Στους σκληρούς καιρούς οι σκληροί πάνε μπροστά

Οι επιχειρηματίες και τα στελέχη διοίκησης γνωρίζουν πολύ καλά ότι η βασική αρχή του αυταρχικού μάνατζμεντ είναι ο φόβος, κατά συνέπεια, είναι αδικαιολόγητοι να καταλαμβάνονται από αυτόν εξαιτίας των πολλαπλών κρίσεων που μας ταλανίζουν τελευταία στους σκληρούς καιρούς. Όταν λαμβάνονται αποφάσεις υπό καθεστώς πανικού –ένεκα του φόβου– που οδηγούν σε ενέργειες κάθε είδους περικοπών δαπανών, τότε καθίσταται αναπόφευκτη η χρεοκοπία η οποία ξεκινά από το διανοητικό κεφάλαιο πριν καταλήξει στο φυσικό παράγωγό της.

Παρότι μπορεί κανείς να πει –με το δίκιο του;– ότι “άλλα μεν βούλεται ο αρθρογράφος κι άλλα η αγορά κελεύει”, είναι γεγονός ότι, η κατάληψη από το φόβο το μόνο που πυροδοτεί είναι ένα ντόμινο λαθών που, αντί για μείωση του κόστους ή εξοικονόμηση ρευστών, αφαιρούν όπλα από τη φαρέτρα της επιχείρησης θαμπώνοντας, ταυτόχρονα, την θέα προς τις ευκαιρίες που –σχεδόν νομοτελειακά– αναδύονται σε κάθε κρίση.

Ιδιαίτερα για τους Έλληνες επιχειρηματίες οι οποίοι έχουν την εμπειρία να λειτουργούν μόνιμα σε καθεστώς πλήρους αβεβαιότητας, ανάλογη μ’ εκείνη των πιλότων της πολεμικής μας αεροπορίας που αντιμετωπίζουν κάθε εσκεμμένη ή παρορμητική παραβίαση του εναέριου χώρου από τον αρπακτικό γείτονα.

Στους σκληρούς καιρούς οι σκληροί πάνε μπροστά

Όταν, δηλαδή, επί δεκαετίες ασκούν μάνατζμεντ του χάους (management by viewing and doing/ βλέποντας και κάνοντας) λόγω της έλλειψης σταθερών (π.χ. φορολογία, εισφορές, εμπόδια εισόδου/εξόδου προς/από την αγορά κλπ.) στο εγχώριο επιχειρηματικό περιβάλλον για μακρόπνοο σχεδιασμό, δε μπορούν να μετέρχονται τις ίδιες μεθόδους που τους δημιούργησαν το πρόβλημα.

Θέτοντάς το προκλητικότερα: όταν μέρος των “κερδών” επιδιώκεται μέσω της φοροκλοπής/εισφοροκλοπής κλπ, ή στη θεσμική ρύθμιση των αμοιβών, κι όχι στην επένδυση σε ανθρώπους με υψηλή προστιθέμενη αξία ώστε να διασφαλιστούν αντίστοιχης ποιότητας και σύνθεσης προτάσεις αξίας, τότε η διανοητική χρεοκοπία βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη που γίνεται αντιληπτή όταν πια διακυβεύεται ή έχει χαθεί το εμπράγματο κεφάλαιο όσο κι αν δεν “το χωρά ο νους τους”.

Καθώς ο “καλός ο καπετάνιος στη φουρτούνα φαίνεται”, όλοι οι κοινωνικοί εταίροι της επιχείρησης (εργαζόμενοι, πελάτες, προμηθευτές, χρηματοδότες κλπ.) περιμένουν την ψύχραιμη αντίδρασή του η οποία επιβεβαιώνεται από την υποκατάσταση της σύνεσης στο φόβο, ώστε να μη χάσει τις συντεταγμένες της πορείας προς το όραμά του. Η “μαγκιά” του ηγέτη φαίνεται εδώ, μιας και όλοι περιμένουν απ’ αυτόν να ανανεώσουν την εμπιστοσύνη τους, συμμετέχοντας στην προσπάθεια διάσωσης του “πλεούμενου”, συνταξιδεύοντας μαζί του στα μονίμως τρικυμιώδη νερά της επιχειρηματικότητας.

Όπως σε κάθε άλλη περίπτωση πρώιμης εγκατάλειψης του πλοίου από τον καπετάνιο, έτσι κι εδώ μπορεί να του κοστίσει περισσότερα από τη βύθιση της επιχείρησής του συνεπεία πανικόβλητης συμπεριφοράς. Συνεπώς, σε πρώτο χρόνο αποστασιοποιείται συναισθηματικά, “ψύχοντας” το δίκτυο των νευρώνων του εγκεφάλου του, ώστε να προσδιορίσει τη νέα του θέση με ψύχραιμη σκέψη και μετά να επιδιώξει τη συν-δικτύωση όσων περισσότερων από τους κοινωνικούς του εταίρους ενισχύοντας τον διανοητικό του επεξεργαστή.

Αλλαγή δεδομένων εργασίας

Μολονότι η “εκ του μακρόθεν απασχόληση” προϋπήρχε της τρέχουσας πανδημίας, της οφείλουμε αναγνώριση στο γεγονός ότι την ανέσυρε στην επιφάνεια αλλάζοντας τα δεδομένα της εργασίας, ένα μέρος της οποίας θα καθιερωθεί με τη μορφή αυτή. Επίσης, διαφοροποίησε τις ανάγκες του αποτελεσματικού μάνατζμεντ, όπως αναφέραμε εδώ αλλά και αυτές των εργαζομένων από το σπίτι τους, πολλοί εκ των οποίων επαναθεωρώντας το εργασιακό τους μέλλον “αυτομολούν” προς τον ανταγωνισμό ή αυτονομούνται ως αυτοαπασχολούμενοι.

