Σκάνδαλο διαρκείας η μη αξιοποίηση του ενεργειακού Ελντοράντο στην Κρήτη

Έχει περάσει σχεδόν τετραετία από την εποχή που η Άγκυρα υπέγραψε με την τότε κυβέρνηση της Τρίπολης το περιβόητο τουρκο-λιβυκό μνημόνιο και τίποτα δεν δείχνει πως εκείνο το τετελεσμένο θα ανατραπεί. Μπορεί να το χαρακτηρίζουμε και να είναι παράνομο σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας, αλλά –όπως αποδεικνύεται από τα γεγονότα– αυτό δεν αρκεί για να ακυρωθεί. Με άλλα λόγια, η Τουρκία έχει βάλει πόδι όχι μόνο στη Λιβύη, αλλά και στην ελληνική υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ στο Λιβυκό πέλαγος, έτσι όπως αυτή ορίζεται από τη μέση γραμμή. Τους κινδύνους από τις καθυστερήσεις της μη αξιοποίησης του ενεργειακού Ελντοράντο, εκ μέρους της Ελλάδας, το έχουμε εδώ και χρόνια επισημάνει.

Ενώ, οι συμβάσεις επενδύσεων για τα υποθαλάσσια κοιτάσματα φυσικού αερίου της Κρήτης των εταιρειών ΕxxonMobil, Total και ΕΛΠΕ είχαν  παγώσει για χρόνια, η σπαρασσόμενη από εμφύλιο πόλεμο Λιβύη έχει από τις αρχές του 2019 αναβαθμίσει τις δικές της συμβάσεις υποθαλάσσιων ερευνών κοιτασμάτων νοτιοδυτικά της Κρήτης με γρήγορους ρυθμούς. Στην εικόνα 1 φαίνεται ξεκάθαρα τι συμβαίνει.

Η ιταλική πετρελαϊκή εταιρεία ΕΝΙ αγόρασε τα 42,5% των δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης της αγγλικής εταιρείας BP, η οποία κατέχει μία ερευνητική περιοχή (περιοχή 3) νοτιοδυτικά της Κρήτης μεγέθους 54.000 km2. Οι ερευνητικές δραστηριότητες μέσα στην περιοχή αυτή, η οποία βρίσκεται μέσα στην ΑΟΖ της Λιβύης, είχαν παγώσει από το 2014 λόγω του εμφυλίου πολέμου. Παρά τα ατακτοποίητα όρια των ΑΟΖ Ελλάδος, Λιβύης, Ιταλίας και Μάλτας όπως θα δούμε, η περιοχή αυτή ίσως κρύβει τεράστιους θησαυρούς παγκοσμίου ενδιαφέροντος.

Οι διευθύνοντες σύμβουλοι Bob Dudley και Claudio Descalzi των εταιρειών BP και ΕΝΙ είχαν δηλώσει ότι προτίθενται εντός του Απριλίου-Μαΐου 2019 να αναζωογονήσουν τις ερευνητικές προσπάθειες στη Λιβύη, συνεργαζόμενες κοινοπρακτικά μεταξύ τους. Όπως είχαν ανεφέρει, σκοπός του ήταν να αξιοποιηθεί ο σημαντικά υποσχόμενος ορυκτός υποθαλάσσιος πλούτος στα ανοικτά του Κόλπου της Σύρτης μεταξύ Λιβύης και Κρήτης.

Ας σημειωθεί ότι η αμερικανική γεωφυσική εταιρεία ΙΟΝ με έδρα το Houston Texas, είχε πραγματοποιήσει και ερμηνεύσει (2017) σεισμικές καταγραφές στα ανοικτά του Κόλπου της Σύρτης και στο νότιο Ιόνιο πέλαγος μεταξύ Λιβύης και Ελλάδος. Ταυτόχρονα επανεπεξεργάστηκε μαζί με την Spectrum παλαιότερες σεισμικές καταγραφές στην ίδια περιοχή μεταξύ Κρήτης και Λιβύης.

Οι δύο εταιρείες είχαν παρουσιάσει τα αποτελέσματα της μελέτης του συνόλου των καταγραφών αυτών στο Λονδίνο το 2019. Με ιδιαίτερη έκπληξη διαπίστωσαν ότι νοτιοδυτικά της Κρήτης στα ανοικτά του Κόλπου της Σύρτης και μέσα στην αβυσσική πεδιάδα του Ιονίου πελάγους υπάρχουν δύο τεράστια “αντίγραφα” του κοιτάσματος Ζohr (βρίσκεται στην αιγυπτιακή ΑΟΖ).

Γιγαντιαίο κοίτασμα

Ο πρώτος στόχος (με κίτρινο χρώμα αριστερά στην Εικ.1) βρίσκεται στην επαφή των ορίων της ΑΟΖ (ή υφαλοκρηπίδας) μεταξύ Λιβύης και Ελλάδος και σύμφωνα με την Spectrum εμφανίζεται να έχει μήκος 100 km (δηλ. 10 φορές μεγαλύτερος από το Zohr) καλύπτοντας έτσι μία επιφάνεια 6.000 km2 (100km x 60km). Είναι φανερό ότι εάν και εφόσον επιβεβαιωθεί με γεώτρηση ότι αυτός ο στόχος περιέχει τελικά υδρογονάνθρακες τότε το κοίτασμα αυτό θα είναι παγκοσμίου ενδιαφέροντος.

