Προσαρμόσου στην κλιματική αλλαγή – Το παράδειγμα της Ολλανδίας

Η Ολλανδία διοργάνωσε πρόσφατα ένα παγκόσμιο διαδικτυακό συνέδριο για την προσαρμογή στις αλλαγές του κλίματος. Ίσως δεν υπήρχε καλύτερο μέρος στον κόσμο που θα μπορούσε να φιλοξενήσει μια τέτοια σύνοδο κορυφής. Στον τομέα της προστασίας των υδάτων, η Ολλανδία αξίζει τον ανεπίσημο τίτλο του “παγκόσμιου πρωταθλητή της προσαρμογής”. Η χώρα αυτή δεν κάνει τίποτε άλλο εδώ και εκατοντάδες χρόνια παρά την προσαρμογή τους στις αλλαγές του κλίματος.

Τα αναχώματα που έχουν δημιουργηθεί στην Ολλανδία έχουν πιθανότητα πλημμύρας 1 στα 10.000 χρόνια, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες χώρες όπου η αντίστοιχη πιθανότητα είναι μια φορά κάθε 100 χρόνια. Οι Ολλανδοί εμπειρογνώμονες επενδύουν όλο και περισσότερο στην προσαρμογή των γεωργικών καλλιεργειών στις μεταβαλλόμενες κλιματολογικές συνθήκες (ξηρότερες, υγρότερες, αλμυρές κ.λπ.).

Ο κόσμος πρέπει να επικεντρωθεί πολύ περισσότερο στην προσαρμογή (adaptation) στις αλλαγές του κλίματος και πολύ λιγότερο στον μετριασμό (mitigation). Το κλίμα αποτελεί μια μακροπρόθεσμη στατιστική η οποία συνήθως περιλαμβάνει 30 χρόνια ή περισσότερο. Σε αυτή την περίπτωση είναι κυρίως η μελέτη της μακροχρόνιας συχνότητας διάφορων ακραίων καιρικών φαινομένων, των πλημμυρών, της ξηρασίας, των θερμικών κυμάτων κ.λπ., καθώς και η συνήθης αυξομείωση της στάθμης της θάλασσας.

Η προσαρμογή δεν αφορά την πρόληψη αυτών των ακραίων γεγονότων, αλλά την προσαρμογή σε αυτά τα γεγονότα. Για παράδειγμα, να μην κατασκευάζουμε κατοικίες σε επίπεδα πλημμύρας, να μην μπαζώνουμε ρέματα, να φροντίζουμε από πριν για την κοπή επικίνδυνων δέντρων ή να κατασκευάζουμε αναχώματα τα οποία προστατεύουν από τις πλημμύρες. Δυστυχώς, αυτό που συμβαίνει με πολύ κακό τρόπο, είναι ότι οι άνθρωποι κατηγορούνται για όλες τις κακές καιρικές συνθήκες. Με αυτόν τον τρόπο η ανθρώπινη ευημερία θυσιάζεται σε μια ανόητη και μάταιη προσπάθεια να τερματιστεί/μετριασθεί ο κακός καιρός.

Η προσαρμογή στις κλιματικές αλλαγές λειτουργεί προληπτικά και αυτή είναι η μεγάλη της δύναμη. Χρησιμοποιώντας τον Δαρβίνο, εάν η ανθρωπότητα δεν προσαρμοστεί σε αυτές τις αλλαγές στο περιβάλλον του, η εξαφάνιση θα είναι η μοίρα του, όπως συνέβη τόσο συχνά σε άλλα είδη στο παρελθόν. Πολύ συχνά και για πολύ καιρό, η προσαρμογή ήταν ένα παραμελημένο παιδί. Πολλές ζωές έχουν σωθεί με την προσαρμογή, ενώ το ίδιο δεν μπορεί να ειπωθεί για τον μετριασμό.

Τι λένε οι σατιστικές

Οι καλές ειδήσεις που έφερε η προσαρμογή στις αλλαγές του κλίματος τον περασμένο αιώνα παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό ανεκτίμητες. Η προσαρμογή παρουσιάζεται ως “έσχατη λύση” που δυστυχώς πρέπει να αναπτυχθεί επειδή οι στόχοι της Συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα (διατηρώντας τον κόσμο κάτω από 2 βαθμούς θερμοκρασίας ή κατά προτίμηση ακόμη και κάτω από 1,5 βαθμούς) πιθανότατα δεν θα επιτευχθούν. Αυτό είναι μια μεγάλη αδικία στον ρόλο της προσαρμογής. Σε τελική ανάλυση, η προσαρμογή έχει ήδη εξασφαλίσει θεαματική πρόοδο τον περασμένο αιώνα. Δυστυχώς αυτό δεν αναφέρεται σχεδόν καθόλου.

