Πόσο θα πλήξουν την Ευρώπη οι δασμοί του Τραμπ

Οι εξαγωγές αγαθών των ΗΠΑ προς την ΕΕ το 2022 ήταν 350,8 δισεκατομμύρια δολάρια, αυξημένες κατά 28,8% (78,5 δισεκατομμύρια δολάρια) από το 2021 και 66% από το 2012. Οι εισαγωγές αγαθών των ΗΠΑ από την Ευρωπαϊκή Ένωση ανήλθαν συνολικά σε 553,3 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022, αυξημένες κατά 12,8 δισεκατομμύρια δολάρια (12,8 δισεκατομμύρια δολάρια) 2021, και αυξήθηκαν κατά 69% από το 2012.

Οι εξαγωγές των ΗΠΑ στην Ευρωπαϊκή Ένωση αντιπροσωπεύουν το 17,0 τοις εκατό των συνολικών εξαγωγών των ΗΠΑ το 2022. Το έλλειμμα εμπορικών συναλλαγών αγαθών των ΗΠΑ με την ΕΕ ήταν 202,5 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022, μείωση 7,3% (πάνω από 15,8 δισεκατομμύρια δολάρια) 2021.

Οι εξαγωγές υπηρεσιών των ΗΠΑ στην Ευρωπαϊκή Ένωση εκτιμάται ότι ήταν 241,2 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022, 19,0 % (39 δισεκατομμύρια δολάρια) περισσότερες από το 2021 και 18 τοις εκατό περισσότερες από τα επίπεδα του 2012. Οι εισαγωγές υπηρεσιών των ΗΠΑ από την ΕΕ εκτιμάται ότι ήταν 170,0 δισεκατομμύρια δολάρια το 2022, 29,4 % (38,6 δισεκατομμύρια δολάρια) περισσότερες από το 2021 και πέντε τοις εκατό περισσότερες από τα επίπεδα του 2012.

Οι κορυφαίες εξαγωγές υπηρεσιών από τις ΗΠΑ στην Ευρωπαϊκή Ένωση αφορούσαν τους τομείς των επαγγελματικών και διοικητικών υπηρεσιών, της πνευματικής ιδιοκτησίας και των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εμπορικό πλεόνασμα υπηρεσιών ύψους 71,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων με την ΕΕ το 2022, μειωμένο κατά 0,0% από το 2021. Οι άμεσες ξένες επενδύσεις (ΑΞΕ) των ΗΠΑ στην Ευρωπαϊκή Ένωση (απόθεμα) ήταν 2,7 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2022, σημειώνοντας αύξηση 5,5% από το 2021.

Οι άμεσες επενδύσεις των ΗΠΑ στην ΕΕ οδηγούνται από μη τραπεζικές εταιρείες χαρτοφυλακίου, τη μεταποίηση και τη χρηματοδότηση και την ασφάλιση. Οι ΑΞΕ της ΕΕ στις ΗΠΑ (απόθεμα) ήταν 2,4 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2022, αυξημένες κατά 4,0 % από το 2021. Οι άμεσες επενδύσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Ηνωμένες Πολιτείες κατευθύνονται από τη μεταποίηση, τη χρηματοδότηση και τις ασφάλειες και το χονδρικό εμπόριο. Για το 2023 δεν υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις, όπως συνεπάγεται από τα Γραφήματα 1,2,3 που ακολουθούν:

 

 

 

 

 

Το εμπόριο ΗΠΑ-ΕΕ

Παρά το γεγονός ότι οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός και επενδυτικός εταίρος της ΕΕ, δεν υπάρχει ειδική συμφωνία ελεύθερου εμπορίου μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ. Οι διαπραγματεύσεις για τη Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων (TTIP) ξεκίνησαν το 2013, αλλά τελείωσαν χωρίς ολοκλήρωση στα τέλη του 2016. Έκλεισαν επίσημα το 2019. Ωστόσο, το διατλαντικό εμπόριο συνεχίζει να απολαμβάνει έναν από τους χαμηλότερους μέσους δασμούς (κάτω από 3%) στον κόσμο, που διέπεται από τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ).

