Πόσα λεφτά λείπουν και πως να τα βρούμε – Ο Παγκόσμιος Εταιρικός Φόρος

Με την ευκαιρία της εξαγγελλίας του, θεωρώ ότι ο Ελάχιστος Παγκόσμιος Εταιρικός Φόρος είναι καλός, αλλά δεν φτάνει. Είναι καλός επειδή έρχεται να ανακατευθύνει πόρους από τραπεζικούς λογαριασμούς σε επενδύσεις για την ανάκαμψη από την πανδημία. Και δεν φτάνει, επειδή ο συντελεστής του είναι χαμηλός και χρειάζεται να τον θεσπίσουν περισσότερα εθνικά κράτη.

Απέφυγα βέβαια την κριτική στο έωλο αντεπιχείρημα –ιδεοληψία στην πραγματικότητα– «κάθε φόρος είναι κακός, επειδή μεταφέρει πόρους από ιδιώτες στο κράτος», το οποίο έχει διαψευστεί πανηγυρικά από την επιτυχία της κρατικά ρυθμιζόμενης οικονομίας της Κίνας. Και την απέφυγα επειδή θεωρώ βέβαιο ότι δεν θα καταστραφούμε όλοι, περιμένοντας ελάχιστους οπισθοδρομικούς να “κλείσουν βιβλία” με την Ιστορία. “Μητέρα όλων των μαχών” δεν είναι αυτή απέναντι στα απομεινάρια του νεοφιλελευθερισμού.

Δεν είναι όμως ούτε αυτή απέναντι στην ύφεση λόγω πανδημίας, όσο σημαντική κι αν είναι –και ασφαλώς είναι– αυτή η απειλή. Ο πόλεμος που ήδη μαίνεται διεξάγεται σε δυο άλλα κύρια μέτωπα. Το πρώτο, αυτό για την διάσωση του πλανήτη που πνέει τα λοίσθια και το δεύτερο, αυτό για την ανάσχεση της ανισότητας, της ανασφάλειας και της αδικίας που διαλύουν τις κοινωνίες.

Για κερδίσουμε τον πόλεμο, οι πόροι από τον Ελάχιστο Παγκόσμιο Εταιρικό Φόρο δεν φτάνουν. Ακόμα και αν αυξάναμε τον συντελεστή του, ακόμα και πάνω από το 25% που υποδεικνύουν οι εμπειρογνώμονες, πάλι δεν θα έφτανε. Για να μην επισημάνω ότι όσο υψηλότερος ο συντελεστής, τόσο λιγότερα ανεπτυγμένα εθνικά κράτη θα τον εφάρμοζαν, ενώ θα είχε και παράπλευρες παρενέργειες.

Ο καθείς και τα όπλα του

Είναι λοιπόν απαραίτητο να δούμε, χωρίς αυταπάτες, τι πρέπει να κάνουμε για να κερδίσουμε αυτό τον ασύμμετρο παγκόσμιο πόλεμο και να αποφύγουμε την καταστροφή του σπιτιού μας και τον κοινωνικό κατακερματισμό. Είναι σαφές ότι η επικράτηση στην μάχη κατά της πανδημίας πρέπει να χρησιμοποιηθεί ως εφόδιο στις επόμενες μάχες: όσο σημαντικό είναι τα προγράμματα ανάκαμψης από την πανδημία να έχουν επαρκές μέγεθος, άλλο τόσο σημαντικό είναι οι επενδύσεις στο πλαίσιό τους να έχουν “πράσινο και μπλε” χρώμα και να δημιουργούν “καλές” θέσεις εργασίας.

Προϋπόθεση εκ των ων ουκ άνευ, δηλαδή, οι νέες επενδύσεις εκτός από την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, να ενσωματώνουν και αυξημένη ανταγωνιστικότητα. Με εφόδιο όχι την κακοπληρωμένη, αλλά την εξειδικευμένη εργασία. Δυστυχώς, μια μεγάλη ανεπτυγμένη οικονομία, αυτή της ΕΕ, επιμένει σε προγράμματα με κραυγαλέα ανεπάρκεια πόρων.

Η σύγκριση του Πλαισίου Στήριξης με το σχέδιο Μπάιντεν αποδεικνύει του λόγου το αληθές. Για να πάψουν τα ευρωπαϊκά προγράμματα να είναι ένα κρύο αστείο είναι απαραίτητο να χρηματοδοτηθούν από μια έκτακτη εισφορά στους έχοντες και κατέχοντες. Και, είθε, μετά την ΕΕ, να επέβαλλαν μια τέτοια εισφορά και άλλες ανεπτυγμένες οικονομίες. Είναι τώρα η ώρα, κεφάλαιο που έχει σωρευθεί, συνεχίζει να σωρεύεται και τελικά καταστρέφεται με κουρέματα και αρνητικά επιτόκια καταθέσεων, να βγει από τα σεντούκια και να τοποθετηθεί σε παραγωγικές επενδύσεις.

Πώς μπορεί να αυξηθούν οι μισθοί

Υπάρχουν βέβαια ακόμα ελάχιστοι “ιδιώτες” (κατά την αρχαία ελληνική) που υποστηρίζουν ότι η υπεραξία από την πρόοδο της τεχνολογίας και της οργάνωσης στα μέσα παραγωγής και διανομής αγαθών, υπηρεσιών και συναλλαγών πρέπει να συνεχίσει να εισπράττεται αποκλειστικά από τα “αφεντικά”. Μετά από 40 χρόνια επιβολής αυτής της αξίωσης που είχε ως αποτέλεσμα τις διαδοχικές κρίσεις που ζήσαμε και ζούμε. Και βέβαια την επιδείνωση της θέσης των εργαζόμενων και την μετανάστευσή τους. Το τελεσίγραφο λοιπόν με λουκέτα αν ανέβει η αμοιβή της εργασίας (η ανεργία πήγε στα ύψη τόσα χρόνια που η αμοιβή αυτή μειώνονταν) απορρίπτεται.

Μετά την κατάρρευση της “παγκοσμιοποίησης”, λοιπόν, και όσο αποκαλύπτεται ότι δεν ήταν παρά ένα ψευδώνυμο του ιμπεριαλισμού, είναι ανάγκη να αποκατασταθεί η ανισορροπία που προκάλεσε στους κόλπους των κοινωνιών, αλλά και της παγκόσμιας κοινότητας. Ας είμαστε όμως ειλικρινείς: αποκατάσταση δεν μπορεί να γίνει με αυξήσεις μισθών και ημερομισθίων πάνω από την αύξηση του ΑΕΠ. Διατηρήσιμη αύξηση της αμοιβής της εργασίας μπορεί να υπάρξει μόνο με μείωση των ωρών εργασίας, χωρίς μείωση μισθών και ημερομισθίων, σε συνδυασμό με την κατάργηση της μερικής απασχόλησης.

Είναι σαφές ότι ένα τέτοιο πλαίσιο πολιτικής, συνάδει απολύτως και με το εθνικό συμφέρον της Ελλάδας. Με άλλα λόγια, η εισαγωγή αλλαγών με αυτό το περιεχόμενο μας πάει. Πολύ! Παρ’ όλα αυτά, θεωρώ απίθανο να υιοθετήσουμε τέτοια μέτρα (όπου είναι δυνατόν) ή να τα υποστηρίξουμε (όπου μπορούμε). Αλλά για τα δικά μας, σύντομα και αναλυτικά, με την ευκαιρία του σχεδίου νόμου για τα εργασιακά!