Στα αζήτητα το πετρέλαιο – Πως αντέδρασαν ΗΠΑ και Ρωσία

Σοκ στις αγορές προκάλεσε η χθεσινή ιστορική πτώση της τιμής του αμερικανικού αργού, που έστειλε στα αζήτητα το πετρέλαιο, μόλις μία εβδομάδα μετά την απόφαση των  χωρών του ΟΠΕΚ να προχωρήσουν σε μείωση της παραγωγής, προκειμένου να αντισταθμίσουν τη μειωμένη ζήτηση. Οι βασικές χώρες παραγωγής επιχείρησαν να υποβαθμίσουν το γεγονός, χαρακτηρίζοντάς το αναμενόμενο και κάνοντας λόγο για βραχυχρόνια αντίδραση. Η κατάσταση, ωστόσο, δεν παύει να είναι δραματική.

Η εξέλιξη προκάλεσε μια άτυπη τηλεδιάσκεψη εκπροσώπων από πολλές χώρες μέλη του ΟΠΕΚ, καθώς και άλλες χώρες παραγωγούς πετρελαίου που δεν μετέχουν στον Οργανισμό. Σε αυτήν την «ανεπίσημη» συζήτηση, οι συμμετέχοντες «επανέλαβαν τη δέσμευσή τους να προσαρμόσουν την παραγωγή πετρελαίου» στη βάση της συμφωνίας, στην οποία είχαν καταλήξει στις 12 Απριλίου.

Οι πετρελαιοεξαγωγικές χώρες είχαν συμφωνήσει τότε να μειώσουν την παραγωγή κατά 9,7 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως, αρχής γενομένης από τον Μάιο. Η συμφωνία αυτή είχε κριθεί, ωστόσο, ως αδύνατη να ισοσκελίσει τις συνέπειες από τη μείωση της ζήτησης που προκαλεί η πανδημία, έχοντας θέσει σε ακινησία το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη. Πολλοί αναλυτές εκτιμούσαν ότι η πίεση στις διεθνείς τιμές θα συνεχιστεί, εάν δεν υπάρξει επανεκκίνηση των οικονομιών και η εξέλιξη δείχνει να τους δικαιώνει.

Στο σημείο “μηδέν”

Τη Δευτέρα, μετά από μία εφιαλτική συνεδρίαση, η τιμή του πετρελαίου παράδοσης Μαΐου έπεσε στην αγορά της Νέας Υόρκης κάτω από το “μηδέν δολάρια”, με τους επενδυτές, εν μέσω μιας υπερκορεσμένης αγοράς, να προσπαθούν απελπισμένα να το ξεφορτωθούν. Το πρόβλημα δημιουργήθηκε από το γεγονός ότι το συμβόλαιο έληγε με το κλείσιμο της Τρίτης και όσοι διέθεταν πετρέλαιο έπρεπε να βρουν εσπευσμένα επενδυτές, σε μία αγορά με διογκωμένα αποθέματα, ειδικά τις τελευταίες εβδομάδες.

Έτσι, το βαρέλι των 159 λίτρων του αργού, το οποίο στην αγορά της Νέας Υόρκης είχε στην αρχή του έτους 60 δολάρια και την περασμένη Παρασκευή 18,27, έκλεισε τελικά στα -37,63 δολάρια. Η πτώση αυτή δεν έχει προηγούμενο, καθώς η τιμή αυτού του συμβολαίου δεν είχε πέσει ποτέ κάτω από τα 10 δολάρια/βαρέλι, από την δημιουργία του, το 1983.

Οι αναλυτές εκτιμούν τώρα, ότι η κατάσταση θα βελτιωθεί τις επόμενες ημέρες, υποστηρίζοντας ότι είναι «παραπλανητικό» για την αγορά να επικεντρώνει κάποιος μόνον στο συμβόλαιο του Μαΐου. Προτάσσουν μάλιστα ως επιχειρήματα, ότι η τιμή στα συμβόλαια Ιουνίου, παρά την πτώση, παραμένει στα 20,43 δολάρια και ότι το πετρέλαιο τύπου Brent της Βόρειας Θάλασσας (ευρωπαϊκό σημείο αναφοράς στην αγορά του Λονδίνου) υποχώρησε μόλις κατά 6%, με την τιμή να διαμορφώνεται στα περίπου 26 δολάρια.