Τον Οκτώβριο του 2021, η ΕΕ και οι ΗΠΑ συμφώνησαν να ξεκινήσουν συζητήσεις για μια παγκόσμια βιώσιμη ρύθμιση για τον χάλυβα και το αλουμίνιο. Παράλληλα, και οι δύο πλευρές ανέστειλαν τα αντίστοιχα μέτρα αναπροσαρμογής των δασμών. Αυτό σηματοδότησε ένα σημαντικό ορόσημο στη διατλαντική σχέση και στις προσπάθειες ΕΕ-ΗΠΑ για την επίτευξη της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές των παγκόσμιων βιομηχανιών χάλυβα και αλουμινίου στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής. Η διατλαντική εμπορική εκεχειρία που έλυσε προσωρινά τη διαμάχη της εποχής Τραμπ πρόκειται να λήξει στις 21 Μαρτίου 2025, μόλις δύο μήνες πριν αναλάβει η επόμενη κυβέρνηση των ΗΠΑ. Όλα αυτά φαίνεται ότι οδηγούνται στις ελληνικές καλένδες με την εκλογή Τραμπ.

Τώρα με βάση την υπόθεση ότι ο Τραμπ πραγματοποιεί την πρότασή του για επιβολή δασμών μπορούμε να εκτιμήσουμε τα ακόλουθα:
Ένας γενικός δασμός 10% ή 20% θα καθιστούσε ακριβότερες για τις αμερικανικές εταιρείες την εισαγωγή αγαθών της ΕΕ, πράγμα που σημαίνει ότι οι εξαγωγές της ΕΕ πέρα από τον Ατλαντικό θα μπορούσαν να βυθιστούν έως και το ένα τρίτο σε ορισμένους τομείς, σύμφωνα με τις πιο ριζοσπαστικές οικονομικές εκτιμήσεις.

Τομείς όπως τα μηχανήματα, τα οχήματα και τα χημικά – που μαζί αποτελούσαν το 68% των εξαγωγών της ΕΕ στις ΗΠΑ πέρυσι – θα πληγούν περισσότερο. Θα έκανε τη Γερμανία, την οικονομική δύναμη του ευρωπαϊκού μπλοκ, ιδιαίτερα ευάλωτη σε κραδασμούς, δεδομένης της εξάρτησής της από τις εξαγωγές των ΗΠΑ σε αυτούς τους τομείς (αλλά και η Ιταλία).

Οι δασμοί θα ωθήσουν την ΕΕ σε ύφεση;

Ενώ οι οικονομολόγοι διαφωνούν για την έκταση της ζημίας, οι περισσότεροι συμφωνούν ότι οι δασμοί του Τραμπ θα προκαλούσαν καταστροφικό πλήγμα στην οικονομία της Ευρώπης. Ένας γενικός δασμός 10% θα μείωνε το ΑΕΠ της ευρωζώνης κατά 1%, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Goldman Sachs. Πιο ριζοσπαστικές προβλέψεις λένε ότι οι δασμοί του Τραμπ θα καταστήσουν την ανάπτυξη της ευρωζώνης κατά 1,5% χαμηλότερη έως το 2028. Ένα τέτοιο σενάριο θα ωθήσει την οικονομία – η οποία ήδη βρίσκεται υπό πίεση – στο χείλος της ύφεσης.

