20 τελευταία χρόνια δεν απέδωσαν τα δέοντα. Οι “αυτοσχεδιασμοί” του ιδιωτικού τομέα, με εξαίρεση τους μεγάλους ομίλους, δεν απέδωσαν τα προσδοκώμενα τις προηγούμενες δεκαετίες και κυρίως δεν αποτέλεσαν πόλους για τη συγκρότηση γύρω τους συναφών επιχειρήσεων. Έτσι, φτάσαμε οι κατασκευές και ο τουρισμός να είναι τα πάντα.

Είναι καιρός για μερικές εμβληματικές κρατικές επενδύσεις, γύρω από τις οποίες θα ανθίσει ο μεσαίος ιδιωτικός τομέας. Για το που και πως πρέπει να επενδύσει το κράτος γράψαμε πρόσφατα καταθέτοντας 9+1 ιδέες, πέραν ενός σχεδίου ανασυγκρότησης της αμυντικής βιομηχανίας. Είναι καιρός για κλαδικές πολιτικές μακράς πνοής που θα ενσωματώνουν τεχνολογία και καινοτομία σε όλους τους κλάδους. Είναι καιρός για ένα  εξωστρεφές χρηματιστήριο και κυρίως για μια ανάπτυξη που θα αντιλαμβάνεται πως ο ισχυρότερος  παράγοντας είναι ο άνθρωπος που βρίσκει το κεφάλαιο και την εργασία για να παράξει πλούτο. Αλλά γι’ αυτό χρειάζεται κι ένα άλλο κράτος…