Τα αίτια αυτής της πτώσης ανάγονται στην περίοδο πριν την συμφωνία της 12^ης Απριλίου, όταν η Σαουδική Αραβία στην κόντρα της με τη Ρωσία πλημμύρισε κυριολεκτικά την αγορά με φθηνό πετρέλαιο, επιζητώντας να αποσπάσει μερίδιο από τη Μόσχα. Η διαφορά αυτή  γεφυρώθηκε τελικά, όμως τα περιοριστικά μέτρα, εξαιτίας της πανδημίας, μείωσαν υπερβολικά τη ζήτηση, οδηγώντας τις τιμές σε νέα μεγαλύτερη κατρακύλα.

Οι διεθνείς αντιδράσεις  

Ο Τραμπ αντέδρασε άμεσα μπροστά σε αυτές τις εξελίξεις, δηλώνοντας ότι οι ΗΠΑ θα αξιοποιήσουν την ιστορική πτώση των τιμών του πετρελαίου για να καλύψουν πλήρως τα στρατηγικά αποθέματά τους, αγοράζοντας έως και 75 εκατομμύρια βαρέλια. Μάλιστα το υπουργείο Ενέργειας ξεκίνησε τις διαδικασίες για την μίσθωση σε αμερικανικές πετρελαϊκές εταιρίες μέρος του χώρου που είναι διαθέσιμος στα Στρατηγικά Πετρελαϊκά Αποθέματα, προκειμένου αυτές να ανταπεξέλθουν στην έλλειψη αποθηκευτικού χώρου. Παράγοντες της αγοράς εκτιμούν, ωστόσο, ότι τα Αποθέματα στις ΗΠΑ μπορεί να καλύπτουν ήδη το 70% έως 80% του δυναμικού (περίπου 77 εκατομμύρια βαρέλια).

Στο ξεκίνημα της διαπραγμάτευσης, την Τρίτη, η τιμή του αμερικανικού αργού βρέθηκε με θετικό πρόσημο, στα 1,36 δολάρια από  –37,63 που ήταν την προηγούμενη. Οι μετοχές, ωστόσο, δέχθηκαν ισχυρότατες πιέσεις. Αναλυτές και παράγοντες της αγοράς προχώρησαν σε νέες εκτιμήσεις, προβλέποντας, ότι η τιμή του πετρελαίου θα παραμείνει χαμηλή για κάποιο διάστημα. Συνέκριναν μάλιστα τις σημερινές συνθήκες με εκείνες που επικρατούσαν στα μέσα της δεκαετίας του 1980 και οδήγησαν τελικά σε παγκόσμιες γεωπολιτικές αλλαγές, όπως η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και ο εμφύλιος στην Αλγερία.

Την ίδια ώρα, ο μεγαλύτερος εξαγωγέας πετρελαίου παγκοσμίως, η Σαουδική Αραβία διαβεβαίωνε ότι είναι έτοιμη να λάβει «κάθε επιπρόσθετο μέτρο» σε συνεργασία βεβαίως με τις χώρες του ΟΠΕΚ+, στις οποίες περιλαμβάνεται και η Ρωσία. Παραλλήλως επιβεβαίωνε τη δέσμευση των δύο χωρών να προχωρήσουν σε μείωση της παραγωγής «για τα επόμενα δύο χρόνια». Για αντιμετωπίσιμη κατάσταση έκανε λόγο και η Αλγερία, η οποία παραμένει επίσης σημαντικός εξαγωγέας πετρελαίου.

Από την πλευρά του, το Κρεμλίνο έκανε λόγο για μια κερδοσκοπική στιγμή, στην οποία δεν μπορεί κανείς να αποδίδει χαρακτηριστικά του “τέλους του κόσμου” και άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο για επαφές με τις χώρες του ΟΠΕΚ, εάν αυτό χρειαστεί για την αντιμετώπιση της κατάστασης. Ο εκπρόσωπος του Πούτιν δεν σχολίασε πάντως την πρόταση του αναπληρωτή προέδρου του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας και πρώην πρωθυπουργού, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, για υιοθέτηση της αρχής “take or pay” στο διεθνές εμπόριο πετρελαίου.

Οι τιμές του πετρελαίου δεν αναμένεται πάντως να πάρουν γρήγοτα την ανηφόρα, ακόμη και αν η επανεκκίνηση της παγκόσμιας οικονομίας γινόταν αύριο το πρωί. Και αυτό θα συμβεί, επειδή, τα αποθέματα θα λειτουργούν πιεστικά στις τιμές τουλάχιστον για το πρώτο διάστημα. Το είχαν προβλέψει, άλλωστε, πολλοί διεθνείς αναλυτές, ήδη από τις 12 Ιανουαρίου, όταν ο ΟΠΕΚ+ ανακοίνωνε την απόφασή του για μείωση της παραγωγής.