Τα ταλέντα κερδίζουνε παιχνίδια και οι ομάδες πρωταθλήματα

Φράση σημαντική για την αλήθεια της αλλά και γιατί ειπώθηκε από τον ορισμό του ταλέντου στο μπάσκετ Μάικλ Τζόρνταν, την οποία άδραξα ως assist προκειμένου να επανέλθω σ’ ένα θέμα στο οποίο ακροθιγώς αναφέρθηκα σε προηγούμενο κείμενό μου. Συγκεκριμένα, στην επιχείρηση της οποίας η ίδρυση και λειτουργία επιβάλλεται να στήνεται με βάση την ομάδα και όχι το άτομο που την ιδρύει ή τη διαφεντεύει.

Αναμφισβήτητα αποτελεί παιδί του γεννήτορά της, ο οποίος οφείλει να λαμβάνει υπόψη αυτό που συμβαίνει πάντα με τα παιδιά: είναι εύκολα στη σύλληψη, αλλά δύσκολα στην ανατροφή, ανεξάρτητα αν προκύπτουν από συνειδητή επιδίωξη, ή κάποιο “ατύχημα”, όπως η κληρονομική μεταβίβασή της. Σε κάθε περίπτωση, η ανατροφή εκ των πραγμάτων δεν περιορίζεται σ’ ένα άτομο.

Ένα άτομο που όσο και αν προσπαθεί, αδυνατεί να περιορίσει τις επιρροές του περιβάλλοντος, ή να ανταποκριθεί σε μια πραγματικότητα που, εκτός από τη ρευστότητά της, απαιτεί δεξιότητες και γνώσεις σε διαρκή αμφισβήτηση από την εξέλιξη της τεχνολογίας και των επιστημών, οι οποίες συνακόλουθα επηρεάζουν καταναλωτικές συνήθειες και συμπεριφορές.

Η μόνη συνθήκη διασφάλισης ευελιξίας και όρων επιβίωσης είναι η δημιουργία μιας ομάδας με μέλη συμπληρωματικών γνώσεων και δεξιοτήτων, περιβαλλόμενων από εμπιστοσύνη και εχόντων σαφείς ρόλους με λογοδοσία, ικανών να συνθέσουν τις δικές τους υποομάδες μέσα στην επιχείρηση.

Και τούτο γιατί «όσο μεγαλύτερος γίνεται ένας οργανισμός, τόσο δυσκολότερο είναι να σκέφτεται και να ενεργεί ως ένα» αλλά και επειδή «το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα των ομάδων είναι η ικανότητά τους να σκέπτονται και να ενεργούν ως ενιαία μονάδα» (McChrystal, St., Collins, T., Silverman, D. & Fussel, Ch. “Team of Teams”, Penguin Random House, UK, 2015).

Αποτυχημένη η ομάδα τύπου “αγέλης”

Η τύπου “αγέλης” ομάδα αδυνατεί πλέον να ανταποκριθεί στις ανάγκες της οργάνωσης, καθώς ο αρχηγός της χρειάζεται τη νοημοσύνη όλων των ακολούθων του στη χάραξη και την πραγματοποίηση της κοινής τους πορείας. Αντενδείκνυται, επίσης, η προσφυγή στο “ασκέρι” του οποίου τα μέλη μπορεί να συνυπάρξουν κατά την επιδίωξη κάποιου στόχου, αλλά και να αλληλοεξοντωθούν κατά τη νομή της λείας (π.χ. La Casa de Papel, ή κάποιο ψηφοδέλτιο).

Βέβαια, είναι θέμα οράματος και στρατηγικής καθώς «αν θέλεις να πας γρήγορα, πήγαινε μόνος. Αν θέλεις να πας μακριά, πήγαινε μαζί» όπως λέει μια αφρικανική παροιμία. Επιλογή στην οποία πρέπει να συνεκτιμηθεί ότι το 23% των νέων επιχειρήσεων καταρρέουν, συνεπεία της ακατάλληλης ομάδας διοίκησης, σύμφωνα με την έρευνα της CB Insights το 2018 στις ΗΠΑ.