Δύο πρόσφατα δημοσιευμένα γραφήματα (δείτε παρακάτω) καταδεικνύουν πόσα έχουν ήδη επιτευχθεί, κυρίως χάρη στην ευημερία και την προσαρμογή. Το μήνυμα αυτών των γραφημάτων είναι το εξής: Η ανθρωπότητα μπορεί όλο και περισσότερο να αντιμετωπίζει τα άκρα. Γιατί τοποθετούμε αυτά τα στοιχεία κάτω από το χαλί;

Στο πάνω πρώτο γράφημα δείχνει τη θεαματική μείωση του αριθμού των θυμάτων στον κόσμο λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων (ζέστη, κρύο, πλημμύρες, ξηρασία, τυφώνες και πυρκαγιές). Πριν από έναν αιώνα, όταν ο παγκόσμιος πληθυσμός ήταν 2 δισεκατομμύρια, 500.000 άνθρωποι κατά μέσο όρο πέθαιναν κάθε χρόνο ως αποτέλεσμα καταστροφών από τα καιρικά φαινόμενα. Πέρυσι, “μόνο” 8.200 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε τέτοιες καταστροφές, ενώ ο παγκόσμιος πληθυσμός τώρα είναι 7,6 δισεκατομμύρια.

Πρόκειται για απόλυτη μείωση 98% και σχετική μείωση άνω του 99%. Φυσικά μπορούμε να κάνουμε πολλά περισσότερα, και πρέπει να είμαστε περήφανοι και ανοιχτοί για αυτήν την τεράστια απόδοση που είναι σε μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμα της αύξησης του πλούτου και των τεχνολογικών βελτιώσεων. Όσο πιο πλούσιες γίνονται οι χώρες, τόσο καλύτερα μπορούν να προστατεύσουν τους πολίτες τους από τις ακραίες καιρικές συνθήκες. Αλλά ας σημειώσουμε το εξής: Η τεράστια βελτίωση τον περασμένο αιώνα σημειώθηκε επίσης στις φτωχότερες χώρες του κόσμου!

Το δεύτερο γράφημα δείχνει τις παγκόσμιες απώλειες που σχετίζονται με τον καιρό ως ποσοστό του παγκόσμιου ΑΕΠ. Πρόκειται για ένα αξιοσημείωτο αποτέλεσμα αν σκεφτεί κανείς πόσο συχνά ορισμένοι ισχυρίζονται ότι υπάρχει όλο και μεγαλύτερο κόστος λόγω καταστροφών. Διότι στην πραγματικότητα το κόστος λόγω καταστροφής, ως ποσοστό του ΑΕΠ, έχει μειωθεί. Αυτό συνέβη σε μια περίοδο κατά την οποία οι εκπομπές του CO2 αυξήθηκαν ταχύτερα από ποτέ, ανεξάρτητα από τις 25 διεθνείς διασκέψεις για το κλίμα που πραγματοποιήθηκαν, στις οποίες προσπάθησαν να περιορίσουν αυτές τις εκπομπές.

Κλιματική Αλλαγή: Η προσαρμογή φέρνει παραγωγικότητα

Η ιστορία που μας λένε αυτά τα δύο γραφήματα δεν είναι ότι δεν συμβαίνουν κλιματικές αλλαγές ή ότι είναι άσχετες, αλλά ότι μια πλουσιότερη ανθρωπότητα γίνεται όλο και καλύτερη όταν αντιμετωπίζει αυτές τις αλλαγές. Αυτά τα δύο γραφήματα δείχνουν ότι με την προσαρμογή στις κλιματικές αλλαγές, οι άνθρωποι μπορούν όλο και περισσότερο να αντιμετωπίσουν τις φυσικές αλλαγές.

Το θλιβερό αποτέλεσμα της προσπάθειας μείωσης του CO2 είναι ότι αυτή έχει υιοθετηθεί ως η πρωταρχική πολιτική για το κλίμα. Ωστόσο, τόσο η θεωρητική εικόνα όσο και η πρακτική εμπειρία δείχνουν ότι οι πολιτικές μετριασμού (mitigation) οδηγούν σε απώλεια παραγωγικότητας, ότι η απώλεια παραγωγικότητας οδηγεί σε λιγότερη ευημερία και ότι λιγότερη ευημερία οδηγεί σε λιγότερους πόρους για την προστασία του περιβάλλοντος.

Αντιθέτως, οι πολιτικές προσαρμογής (adaptation) οδηγούν σε περισσότερη παραγωγικότητα, περισσότερη ευημερία και περισσότερη προστασία της φύσης. Οι παγκόσμιοι ηγέτες πρέπει να αναπροσαρμόσουν τη Συμφωνία του Παρισιού ώστε αυτή να κατευθυνθεί προς την πολιτική της προσαρμογής και να επιτευχθεί η ευημερία των ανθρώπων και της φύσης.