Τα ομόλογα στο δρόμο με τις λεύκες – Δεν βγαίνει η ζαριά στον Τραμπ

Στο Ουκρανικό τα πάντα έχουν “παγώσει”. Ο Ζελένσκι δεν έχει υπογράψει την παράδοση του ορυκτού πλούτου της χώρας του και κατηγορεί τους Κινέζους ότι πολεμούν δίπλα στους Ρώσους για να προετοιμάσει το έδαφος για τους Ευρωπαίους “πρόθυμους” που θέλουν να πατήσουν στην Ουκρανία για να διαφυλάξουν τα συμφέροντά τους έναντι του Τραμπ.

Με τους Ρώσους οι συζητήσεις για την περιβόητη εκεχειρία συνεχίζονται χαλαρά, χάρις την σμίκρυνσή της στο επίπεδο της Μαύρης Θάλασσας και την απελευθέρωση των ρωσικών εξαγωγών αγροτικών προϊόντων… Η Μόσχα υπενθύμισε στις ΗΠΑ πως τον Ιανουάριο υπέγραψε στρατηγική αμυντική συμφωνία με την Τεχεράνη και να ξεχάσουν τις απειλές για βομβαρδισμούς των πυρηνικών της εγκαταστάσεων. Οι Χούτι δεν πτοούνται και η μόνη χαρά που παίρνει ο πρόεδρος Τραμπ είναι όταν ο Νετανιάχου ισοπεδώνει τη Συρία.

Στο οικονομικό η κατάσταση είναι δραματική. Τον Μάρτιο του 2025, το Κογκρέσο των ΗΠΑ ενέκρινε τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό για το 2025 που λήγει στο τέλος του Σεπτεμβρίου. Προβλέπει αύξηση ορίου χρέους (debt ceiling) για να αποφύγει default, όπως έγινε το 2023, δανεισμό 1,6-2 τρισ. δολάρια για να καλύψει το εκτιμώμενο έλλειμμα 5-6% του ΑΕΠ και το χρέος να ξεπερνά τα 37 τρισ. δολ. έως το τέλος του 2025. Για να ελεγχθεί το έλλειμμα, το Κογκρέσο και η κυβέρνηση πρέπει να λάβουν μέτρα είτε μειώνοντας δαπάνες είτε αυξάνοντας φόρους.

Ο Τραμπ έχει υποσχεθεί να επεκτείνει τις φορολογικές περικοπές του 2017 που λήγουν φέτος, οι οποίες κόστισαν 3,8 τρισ.δολ. σε έσοδα σε 10 χρόνια. Αν γίνουν μόνιμες, θα προστεθούν άλλα 3-4 τρισ. δολ. στο έλλειμμα μέχρι το 2035. Για να αντισταθμιστούν οι φορολογικές περικοπές πρέπει να γίνουν περικοπές δαπανών, έτσι ώστε να διασφαλίζεται το budget neutrality που απαιτούν οι Ρεπουμπλικανοί.

Το άθροισμα των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων φτάνει τα 7 τρισ. δολ. σε βάθος δεκαετίας. Από πού θα κόψει; Ήδη το DOGE του Μασκ έχει καταργήσει το ομοσπονδιακό υπουργείο Παιδείας, και την USAID που έστελνε βοήθεια στο εξωτερικό και προγραμματίζονται περικοπές 2-3 τρισ. δολ. στη δεκαετία από Medicare/Medicaid, το SNAP (Food Stamps) και αύξηση ηλικίας συνταξιοδότησης ή μείωση παροχών στην Κοινωνική Ασφάλιση.

Ο Μασκ, όπως δήλωσε, αναμένει εξοικονόμηση 150 δισ. δολαρίων στο δημόσιο των ΗΠΑ, πόσο χαμηλότερο από αυτό που υποσχόταν. Ο επικεφαλής της DOGE διατυμπάνιζε αρχικά πως θα έκοβε περί τα επτά τρισ. δολάρια, τώρα βολεύεται δύο τρισ. δολάρια. Κατόπιν χαρακτήριζε τον Ιανουάριο την εξοικονόμηση ένα τρισ. δολαρίου «σούπερ αποτέλεσμα».

