Τέλος και με τη βούλα στις πολιτικές Σόιμπλε – Ραγδαίες οι εξελίξεις στην ΕΕ

Στο κόκκινο βρέθηκαν και σήμερα Δευτέρα τα χρηματιστήρια σε ολόκληρο τον πλανήτη, την ώρα που ο ΟΟΣΑ προειδοποιεί ότι η παγκόσμια οικονομία θα χρειαστεί χρόνια να ανακάμψει, η ΕΕ συνολικά και τα κράτη μέλη ρίχνουν χρήμα για να στηρίξουν τις επιχειρήσεις, ενώ ακόμη και οι πλέον φιλελεύθεροι στρέφονται πλέον στο κράτος. Η  ραγδαία εξάπλωση του κορωνοϊού έχει μετατρέψει, άλλωστε, τις μέχρι πρότινος αβεβαιότητες στην οικονομία σε μία και μοναδική βεβαιότητα: ότι η ύφεση θα είναι μεγάλη και θα κρατήσει πολύ.

Στο ξεκίνημα της εβδομάδας, με το άνοιγμα των χρηματιστηρίων, οι ευρωπαϊκές μετοχές κινήθηκαν κοντά στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων επτά ετών, με τον πανευρωπαϊκό δείκτη STOXX 600 να καταγράφει πτώση 4,6%. Πρωταγωνιστές στην πτώση ήταν τα χρηματιστήρια της Γερμανίας, της Ισπανίας και της Βρετανίας, τα οποία έκλεισαν όλα με πτώση. Τα τεχνικά προβλήματα, εξαιτίας των οποίων αναβλήθηκε δύο φορές το άνοιγμα, δεν έσωσαν το χρηματιστήριο της Αθήνας, η συνεδρίαση του οποίου ξεκίνησε με καθυστέρηση τεσσάρων και πλέον ωρών, αλλά και με ισχυρές απώλειες. Στο κλείσιμό του, ο γενικός δείκτης κατέγραψε πτώση 7,58% και οι μετοχές των τραπεζών περίπου 14%.

Το να κρατηθούν ανοικτές οι χρηματοπιστωτικές αγορές είναι κρίσιμο για την ομαλή λειτουργία της οικονομίας κατά την πανδημία δήλωσε σήμερα ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Αρχής Κινητών Αξιών και Αγορών (European Securities and Markets Authority-ESMA), Στίβεν Μέιγιουρ. Σημειώνεται ότι, ήδη από την Παρασκευή, ευρωπαϊκοί και αμερικανικοί φορείς και οργανισμοί του χρηματοπιστωτικού κλάδου ζήτησαν από τις κεντρικές τράπεζες, τις κυβερνήσεις και τις ρυθμιστικές αρχές να κρατήσουν ανοικτές τις αγορές. Σε μια προσπάθεια να “διασώσουν” κάτι, αν διασώζεται.

Η οικονομία στον “γύψο” 

Η εξάπλωση της COVID-19 έχει οδηγήσει ολόκληρες χώρες σε καραντίνα και σε σχεδόν καθολική παύση της οικονομικής δραστηριότητας (Ιταλία), γεγονός που έχει προκαλέσει το μεγαλύτερο ξεπούλημα στις παγκόσμιες αγορές από την εποχή του χρηματοπιστωτικού κραχ του 2008. Τα αναγκαία μέτρα για τον περιορισμό της πανδημίας, τα οποία εντείνονται καθημερινά, προκαλούν βαθύτερη ζημιά στις επιχειρήσεις, καθώς, όπου δεν έχει παραλύσει έχει σίγουρα διαταραχθεί σημαντικά η εφοδιαστική αλυσίδα.

Παραλλήλως, με εξαίρεση τον τομέα των τροφίμων και των ειδών προστασίας έχει μειωθεί δραματικά η καταναλωτική δαπάνη, με αποτέλεσμα πολλοί αναλυτές να υποστηρίζουν ότι η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται ήδη σε ύφεση. Άλλωστε, με την πραγματική οικονομία να μπαίνει σταδιακά στον “γύψο”, ο μόνος δρόμος που ανοίγει είναι αυτός της ύφεσης.

Η πλέον δυσοίωνη πρόβλεψη έρχεται από γενικό γραμματέα του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), ‘Ανχελ Γκουρία, ο οποίος προειδοποίησε ότι η παγκόσμια οικονομία θα κάνει χρόνια να ανακάμψει από τις επιπτώσεις της πανδημίας. Ο επικεφαλής του ΟΟΣΑ πρόσθεσε ότι πολλές από τις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου θα παρουσιάσουν ύφεση, παρουσιάζοντας μείωση του ΑΕΠ για δύο συνεχόμενα τρίμηνα.