Άλλοι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι ένας δασμός 10% θα μπορούσε στη χειρότερη περίπτωση να μειώσει έως και το 1,6% του ΑΕΠ της Γερμανίας, ενώ ο αντίκτυπος σε άλλες μεγάλες οικονομίες όπως η Ισπανία θα ήταν σημαντικά χαμηλότερος στο 0,5%. Οι μετασεισμοί θα μπορούσαν επίσης να περιλαμβάνουν απώλειες θέσεων εργασίας. Το διατλαντικό εμπόριο και οι επενδύσεις εκτιμάται ότι υποστηρίζουν άμεσα περίπου 9,4 εκατομμύρια θέσεις εργασίας τόσο στην ΕΕ όσο και στις ΗΠΑ, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Αναπόφευκτος ένας εμπορικός πόλεμος;

Η υπόσχεση του Τραμπ να επιβάλει δασμούς 60% στα κινεζικά εισαγόμενα προϊόντα ενέχει πραγματικό κίνδυνο η ΕΕ να παρασυρθεί σε έναν ολοκληρωτικό εμπορικό πόλεμο. Ένας δασμός στα κινεζικά προϊόντα που εισέρχονται στις ΗΠΑ θα προκαλούσε αναπόφευκτα τον επαναπροσανατολισμό πολλών προϊόντων στην ευρωπαϊκή αγορά. Συνεπώς η ΕΕ θα πρέπει να απαντήσει σε αυτό με αντίποινα. Θα πρέπει να προστατευτεί. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να προστεθεί στις εμπορικές εντάσεις μεταξύ Βρυξελλών και Πεκίνου, οι οποίες έχουν κλιμακωθεί μετά την απόφαση της ΕΕ να επιβάλει δασμούς στα ηλεκτρικά οχήματα που κατασκευάζονται στην Κίνα. Ο εμπορικός πόλεμος θα φουντώσει ακόμη περισσότερο.

Όπως είναι γνωστό η ΕΕ δεν ακολούθησε τις ΗΠΑ όσον αφορά την πολιτική αποσύνδεσης από το διασυνοριακό εμπόριο με την Κίνα και τη μείωση των εισαγωγών. Αυτό είναι ένα από τα λίγα πράγματα που κρατούν όρθια την ευρωπαϊκή οικονομία. Το θέμα είναι: Για πόσο καιρό οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να επιτρέπουν στην Ευρώπη να βαδίζει και στα δύο άλογα ταυτόχρονα; Νομίζω ότι είναι μια δύσκολη ερώτηση.

Ότι η ΕΕ πιθανότατα θα κοιτάξει να συνάψει συμφωνία με τον Τραμπ πριν επιλέξει αντίποινα, νομίζω ότι είναι το προφανές. Εδώ η απάντηση εξαρτάται από την επιμονή του Τραμπ και των συμβούλων του στην επιβολή δασμών χωρίς δεύτερες σκέψεις. Οι οικονομικοί σύμβουλοι του ίδιου του Τραμπ θα μπορούσαν να εξετάσουν τον περιορισμό των δασμολογικών φιλοδοξιών του,  για να αποφύγει πιθανή οικονομική αναταραχή στο εσωτερικό των ΗΠΑ.

Είναι γνωστό ότι η κίνηση αυτή θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε έξαρση του πληθωρισμού, αν οι αμερικανικές εισαγωγικές εταιρείες θα μπορούσαν να αποφασίσουν να μετακυλίσουν το κόστος των δασμών στους Αμερικανούς πολίτες. Στον πρώτο γύρο των δασμών Τραμπ, πολλά από τα αποτελέσματα γεννήθηκαν από τους μεσάζοντες – χονδρέμπορους, λιανοπωλητές, διανομείς κλπ.

Αυτοί οι μεσάζοντες απορρόφησαν μέρος του κόστους των τιμολογίων μέσω χαμηλότερων προσαυξήσεων κερδών. Απέφευγαν επίσης τους δασμούς μετατοπίζοντας τις πηγές τους σε χώρες χωρίς δασμούς. Έτσι, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είδαν πραγματικά μεγάλη αύξηση στις τιμές καταναλωτή. Αλλά οι νέοι δασμοί, ειδικά εάν είναι μεγάλοι και εφαρμόζονται σε όλες τις εισαγωγές, όπως προτείνει ο Τραμπ, έτσι ώστε οι εταιρείες να μην μπορούν να τους ξεφύγουν, είναι πολύ πιο πιθανό να ωθήσουν τις τιμές για τους καταναλωτές.