Η αυτονόμηση δεν είναι κατ’ ανάγκη επιβλαβής για τα συμφέροντα της επιχείρησης καθώς της δίνεται η ευκαιρία να επιλέξει συνεργάτες υψηλού επιπέδου προσόντων πέρα από περιοχές και σύνορα. Το ίδιο άλλωστε ισχύει και για την ίδια αφού μπορεί να “συρρικνώσει” τις εγκαταστάσεις της ή να μεταφέρει την έδρα της κάπου φθηνότερα.

Μια παράπλευρη αλλά εξίσου σημαντική ωφέλεια προκύπτει για τους Δήμους διασφαλίζοντας ένα γρήγορο διαδίκτυο καθιστώντας βάσιμη την πιθανότητα μείωσης της ανεργίας και του brain drain των κατοίκων οι οποίοι, μένοντας στον τόπο τους, θα έχουν την ευκαιρία να απασχολούνται από απομακρυσμένους εργοδότες. Καθιστάμενοι δε, ελκυστικοί και ασφαλείς τόποι –όχι μόνο τουριστικοί προορισμοί– είναι δυνατό να ενισχυθεί το brain gain με την επιλογή τρίτων αυτοαπασχολούμενων στο χώρο των τεχνολογιών της πληροφορικής και των επικοινωνιών, να κατοικοεδρεύσουν εδώ διαθέτοντας τα προϊόντα ή παρέχοντας τις υπηρεσίες τους προς τους απανταχού της γης πελάτες τους.

Ικανή και αναγκαία για τούτο συνθήκη είναι οι δημοτικοί άρχοντες να εγκαταλείψουν παρωχημένες πολιτικές πρακτικές ίδιας πνοής με αυτή της θητείας τους υιοθετώντας σύγχρονες, περισσότερο ευέλικτες μορφές διοίκησης, οι οποίες θα ενισχύσουν την τοπική οικονομία και κοινωνία προσελκύοντας επενδυτές που “αλληθωρίζουν” προς μια πολλά υποσχόμενη τοπική αγορά.

Γενετική τροποποίηση

Οι εμφορούμενοι από μια επιχειρηματική παιδεία και ευφυία επιχειρηματίες δεν βλέπουν τον πελάτη τους θεωρώντας τον ως “μια αγελάδα γι’ άρμεγμα”, αλλά ως έναν εταίρο ή συνεπιβάτη στο ταξίδι της επιχείρησης προς το μέλλον. Και τούτο, παρακολουθώντας τις αλλαγές στις ανάγκες και συνεπώς, στην καταναλωτική του συμπεριφορά όπως, πχ, του ανεμβολίαστου που αποκλείεται από τομείς της αγοράς, ακούγοντάς τον.

Η γενετική τροποποίηση, αν και είναι πιθανό να οφείλεται σε λάθος στην περίπτωση των ιών, επιβάλλεται ως στρατηγικής σημασίας σχεδιαζόμενη ψύχραιμα στη βάση των δυνατοτήτων για αλλαγή, αν όχι πλήρη, τουλάχιστον πλησιέστερα προς το προηγούμενο πεδίο δράσης. Σημαντικό για τούτο βήμα συνιστά η επαναθεώρηση της αλυσίδας αξίας ώστε να εξεταστεί συστηματικά ο τρόπος πραγματοποίησης των δραστηριοτήτων της και των μεταξύ τους αλληλεπιδράσεων αφού «ό,τι μπορεί να μετρηθεί επιδέχεται βελτίωση», όπως το έθεσε ο P. Drucker.

Εξυπακούεται ότι η ψηφιοποίηση των λειτουργιών της είναι μονόδρομος καθώς «η υιοθέτηση ψηφιακών τεχνολογιών από τις επιχειρήσεις έχει τη δυνατότητα να βελτιώσει τις υπηρεσίες και τα προϊόντα αλλά και να αυξήσει την ανταγωνιστικότητα. Η κρίση που προκλήθηκε από τον Covid-19 έδειξε, επίσης, ότι η ψηφιοποίηση είναι ένα κρίσιμο εργαλείο για τη βελτίωσή της οικονομικής τους ανθεκτικότητας» .

Κατάλληλοι άνθρωποι

Πώς, αλήθεια, μπορούν να υλοποιηθούν τα παραπάνω χωρίς τους κατάλληλους ανθρώπους; Είναι δυνατόν, όμως, να τους εντάξει στη μισθοδοσία της με τον βασικό και μάλιστα πιστεύοντας ότι μειώνοντας τις θέσεις εργασίας θα κερδίσει περισσότερα; Εδώ δεν ισχύει η ιστορικής αξίας αρχή “ό,τι πληρώνεις παίρνεις”;

Συνεπώς, η υποστήριξη της γενετικής τροποποίησης της επιχείρησης δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς τους ανθρώπους που θα τη διεκπεραιώσουν χωρίς να είναι «εκπαιδευμένοι τόσο καλά για να μπορούν να φύγουν, αλλά να τους συμπεριφέρονται τόσο καλά για να επιλέγουν να μείνουν» κατά τον R. Branson.

Καθώς, όμως, “όμοιος ομοίω αεί πελάζει”, τί είδους θα ήταν αυτοί όταν ο επιχειρηματίας ή μάνατζερ παραβλέψει τις τρεις βασικές αρχές πρόσληψης όπως τίθενται από τον W. Buffett: «Ψάχνουμε για νοημοσύνη, αναζητούμε πρωτοβουλία ή ενέργεια· ψάχνουμε και για ακεραιότητα. Αν δεν έχουν το τελευταίο, τα δύο πρώτα θα μας σκοτώσουν».