Τα Paradise Papers και η “βαλβίδα ασφαλείας”

του Μένιου Τασιόπουλου  – 

Οι πλούσιοι δεν έχουν μόνο πολλά χρήματα, αλλά και τον τρόπο να μην φορολογούνται. Ήταν γνωστό, αλλά είναι διαφορετικό όταν δημοσιοποιούνται λίστες με “ονόματα και διευθύνσεις”. Τα Paradise Papers αποκαλύπτουν τεράστια κεφάλαια που βρίσκονται σε κατά κανόνα εξωτικά νησιά, τους λεγόμενους “φορολογικούς παραδείσους”. Εκεί ο φόρος είναι από μηδενικός έως αμελητέος, όταν ο αντίστοιχος φόρος στις χώρες που έχουν πραγματική έδρα οι συναφείς εταιρείες είναι δεκάδες φόρες πολλαπλάσιοι.

Οι λίστες που ήρθαν τα τελευταία 24ωρα στη δημοσιότητα περιγράφουν συνολικά ένα ποσό που αγγίζει το αστρονομικό ποσό των οκτώ τρισεκατομμυρίων ευρώ. Αυτή είναι η εκτίμηση της διεθνούς ένωσης ερευνητών δημοσιογράφων που κάνουν τις αποκαλύψεις και εξειδικευμένων οικονομολόγων.

Είναι αξιοσημείωτο ότι σύμφωνα με μελέτες διεθνών τραπεζών και οικονομικών οργανισμών, το 10% των πλουσιότερων κατοίκων του πλανήτη κατέχει περιουσία σε ακίνητα και κινητά που αθροιστικά υπερβαίνει τα 240 τρισεκατομμύρια δολάρια. Το υπόλοιπο 90% του πληθυσμού του πλανήτη μοιράζεται μόλις το 10% του παγκόσμιου πλούτου.

Η ανισοκατανομή του πλούτου έχει προσλάβει διαστάσεις χωρίς προηγούμενο στο παγκόσμια ιστορία. Κι αυτό δεν είναι μόνο ηθικής τάξεως πρόβλημα. Είναι και οικονομικής τάξεως, δεδομένου πως έχει αποδειχθεί ότι το υπερβολικό άνοιγμα της ψαλίδας είναι ένας από τους παράγοντες που προκαλεί κρίσεις.

Πάρκινγκ κεφαλαίων

Υπάρχει, ωστόσο, μια εύλογη ερώτηση. Πώς είναι δυνατόν το παγκόσμιο σύστημα της ελίτ του χρήματος, με την τεράστια ισχύ και τα μέσα που διαθέτει σ’ όλα τα επίπεδα, να επιτρέπει διαδικασίες όπως αυτή της αποκάλυψης και τελικά αποδόμησης των διεθνών φορολογικών παραδείσων; Η απάντηση είναι πως πρόκειται για την ελάχιστη θυσία, προκειμένου το σύστημα να επιβιώσει, χωρίς κοινωνικές εκρήξεις. Πρέπει, με άλλα λόγια, να υφίσταται ένα πλέγμα θεσμών και νόμων.

Οι αποκαλύψεις και τελικά η φορολόγηση κάποιων ποσών λειτουργούν όπως η βαλβίδα ασφαλείας στη χύτρα. Να φύγει ατμός, ώστε να μην προκληθεί έκρηξη. Επί της ουσίας τα ποσά που αποκαλύπτονται επιστρέφουν στην παραγωγική διαδικασία. Γιατί οι “φορολογικοί παράδεισοι” την τελευταία δεκαετία λειτουργούν σαν πάρκινγκ κεφαλαίων.

Το σύστημα κίνησης των κεφαλαίων στην παγκοσμιοποίηση είναι ανορθολογικό και καθόλου λειτουργικό. Όλα ξεκίνησαν με την απελευθέρωση του δολαρίου από τον κανόνα του χρυσού και προσέλαβαν γιγαντιαίες διαστάσεις μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, όταν θεσμοθετήθηκαν οι άυλοι τίτλοι, όταν καταργήθηκαν οι δασμοί και όταν τα εθνικά σύνορα έγιναν πορώδη. Έτσι καταλήξαμε σ’ αυτό το είδος του χάους.

Η παγκόσμια οικονομία έχει πάψει να έχει προοπτική. Συνίσταται από κράτη με υψηλό δημόσιο χρέος, κοντά στο όριο της χρεοκοπίας και από μεσαίες τάξεις που ωθούνται στην φτωχοποίηση. Η υπερσυγκέντρωση του  πλούτου σε ελάχιστους (πρόσωπα και εταιρείες) είναι κραυγαλέα αντιπαραγωγική. Αναζητείται, λοιπόν, χρόνος και διέξοδος, αλλά μένει να αποδειχθεί εάν τελικώς θα βρεθούν.