Εάν λάβουμε δε υπόψιν ότι το μεγαλύτερο κοίτασμα φυσικού αερίου στον κόσμο είναι το South-Pars του Κατάρ-Ιράν με 1.235 Tcf (τρισ κυβικά πόδια) ή 35 Tcm (τρισ. κυβικά μέτρα) και με επιφάνεια 7.500 km2, τότε διαπιστώνουμε ότι νοτιοδυτικά της Κρήτης θα μπορούσε να βρίσκεται το δεύτερο μεγαλύτερο κοίτασμα στον κόσμο βιογενούς φυσικού αερίου. Εξάλλου, στην ίδια περιοχή νοτιοδυτικά της Κρήτης έχει καταγραφεί από τις ίδιες γεωφυσικές εταιρείες ένας δεύτερος στόχος παγκοσμίου ενδιαφέροντος μεγέθους 3.500 km2.

Η διαπίστωση αυτή δεν αποτελεί έκπληξη δεδομένου ότι η ο τίτλος της επιστημονικής παρουσίασης της παραπάνω προσδοκίας από την Spectrum στο Λονδίνο είχε τίτλο: “Ένα θέαμα για τα μάτια του Zohr, η αναζήτηση του επόμενου αφρικανικού Υπέρ-Γίγαντα” (Α sight for Zohr eyes: the search for the next North African Super Giant). Βεβαίως το ερευνητικό μέλλον θα δείξει εάν ο παραπάνω ισχυρισμός είναι αληθινός.

Όμως, παρά τα θαλάσσια βάθη της περιοχής που κυμαίνονται γύρω στα 3.000 m υπάρχει ανάγκη να αντιληφθούμε από επιστημονική και γεωπολιτική άποψη το μέγεθος των ενεργειακών προοπτικών της μείζονος περιοχής της Κρήτης. Αυτές θα μπορούσαν, μέσω κατάλληλων συνεργιών, να καλύψουν τελικά τις ανάγκες της Ευρώπης σε φυσικό αέριο για πολλές δεκαετίες και αυτό ανεξάρτητα από το εάν οι παραπάνω στόχοι βρίσκονται εξ ολοκλήρου μέσα στην λιβυκή ΑΟΖ ή μερικά μέσα στην ελληνική ΑΟΖ.

Τι κάνει η ελληνική πλευρά;

Το θέμα έπρεπε πάντως να είχε πολύ νωρίτερα απασχολήσει την ελληνική πλευρά, ώστε να μη μείνουμε εκτός νυμφώνος σε τέτοιου μεγέθους περιπτώσεις και να μπορέσουμε επί της ουσίας να διερευνήσουμε σε βάθος το όλο θέμα. Ήδη οι πρώτες επιστημονικές αναζητήσεις, έδειξαν ότι οι περιοχές μεταξύ Λιβύης και Ελλάδος παλαιο-γεωγραφικά φαίνεται να περιέχουν τις σημαντικότερες σε μέγεθος μεσογειακές παλαιο-λιμνοθάλασσες του ύστερου Μειοκαίνου, με αποτέλεσμα σήμερα να χαρτογραφούνται ασβεστολθικοί στόχοι κοιτασμάτων “τύπου Zohr” (Zohr-like) παγκοσμίου ενδιαφέροντος.

Είναι γνωστό ότι παγκόσμιοι πετρελαϊκοί κολοσσοί όπως ExxonMobil, Total, ENI και ΒP, οι οποίοι με τον έναν ή τον άλλο τρόπο ενεπλάκησαν στην περιοχή μας –νοτιοδυτικά της Κρήτης– είχαν δηλώσει πριν λίγα χρόνια σε διεθνές συνέδριο: «Δεν προσερχόμεθα εδώ στην περιοχή (Λιβύη) για να ανακαλύψουμε κάτι μικρό σε μέγεθος… δεν μας ενδιαφέρει κάτι μικρό σε μέγεθος… είμαστε εδώ διότι διαθέτουμε την απαραίτητη τεχνολογία και τα αναγκαία κεφάλαια, ώστε να ανακαλύψουμε κάτι πολύ σημαντικό σε μέγεθος».

Κατόπιν όλων των παραπάνω εξηγείται επαρκώς η προσπάθεια της Άγκυρας να βάλει πόδι στην ελληνική υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ νότια της Κρήτης, με όχημα το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο, το οποίο μηδενίζει την υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ της Κρήτης. Μέσω αυτού του παράνομου μνημονίου, το καθεστώς Ερντογάν δεν επιδιώκει μόνο να οικειοποιηθεί ελληνική υφαλοκρηπίδα-ΑΟΖ στη νοτιοανατολική Κρήτη. Επιδιώκει να σφετερισθεί, από κοινού με την κυβέρνηση της Τρίπολης, ολόκληρο το νότιο τμήμα της ελληνικής υφαλοκρηπίδας-ΑΟΖ στο Λιβυκό Πέλαγος, όπου σύμφωνα με όλες τις επιστημονικές ενδείξεις υπάρχουν τεράστιοι στόχοι, δηλαδή πιθανά κοιτάσματα.

Και η Ελλάδα; Λόγω προσφυγής οικολόγων πάγωσαν για χρόνια οι έρευνες της Total, ExxonMobil και ΕΛΠΕ στα αδειοδοτημένα θαλάσσια οικόπεδα νοτίως του νομού Ρεθύμνου και νοτίως και δυτικά του νομού Χανίων. Κατόπιν αυτού, η Total τα παράτησε, η δε ExxonMobil άφησε τις έρευνες. Μόνο όταν λόγω Ουκρανίας και κυρώσεων εκδηλώθηκε η οξεία ενεργειακή κρίση η κυβέρνηση Μητσοτάκη άλλαξε γραμμή πλεύσης, δηλώνοντας ότι θα κάνει ό,τι χρειάζεται για να επισπευθούν οι έρευνες. Και σαν να μην έφθαναν όλα τα παραπάνω, ήλθε και το εκλογικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο προβλέπει απεμπλοκή από τις εξορύξεις με μη ανανέωση των αδειών για έρευνες και γεωτρήσεις!