Όμως, αν οι ΗΠΑ δεν δείξουν στις αγορές έλεγχο του δημόσιου ελλείμματος, αυτές μπορεί να απαιτήσουν υψηλότερες αποδόσεις για ομόλογα του δημοσίου, δηλαδή αύξηση των τόκων ή να αποδυναμώσουν το δολάριο. Και κάπου εδώ υποχρεώθηκε ο Τραμπ να κάνει την κυβίστηση, όπως θα εξηγήσουμε στη συνέχεια.

Τα ομόλογα στο δρόμο με τις λεύκες

Πριν όμως φτάσουμε το τι συνέβη στις 9.4.2025 στο αμερικάνικο χρηματιστήριο είναι σκόπιμο για όσους δεν είναι εξοικειωμένοι να εξηγήσουμε τα εξής: Όταν η απόδοση ενός ομολόγου αυξάνεται, σημαίνει ότι ο επενδυτής θα λάβει μεγαλύτερη ετήσια απόδοση σε σχέση με την τιμή που κατέβαλε για το ομόλογο. Αυτό συνήθως συμβαίνει όταν η τιμή του ομολόγου μειώνεται. Όταν η απόδοση ενός ομολόγου μειώνεται, σημαίνει ότι ο επενδυτής θα λάβει μικρότερη ετήσια απόδοση σε σχέση με την τιμή που κατέβαλε. Αυτό συμβαίνει όταν η τιμή του ομολόγου αυξάνεται. Υπάρχει δηλαδή μια αντίστροφη σχέση μεταξύ της τιμής ενός ομολόγου και της απόδοσής του.

Είναι επίσης σκόπιμο να ξέρουμε πως την απόδοση των ομολόγων επηρεάζουν πολλοί παράγοντες, με τα επιτόκια να είναι ο πιο σημαντικός. Όταν τα επιτόκια στην αγορά αυξάνονται (είτε λόγω αποφάσεων της κεντρικής τράπεζας, είτε λόγω αυξημένου πληθωρισμού), τα νέα ομόλογα που εκδίδονται προσφέρουν υψηλότερες αποδόσεις για να είναι ελκυστικά. Αυτό καθιστά τα παλαιότερα ομόλογα με χαμηλότερες αποδόσεις λιγότερο ελκυστικά, με αποτέλεσμα η τιμή τους να μειώνεται και η απόδοσή τους να αυξάνεται για να ανταγωνιστούν τα νέα ομόλογα.

Αντίστροφα, όταν τα επιτόκια μειώνονται, τα παλαιότερα ομόλογα με υψηλότερες αποδόσεις γίνονται πιο ελκυστικά, αυξάνοντας τη ζήτηση και την τιμή τους, και μειώνοντας την απόδοσή τους. Συνεπώς, η αυξημένη προσφορά νέων ομολόγων μπορεί να οδηγήσει σε μείωση των τιμών και αύξηση των αποδόσεων, ενώ η αυξημένη ζήτηση οδηγεί σε αύξηση των τιμών και μείωση των αποδόσεων. Βεβαίως, ο πληθωρισμός παίζει ρόλο γιατί διαβρώνει τις αποδόσεις, ενώ η ανάπτυξη που απαιτεί πιστώσεις μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερες αποδόσεις ομολόγων.

Τι έγινε την Τετάρτη. Η απόδοση του 10ετούς κρατικού ομολόγου των ΗΠΑ σημείωνε απότομη αύξηση, ξεπερνώντας στιγμιαία το 4,5%, προκαλώντας ανησυχία στις αγορές. Οι αποδόσεις των 2ετών και 30ετών ομολόγων επίσης αυξήθηκαν σημαντικά. Μια δημοπρασία τριετών ομολόγων την Τρίτη προσέλκυσε ασθενή ζήτηση, ένα ανησυχητικό σημάδι ενόψει των μεγαλύτερων δημοπρασιών 10ετών και 30ετών ομολόγων.

Υπήρξαν φόβοι ότι οι ξένοι επενδυτές ενδέχεται να μειώσουν τις θέσεις τους στα αμερικάνικα κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ λόγω των δασμών Τραμπ. Παράλληλα, η Fed δεν μείωσε τα επιτόκια παρά τις δημόσιες πιέσεις του Τραμπ λόγω ανησυχιών για πληθωριστικό κύμα. Οι μετοχές κατέγραφαν απώλειες, τα τρισεκατομμύρια καίγονταν, καθώς οι υψηλότερες αποδόσεις των ομολόγων καθιστούσαν τα ομόλογα πιο ελκυστική επένδυση σε σύγκριση με τις μετοχές.

