Προϋπολογισμός 2020: Ακτινογραφώντας το προσχέδιο

Μεγέθυνση του ΑΕΠ κατά 2,8% το 2020 προβλέπει ο προϋπολογισμός του υπουργείου Οικονομικών. Η πρόβλεψή του είναι πολύ πιο αισιόδοξη σε σχέση με τις αντίστοιχες προβλέψεις που έχουν δημοσιοποιήσει διεθνείς οργανισμοί (Κομισιόν, ΟΟΣΑ, ΔΝΤ), όπου ο μέγιστος ρυθμός εκτιμάται στο 2,2%. Η εκτίμηση του υπουργείου Οικονομικών βασίζεται στο ότι ο ρυθμός μεγέθυνσης για το 2019 θα κλείσει στο 2% κάτι που δεν είναι με τα σημερινά στοιχεία βέβαιο. Πιθανότερο θεωρείται να ανέλθει στο 1,8%.

Η πρόβλεψη για 2,8% αντικατοπτρίζει, σύμφωνα με το προσχέδιο του προϋπολογισμού, τη δυναμική όλων των συνιστωσών της εγχώριας ζήτησης, που οδηγεί τον ρυθμό αύξησης της τελευταίας σε επιτάχυνση έναντι του 2019 (2,9% έναντι 1,8%). Όλες οι συνιστώσες της εγχώριας ζήτησης θα έχουν θετική συμβολή στη μεγέθυνσή της.

Η ιδιωτική κατανάλωση προβλέπεται να αυξηθεί κατά 1,8%, σημαντικά υψηλότερα σε σχέση με την αύξηση 0,6% που εκτιμάται για το 2019. Η αναθεώρηση αυτή θεωρείται πολύ αισιόδοξη, λαμβανομένου υπόψη ότι το πρώτο εξάμηνο του 2019 η ιδιωτική κατανάλωση σημείωσε κάμψη (0,4%), σε σχέση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2018. Ωστόσο, η περαιτέρω αποκλιμάκωση της ανεργίας και η ενδεχόμενη βελτίωση του οικονομικού κλίματος μπορεί να οδηγήσει σε τόνωση της ιδιωτικής κατανάλωσης.

Ακόμη, η αύξηση του κατώτατου μισθού και τα επεκτατικά δημοσιονομικά μέτρα που έχουν ψηφισθεί εντός του 2019 (χορήγηση “13ης σύνταξης”, αναπροσαρμογές στις συντάξεις χηρείας, μειώσεις των συντελεστών ΦΠΑ, διεύρυνση μειώσεων ΕΝΦΙΑ), είναι αναμενόμενο να παράσχουν επιπρόσθετη υποστήριξη στην ιδιωτική κατανάλωση, εφόσον δεν αποδυναμωθούν από κάποιο νέο περιοριστικό μέτρο στις συντάξεις, τις αντικειμενικές αξίες υπολογισμού του ΕΝΦΙΑ, ή στο ύψος του αφορολόγητου.

Οι εκτιμήσεις του προϋπολογισμού

Όσον αφορά τη δημόσια κατανάλωση, η εκτίμηση για αύξηση της τάξης του 0,6% κρίνεται ως ρεαλιστική, δεδομένου ότι αποτελεί μέγεθος, το οποίο τα τελευταία έτη ήταν απόλυτα ελεγχόμενο. Όσον αφορά τον Ακαθάριστο Σχηματισμό Παγίου Κεφαλαίου, δηλαδή τις επενδύσεις, το υπουργείο Οικονομικών κάνει μια αρκετά αισιόδοξη πρόβλεψη, της τάξεως του 13,4% για το 2020. Η εκτίμηση αυτή για το 2020 στηρίζεται κυρίως στη συμβολή του ιδιωτικού τομέα (+15,8%), ενώ και για τις δημόσιες επενδύσεις εκτιμάται ότι θα συνεχιστεί η ανάκαμψη και το 2020 με ρυθμό της τάξης του 7,6%.

Ο εξωτερικός τομέας της οικονομίας (εισαγωγές-εξαγωγές) αναμένεται να έχει οριακά αρνητική συμβολή στην ανάπτυξη (κατά 0,1 ποσοστιαία μονάδα). Ειδικότερα, εκτιμάται ότι ο ρυθμός αύξησης των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών θα κινηθεί πάνω από τον ρυθμό των εξαγωγών (5,2% έναντι 5,1% αντίστοιχα). Η αναθεώρηση ως προς τις εξαγωγές αξιολογείται ως ρεαλιστική, ενδεχομένως και συντηρητική, λόγω της μείωσης της ζήτησης που αναμένεται στις χώρες της Ευρωζώνης, του διεθνούς εμπορικού πολέμου και της ανάκαμψης ανταγωνιστικών ως προς τον τουρισμό αγορών (π.χ. Τουρκία).

