Στην κόψη του ξυραφιού η τουρκική οικονομία
29/11/2017
του Κώστα Μελά –
Η τουρκική οικονομία βρίσκεται σε δύσκολη κατάσταση τους τελευταίους δύο μήνες. Το δεύτερο τρίμηνο του 2017 σημείωσε σημαντική μεγέθυνση του ΑΕΠ κατά 5,1%. Αυτή επιτεύχθηκε κυριολεκτικά ωθούμενη από τα δάνεια ύψους 250 δισ τουρκικών λιρών. Σήμερα, αντιστοιχούν σε 63 δισ δολάρια, αλλά στις αρχές Οκτωβρίου αντιστοιχούσαν σε 70 δισ δολάρια. Τα δάνεια τα εγγυήθηκε το κυβερνητικό κεφάλαιο παροχής εγγυήσεων. Στη μεγέθυνση συνέβαλε και η εισροή ζεστού χρήματος από το εξωτερικό.
Η υπερθέρμανση της τουρκικής οικονομίας συνεχίστηκε με αυτό τον τρόπο και τα δυσμενή αποτελέσματα δεν άργησαν να εμφανιστούν. Στο τέλος του Οκτωβρίου –σύμφωνα με τα στοιχεία της Τουρκικής Στατιστικής Υπηρεσίας– ο πληθωρισμός έφθασε στο 11,9% περισσότερο από το διπλάσιο του στόχου που είχε θέσει η Κεντρική Τράπεζα (5%), και αποτελεί τον υψηλότερο πληθωρισμό τα τελευταία εννέα χρόνια.
Το ζεστό χρήμα (επενδύσεις χαρτοφυλακίου), όμως, άρχισαν να εγκαταλείπουν την χώρα. Τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας δείχνουν ότι τις τελευταίες 50-60 ημέρες παρατηρείται εκροή πόρων από την Τουρκία που αγγίζει περίπου το ένα δισ δολάρια την εβδομάδα. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την εβδομαδιαία στατιστική της Κεντρικής Τράπεζας (10 Νοεμβρίου) οι ξένοι επενδυτές προχώρησαν σε πωλήσεις: μετοχών ύψους 513,6 εκατ. δολαρίων, κρατικών ομολόγων ύψους 532,6 εκατ. δολαρίων, και εταιρικών ομολόγων ύψους 32,4 εκατ. δολαρίων. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη εκροή πόρων σε μια εβδομάδα από τον Αύγουστο του 2011.
Η τουρκική λίρα υποτιμήθηκε δραστικά (Γραφική παράσταση 1). Την Παρασκευή 24 Νοεμβρίου ανταλλάσσονταν 3,94 τουρκικές λίρες για ένα δολάριο, ενώ οι εκτιμήσεις των αναλυτών θεωρούν ότι τους επόμενους έξι μήνες θα φθάσει στο επίπεδο των 4,13 έναντι 1 δολαρίου. Από τις αρχές του Σεπτεμβρίου 2017 η υποτίμηση έναντι του δολαρίου ανήλθε στο 15%. Η απόδοση των δεκαετών ομολόγων του τουρκικού κράτους έφθασε στο 13,2%.
Γραφική παράσταση 1
Η τουρκική Κεντρική Τράπεζα αδυνατεί να παρέμβει δραστικά με όσα μέσα διαθέτει, διότι βρίσκεται αντιμέτωπη με τον πρόεδρο Ερντογάν, ο οποίος ανθίσταται σθεναρά στην οποιαδήποτε αύξηση των επιτοκίων. Επιδιώκει, μάλιστα, τη μείωσή τους, προκειμένου να συνεχιστεί η πλασματική μεγέθυνση του ΑΕΠ.
Η μεγάλη πιστωτική επέκταση που παρατηρείται στην τουρκική οικονομία και η αβεβαιότητα που έχει δημιουργηθεί οδηγεί τους πολίτες να μετατρέπουν μέρος των καταθέσεών τους σε ξένο νόμισμα. Επιδιώκουν να διατηρήσουν την αγοραστική τους δύναμη. Έτσι οι καταθέσεις σε συνάλλαγμα αυξήθηκαν από 173,2 δισ δολάρια στο τέλος του 2016 σε 190,4 δισ δολάρια στις 10 Νοεμβρίου 2017 (στοιχεία Κεντρικής Τράπεζας). Το έλλειμμα της διεθνούς επενδυτικής θέσης της Τουρκίας (στοιχεία ενεργητικού έναντι υποχρεώσεων της χώρας προς το εξωτερικό) έφθασε στα 440,5 δισ δολάρια αυξημένο κατά 77 δισ δολάρια από το τέλος του 2016.
Ο ιδιωτικός τομέας έχει υψηλές υποχρεώσεις σε ξένο νόμισμα, γεγονός που τον καθιστά πολύ ευάλωτο στις διακυμάνσεις της τιμής του συναλλάγματος και των εξαγωγών. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας, τα στοιχεία του ενεργητικού του ιδιωτικού τομέα σε ξένο νόμισμα έφθασαν τον Αύγουστο 2017 στα 113,5 δισ δολάρια, ενώ το χρέος του σε ξένο νόμισμα ανέρχεται σε 325,6 δισ δολάρια.