Το μοντέλο εκκίνησης (γέννησης/ανατροφής), ή και της μετεξέλιξης υφιστάμενης επιχείρησης προϋποθέτει τον σαφή προσδιορισμό και τη λειτουργία του από ανθρώπους ικανούς για τούτο. Κάθε επιχειρηματικό μοντέλο είναι δυναμικό υποκείμενο σε αλλαγές, στρατηγικά προγραμματισμένες ή αναγκαστικές λόγω μεταβολών στο τεχνολογικό, οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον (π.χ. λόγω κορονοϊού), οπότε η επιβίωσή του εξαρτάται από την ευελιξία του.

Μεγαλώνοντας δε, καθίσταται πολύπλοκο και περίπλοκο στη λειτουργία του, επιβάλλοντας την αυστηρότερη επιλογή των συνεργατών, με ζωτικές για την επιβίωσή της ικανότητες αποκωδικοποίησης και αφομοίωσης του καινούριου, αν όχι και δημιουργίας του. Αναγκαία και ικανή συνθήκη είναι η θέσπιση αξιοκρατικών κριτηρίων με την απουσία συναισθημάτων λύπησης, τα οποία άλλωστε δε θα υπάρξουν για κανένα σε περίπτωση αποτυχίας.

Πολύτιμη η ανταλλαγή πληροφοριών

Εκτός από την αυστηρή επιλογή, απαραίτητη είναι και η λειτουργική τους ένταξη στη δομή, όπως και η από μέρους τους υιοθέτηση των αρχών και της κουλτούρας της, στην οποία η καινοτομία διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο. Η κουλτούρα δεν είναι άμοιρη εκείνης του ιδρυτή, ή του μάνατζμεντ που την καθιερώνει, εμπλουτίζοντας ή “στεγνώνοντάς” τη ανάλογα με το ύφος του, επιδεχόμενη εξωτερικές επιρροές ταυτόχρονα.

Ανταλλάσσοντας πληροφορίες με το κοινωνικοοικονομικό της περιβάλλον, η επιχείρηση οφείλει να τις μοιράζεται με τους ανθρώπους της ώστε να παραχθεί νέα γνώση η οποία, όσο χρησιμοποιείται τόσο αυγατίζει, καθώς το μυαλό με μυαλό ακονίζεται και «γνώση είναι η σπίθα που προκαλεί στο μυαλό η πληροφορία» κατά τον Σωκράτη. Στη δομή μιας τέτοιας οργάνωσης επιβάλλεται να επικρατεί το ίδιο κλίμα συνεργασίας και υποστήριξης σε όλο το εύρος της οριζόντιας ιεραρχίας και του φάσματος των λειτουργιών, χωρίς διακρίσεις στη διάχυση της γνώσης με αναγνώριση της συνεισφοράς ενός εκάστου στην επίτευξη των στόχων.

Το όλον προσομοιάζει με τα επί μέρους, καθώς από κάθε τμήμα ή συνεργάτη επιβεβαιώνεται η θετική ή αρνητική εικόνα της στη συνείδηση των κοινωνικών της εταίρων (πελατών, εργαζόμενων, προμηθευτών, μετόχων). Θέτοντάς το διαφορετικά, η εικόνα της πρέπει να χαρακτηρίζεται από “αυτοομοιότητα” (ιδίωμα των φράκταλ) , δηλαδή, να προκύπτει ίδια από τη μικρότερη ομάδα, μέχρι και το συνεργάτη της “εμπροσθοφυλακής” της.

Στην πρώτη γραμμή του πυρός

Ο εργαζόμενος στα χαρακώματα, όχι μόνο είναι εικόνα και μέτρο της ποιότητάς της, αλλά και δέκτης πληροφοριών μεταγγιζόμενων προς την έξυπνη διοίκηση, που τις συνεκτιμά παρέχοντάς του όπλα και εξουσία στη χρήση τους. Το μάνατζμεντ γνωρίζοντας σε άμεσο χρόνο τι συμβαίνει στο “μέτωπο” είναι σε θέση να λαμβάνει καλύτερες αποφάσεις, ακόμη και χειραφετώντας την “πρώτη γραμμή του πυρός” προκειμένου να προλαβαίνει χειρότερες καταστάσεις.

