Στο περίμενε η Ελλάδα για ένταξη στην ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ

Στάση αναμονής –έως απόλυτης σιωπής– τηρούν η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ και οι άμεσοι συνεργάτες της έναντι του αιτήματος της Αθήνας για αποδοχή των ελληνικών ομολόγων μετά τη λήξη του έκτακτου προγράμματος αντιμετώπισης της πανδημίας (PEPP) στα τέλη Μαρτίου του 2022. Οι παλαιότερες υπεραισιόδοξες εκτιμήσεις του Μεγάρου Μαξίμου για ένταξη των ελληνικών ομολόγων στο προ πανδημίας πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης αποδεικνύονται πλέον εκτός πραγματικότητας.

Το θετικό στοιχείο είναι ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αποφασίζει τουλάχιστον, αντί της ένταξης στο “κανονικό” πρόγραμμα ομολόγων, τη μέση λύση της συνέχισης επένδυσης σε μέρος αυτών. Ωστόσο, η κυρίαρχη εκτίμηση είναι ότι η μέση λύση δεν θα προσφέρει μεσοπρόθεσμες εγγυήσεις ομαλοποίησης της κατάστασης της ελληνικής οικονομίας.

Σε αυτό το πλαίσιο, πέραν των συνήθων επαφών της Τράπεζας της Ελλάδας με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η κυβέρνηση αναζήτησε και εναλλακτικό δίαυλο συνεννόησης, προσεγγίζοντας αξιωματούχους της που είναι γνωστοί για τη μεγαλύτερη διπλωματική ευελιξία τους. Το μήνυμα που μετέδωσε η Αθήνα ήταν ότι αν όντως τα κρατικά ομόλογα μείνουν εκτός προγράμματος (όπως και πριν από την έναρξη της πανδημίας το Μάρτιο του 2020), τότε θα υπάρξει μείζον πρόβλημα με το κόστος χρηματοδότησης της οικονομίας και τη ρευστότητα των τραπεζών.

Κλειστά τα χαρτιά της ΕΚΤ

Η ανεπίσημη απάντηση της ΕΚΤ ήταν καταρχήν καθησυχαστική υπό τη λογική ότι οι εμπειρογνώμονές της μελετούν, κατά την τρέχουσα περίοδο, ένα εναλλακτικό πρόγραμμα στήριξης με έναρξη εφαρμογής στο δεύτερο τρίμηνο του 2022. Υιοθετήθηκαν, επίσης, εγκωμιαστικές διατυπώσεις για την παραγωγική πολιτική της Ελλάδας στο Eurogroup. Όμως, από εκεί και πέρα, αρμόδιος αξιωματούχος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κράτησε κλειστά τα χαρτιά του προς την ελληνική πλευρά σε τρία θέματα:

Πρώτον, ως προς το πώς μπορεί να βοηθήσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για την (εκτιμώμενη ως μεγαλύτερη των 12 μηνών) περίοδο από το Μάρτιο του 2022 μέχρι την απόκτηση επενδυτικής βαθμίδας από την Ελλάδα, η οποία θα άνοιγε το δρόμο για την ένταξη στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης.

Δεύτερον, ως προς το αν υπάρχει ενδεχόμενο επίσημης ή άτυπης παράτασης των ευεργετικών ρυθμίσεων του πανδημικού προγράμματος PEPP υπό το σκεπτικό ότι οι παρενέργειες στην οικονομία συνεχίζονται λόγω της νέας μετάλλαξης. Στο συγκεκριμένο μάλιστα θέμα, η σιωπή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας φαίνεται να ισοδυναμεί με απόρριψη κάθε τέτοιου ενδεχομένου, ενώ οι λεγόμενοι “ιέρακες” των τραπεζών χωρών της κεντρικής Ευρώπης ζητούν άμεσο τερματισμό όλων των μέτρων στήριξης.

Τρίτον, ως προς το πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο του πληθωρισμού, το οποίο –σε αντίθεση με όσα δηλώνονται επισήμως– θα παρεμποδίσει την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας με σαφείς προεκτάσεις κοινωνικής αναταραχής. Ως γνωστόν, η Κριστίν Λαγκάρντ δήλωσε στα μέσα Νοεμβρίου ότι «ο επώδυνος πληθωρισμός, που συμπιέζει τα πραγματικά εισοδήματα των ανθρώπων, δεν πρέπει να μεταβάλει τη νομισματική πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας», φέρνοντας μέτρα σύσφιγξης.

Στήριξη από Μακρόν και Ντράγκι

Επιπλέον της δήλωσης Λαγκάρντ, το ανησυχητικό είναι ότι και τα ανεπίσημα μηνύματα προς την Αθήνα κάνουν λόγο για απόλυτη προσήλωσή της στην άποψη ότι ο πληθωρισμός είναι παροδικός και δεν δικαιολογεί αύξηση των επιτοκίων, καθώς το αυξημένο κόστος της ενέργειας και οι καθυστερήσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα δεν θα συνεχιστούν επί μακρόν. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα κρίνει πως η αύξηση των επιτοκίων θα ανέκοπτε την ανάκαμψη της Ευρωζώνης με συνέπειες δυσμενέστερες για τα μέλη της, συγκριτικά με τη σημερινή κατάσταση.

Παράλληλα, o πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης θα διερευνήσει –κατά τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 16-17 Δεκεμβρίου και τις προσεχείς εβδομάδες– τις πιθανότητες στήριξης από τον Γάλλο πρόεδρο Εμμανουέλ Μακρόν και τον Ιταλό πρωθυπουργό Μάριο Ντράγκι. Παρά τις στενές σχέσεις Αθήνας-Παρισιού στους περισσότερους τομείς, ο Εμμανουέλ Μακρόν δεν αναμένεται να συνηγορήσει στα ιδιαίτερα αιτήματα της Αθήνας ως προς τα ομόλογα και την αντιμετώπιση του πληθωρισμού.

Από την πλευρά του, ο Μάριο Ντράγκι, κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα το Σεπτέμβριο, φέρεται να είχε μεταφέρει εγκαίρως στον Κυριάκο Μητσοτάκη την άποψη ότι ο Covid θα προκαλούσε πρόσθετα προβλήματα στην ΕΕ. Ο Ιταλός πρωθυπουργός (και πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας) είχε απορρίψει τη θερινή εκτίμηση του Έλληνα ομολόγου του ότι τα χειρότερα της πανδημίας είχαν περάσει, επισημαίνοντας ότι η αύξηση των επιτοκίων είναι προβληματική και πως η ΕΕ οφείλει να λάβει πρόσθετα μέτρα. Ο Μάριο Ντράγκι προβλέπει συνέχιση των ελλειμμάτων στους προϋπολογισμούς και ανάγκη μεγάλων δαπανών της ΕΕ και των κρατών-μελών, χωρίς να αισιοδοξεί για άμεσες λύσεις.