Η επιβράδυνση της αύξησης των εισαγωγών, με παράλληλη αύξηση του εισοδήματος είναι λιγότερο ρεαλιστική, λαμβάνοντας υπόψη τη θετική σχέση μεταξύ αύξησης του εισοδήματος και αύξησης των εισαγωγών, καθώς και την πιθανή άνοδο των τιμών του πετρελαίου. Αποτελεί δύσκολα επιτεύξιμο σενάριο, χωρίς σημαντική βελτίωση της θέσης της χώρας στο διεθνή ανταγωνισμό. Τέλος, δεν πρέπει να υποτιμούνται οι αρνητικές επιπτώσεις από το ενδεχόμενο υλοποίησης του Brexit.

Όσον αφορά στην απασχόληση-ανεργία, το σενάριο για σταθερή συνέχιση της βελτίωσης της αγοράς εργασίας μπορεί να θεωρηθεί ρεαλιστικό, εφόσον το κλίμα των εργασιακών σχέσεων και οι ευρύτερες οικονομικές εξελίξεις δεν υποστούν μείζονες διαταραχές.

Δημοσιονομικές εξελίξεις

Στο πλαίσιο της Ενισχυμένης Εποπτείας, ο στόχος πρωτογενούς πλεονάσματος της Γενικής Κυβέρνησης για το 2020 ανέρχεται σε 3,5% του ΑΕΠ. Μετά τις σχεδιαζόμενες παρεμβάσεις, το πλεόνασμα προβλέπεται να διαμορφωθεί σε 7.026 εκατ. ευρώ, ή 3,56% του ΑΕΠ, δηλαδή αυξημένο έναντι του στόχου της Ενισχυμένης Εποπτείας κατά 120 εκατ. ευρώ. Οι παρεμβάσεις αυτές διακρίνονται σε δύο άξονες:

Πρώτον: αναπτυξιακές και κοινωνικές παρεμβάσεις συνολικού κόστους 1,2 δις ευρώ. Αυτές είναι:

• Το επίδομα 2.000 ευρώ στις νέες οικογένειες για κάθε παιδί που γεννιέται.
• Τα είδη βρεφικής ηλικίας και τα κράνη ασφαλείας εντάσσονται στον χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ.
• Η αναμόρφωση φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων με εισαγωγικό συντελεστή 9% και αύξηση του αφορολόγητου για κάθε τέκνο.
• Η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών για απασχολούμενους πλήρους απασχόλησης.
• Η μείωση του φόρου εισοδήματος νομικών προσώπων από το 28% στο 24%.
• Η μείωση της φορολογίας διανεμόμενων κερδών από το 10% σε 5%.
• Η αναστολή ΦΠΑ στις νέες οικοδομές για τρία έτη.
• Η αναστολή του φόρου υπεραξίας ακινήτων για τρία έτη.

Η έκπτωση φόρου για τα παιδιά, οι αλλαγές στα φορολογικά κλιμάκια, η έκπτωση για την αναβάθμιση των κτιρίων, η μείωση του ΦΠΑ στην οικοδομή είναι από τα μέτρα που ξαναμετράει η κυβέρνηση, στη σκιά των αποφάσεων του Συμβουλίου Επικρατείας για το Ασφαλιστικό.

Δεύτερον: παρεμβάσεις βελτίωσης του δημοσιονομικού αποτελέσματος συνολικού θετικού αποτελέσματος 1,9 δισ ευρώ. Αυτές είναι:

• Περιορισμός της υποεκτέλεσης λειτουργικών και άλλων δαπανών με αναπροσαρμογή των οροφών δαπανών στον τακτικό προϋπολογισμό.
• Αναδιάρθρωση του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων με ενίσχυση του συγχρηματοδοτούμενου σκέλους.
• Αύξηση εσόδων Γενικής Κυβέρνησης.
• Μείωση δαπανών Γενικής Κυβέρνησης.
• Βελτίωση αποτελεσματικότητας φορέων Γενικής Κυβέρνησης.
• Καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και διεύρυνση της φορολογικής βάσης με μέτρα προώθησης των ηλεκτρονικών συναλλαγών.
• Αύξηση εσόδων και νέες μορφές ελέγχου Airbnb.
• Εξορθολογισμός του συστήματος προσδιορισμού αξιών ακινήτων.
• Επιτάχυνση επίλυσης φορολογικών διαφορών που εκκρεμούν στα διοικητικά δικαστήρια.

Εδώ το μεγάλο κονδύλι, ύψους 642 εκατ. ευρώ αφορά στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και στη διεύρυνση της φορολογικής βάσης με μέτρα προώθησης των ηλεκτρονικών συναλλαγών, κάτι που τίθεται εν αμφιβόλω. Γενικά υπάρχουν αρκετά ανοικτά ζητήματα που θα δούμε πως θα λυθούν με την κατάθεση του προϋπολογισμού.