Η άμεση αντίδραση, στην πλησιέστερη στιγμή εμφάνισης ενός προβλήματος, περιορίζει τις ζημίες ή σώζει την κατάσταση. Η εκ περιτροπής διέλευση από το χαράκωμα στα μετόπισθεν, ή και από τις διαφορετικές ομάδες εργασίας, διαμορφώνει την ενιαία εικόνα, διευκολύνοντας παράλληλα τη συνεργασία με την κατανόηση των δυσκολιών του άλλου από αποφάσεις ή συμπεριφορές.

Επίσης, καθιστά ευκολότερη τη μετάβαση σε διαδικασίες ανάπτυξης, παραγωγής και διάθεσης, λόγω της γνώσης των διερχομένων μέσα από τα διάφορα στάδια εξέλιξης. Η εξοικείωση με την εναλλαγή ρόλων, όποτε θεωρείται εφικτή ή αναπόφευκτη, καθιστά την αλλαγή ως μια αυτονόητη και χωρίς τριβές διαδικασία, είτε αφορά σε μια θέση εργασίας, είτε σε κάτι μεγαλύτερο, όπως για παράδειγμα, η αλλαγή επιχειρηματικού μοντέλου.

Κατά συνέπεια, με τη διαλειτουργικότητα αποφεύγονται κενά και παλινωδίες, αμφισβητήσεις και συγκρούσεις με εκατέρωθεν… χρεοπιστώσεις του λάθους, προσθέτοντας κόστος το οποίο είναι δυνατό να εκτροχιάσει την οργάνωση. Επιπλέον, ενισχύονται οι μεταξύ τους σχέσεις και η δημιουργική ένταση η οποία ακονίζει το μυαλό ωθώντας το σε καλύτερες σκέψεις και ιδέες.

Η ηγεσία πρέπει να έχει πλήρη εικόνα

Η δημιουργία μιας τέτοιας οργάνωσης δεν αποτελεί εύκολη υπόθεση καθώς απαιτεί ηγετικό στυλ και ισχυρή ομάδα διοίκησης η οποία, όχι μόνο δε θα περιορίζεται στην “από καθέδρας προσέγγιση”, αλλά θα διέρχεται όσο συχνότερα μπορεί το σύνολο της “κυψέλης” (τόσο για τη δημιουργία ιδίας άποψης σχετικά με τις κρατούσες συνθήκες, όσο και για έμπρακτη συμπαράσταση στον αγώνα των “μελισσών” της).

Το μάνατζμεντ, θέτοντάς το διαφορετικά, οφείλει να υπηρετεί τη δομή για να προσδοκά ανταπόδοση ανάλογης ποιότητας. Η παραμονή στα μετόπισθεν υπόκειται σε παραπληροφόρηση, καθώς η επικοινωνία είναι πολύ σοβαρή υπόθεση για να ανατεθεί μόνο σε κάποιους διαύλους των οποίων πρέπει να ελέγχεται η πιστότητα. Επιπλέον, η αποξένωση είναι δυνατό να προκαλέσει την αμφισβήτηση της ηγεσίας.

Η ηγεσία αγνοώντας τις πραγματικές συνθήκες στο πεδίο της μάχης, είναι πιθανό να αδικήσει τους μαχόμενους, κάτω από τον φακό των οποίων βρίσκεται άλλωστε. Ιδιαίτερα σε καιρούς κρίσης στους οποίους ο φόβος και η αβεβαιότητα μπορούν να διαβρώσουν το σύνολο των εργαζομένων, κλονίζοντας την εμπιστοσύνη τους και τη εικόνα της επιχείρησης, για την αποκατάσταση των οποίων απαιτείται ακόμη πιο επίπονη προσπάθεια.