“Χειρόφρενο” για 90 ημέρες

Εκεί έγινε η παρέμβαση Τραμπ και τράβηξε χειρόφρενο στους δασμούς για 90 μέρες, εκτός από την Κίνα για την οποία ανέβασε στο 125% τους δασμούς. Οι μετοχές ανέκαμψαν δραστικά και οι αποδόσεις των ομολόγων έπεσαν. Την Τετάρτη ο Dow Jones κέρδισε 7,87% ή 2.962 μονάδες στις 40.608, ο S&P 500 σημείωσε «άλμα» 9,52% στις 5.456 μονάδες και o Nasdaq «εκτοξεύτηκε» 12,16% στις 17.124 μονάδες. Στην αγορά συναλλάγματος, το δολάριο βούτηξε 1,5% έναντι του ευρώ στο επίπεδο του 1,11 δολ./ευρώ. Στα ομόλογα, η απόδοση του αμερικανικού 10ετούς διαμορφώνεται στο 4,3%.

H πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τζάνετ Γέλεν δήλωσε στο CNN ότι ο κίνδυνος χρηματοοικονομικής αστάθειας από την πτώση των τιμών των αμερικανικών ομολόγων επηρέασε πιθανότατα την απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να «παγώσει» τους δασμούς για 90 ημέρες. «Ανάγκασε hedge funds με υψηλή μόχλευση που έχουν ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου να αρχίσουν να πουλάνε, και αυτό είναι κάτι που μπορεί να πυροδοτήσει όντως χρηματοοικονομική αστάθεια αν υπάρξουν μαζικές πωλήσεις ομολόγων» τόνισε και χαρακτήρισε τους ανταποδοτικούς δασμούς ως τον «χειρότερο αυτοτραυματισμό» που έχει δει να προκαλεί μια κυβέρνηση.

Η παρέμβαση Τραμπ την Τετάρτη που γύρισε τις αγορές με το «BE COOL! Όλα θα πάνε καλά» και το «THIS IS A GREAT TIME TO BUY!!! DJT» δεν θεωρήθηκε απλώς ως ωμή χειραγώγηση, αλλά και ως ξεδιάντροπο inside trading, καθώς τα αρχικά DJT παραπέμπουν στην Trump Media Technology Group Corp της οποίας η μετοχή σημείωσε άνοδο πάνω από 20%!. Την Πέμπτη, 10 Απριλίου έγινε δημοπρασία 10ετών αμερικανικών ομολόγων (Treasury Notes) υπό πιεστικές συνθήκες. Η προσφορά ήταν 39 δισ. δολ.

Η απόδοση έκλεισε στο 4.25%-4.40%, υψηλότερη από το προηγούμενο τρίμηνο (4.10% τον Ιανουάριο 2025), αντικατοπτρίζοντας αυξημένη ανησυχία για τον πληθωρισμό και το δημόσιο χρέος. Το Υπουργείο Οικονομικών υπολογίζεται ότι θα πληρώνει επιπλέον 15-20 δισ.δολ. το χρόνο σε τόκους για το νέο χρέος, επιβαρύνοντας τον προϋπολογισμό.

Επί της ουσίας, η αστάθεια των αμερικάνικων ομολόγων αναδείχθηκε κεντρικό πρόβλημα για την πολιτική Τραμπ. Οι 90 μέρες της εμπορικής εκεχειρίας δεν ξορκίζει την αβεβαιότητα, η οποία εγκαθίσταται πλέον στις αγορές. Οι δασμοί δεν πρόκειται να φέρουν ούτως ή άλλως τα δημοσιονομικά έσοδα που χρειάζεται ο προϋπολογισμός. Επιπλέον, ακόμη κι αν οι δασμοί μείνουν στο 10% η επαναφορά της παραγωγής στις ΗΠΑ είναι αμφίβολο εάν πραγματοποιηθεί. Επειδή το εργατικό κόστος είναι 4-5 φορές μεγαλύτερο από το κινέζικο, μόνο επενδύσεις σε πλήρως αυτοματοποιημένες παραγωγές μπορεί να έχουν νόημα.