Σημείωσε ακόμη, ότι η οικονομική αβεβαιότητα που προκαλεί η πανδημία δείχνει ότι το σοκ είναι μεγαλύτερο από αυτό που προκάλεσαν οι τρομοκρατικές επιθέσεις της 11 Σεπτεμβρίου του 2001 και η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Και αυτό συμβαίνει γιατί δεν μπορούμε ακόμη να γνωρίζουμε το μέγεθος της ανεργίας που θα προκαλέσει ούτε τον χρόνο που θα χρειαστεί για να ανακάμψουν οι εκατοντάδες χιλιάδες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις που πλήττονται.  Κάλεσε τέλος τις κυβερνήσεις να παρακάμψουν τους δημοσιονομικούς κανόνες, προκειμένου να διασφαλίσουν τον γρήγορο έλεγχο και την αντιμετώπιση του ιού.

Ξοδέψτε ελεύθερα 

Το απόγευμα της Δευτέρας οι 27 υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ (Ecofin)  επικύρωσαν την απόφαση για την αναστολή των κανόνων δημοσιονομικής πειθαρχίας, η οποία επιτρέπει στα κράτη μέλη να δαπανήσουν όσα χρήματα χρειάζονται για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας. Πρόκειται για την ενεργοποίηση της “γενικής ρήτρας διαφυγής” που επιτρέπει την προσωρινή παράκαμψη του Συμφώνου Σταθερότητας, του γερμανικής έμπνευσης Συμφώνου, πάνω στο οποίο στηρίχθηκαν οι πολιτικές λιτότητας και η φτωχοποίηση των λαών και των κρατών του ευρωπαϊκού νότου.

Αιτιολογώντας την απόφασή τους, που λαμβάνεται για πρώτη φορά από το 2011, οι υπουργοί Οικονομικών παραδέχθηκαν στην δήλωσή τους ότι υπάρχουν ήδη σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στις οικονομίες της ΕΕ και ότι «αναμένεται σοβαρή οικονομική ύφεση». Καμπάνα κινδύνου είχαν χτυπήσει νωρίτερα το Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών (Ifo) του Μονάχου και το Γερμανικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο (DIHK). Το Ifo εκτίμησε ότι η γερμανική οικονομία θα συρρικνωθεί κατά 7,2 έως 20,6 ποσοστιαίες μονάδες (από 255 έως 729 δισεκατομμύρια ευρώ σε απόλυτα μεγέθη), ενώ το DIHK έκανε λόγο για «κύμα χρεοκοπιών επιχειρήσεων».

Την ίδια ώρα οι Γερμανοί υπουργοί Οικονομικών Όλαφ Σολτς και Οικονομίας Πέτερ Αλτμάιερ, ανακοίνωσαν ότι στον φετινό προϋπολογισμό θα εγγραφεί εκ των υστέρων νέο δημόσιο χρέος ύψους 156 δισεκατομμυρίων ευρώ για την στήριξη επιχειρήσεων, ελεύθερων επαγγελματιών και νοικοκυριών. Για τον λόγο αυτό θα συνεδριάσει την Τετάρτη το Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο, προκειμένου να εγκρίνει την άρση του νόμου περί «φρένου χρέους» για λόγους «έκτακτης ανάγκης».

Επιστροφή στο κράτος

Οι εξελίξεις αυτές δίνουν την χαριστική βολή στους “ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς” και τα “μηδενικά έξοδα” του Σόιμπλε, ενώ την ίδια ώρα ο πρώην προσωπάρχης της Μέρκελ, Αλτμάιερ, δεν αποκλείει την εξαγορά επιχειρήσεων από το κράτος, προκειμένου να τις διασώσει. Κουβέντα για εθνικοποιήσεις έχει ανοίξει και στη Γαλλία, όπου επίσης, βιομηχανικοί κολοσσοί, κυρίως αυτοκινητοβιομηχανίες, δέχονται σοβαρότατα πλήγματα.

Η Ευρώπη, όπως και ολόκληρος ο κόσμος άλλωστε, βρίσκεται αντιμέτωπη, για δεύτερη φορά μέσα σε μια δεκαετία με μια σοβαρή, σοβαρότερη τώρα, κρίση του χρηματοπιστωτικού καπιταλισμού και του νεοφιλελεύθερου μοντέλου. Παραλλήλως όμως έχει να αντιμετωπίσει και μια πρωτόγνωρη υγειονομική κρίση, η οποία ενώ παραλύει τις παραγωγικές δραστηριότητες, απαιτεί ισχυρά δημόσια συστήματα υγείας για την αντιμετώπισή της. Αυτά δηλαδή που αποδόμησαν την προηγούμενη δεκαετία στην Ευρώπη οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές της.

Η κρίση όμως, πέρα από τις έως τώρα παρεμβάσεις της ΕΚΤ για την επαναγορά ομολόγων, άνοιξε την συζήτηση και για την έκδοση “κορονο-ομολόγων” ως απάντηση στις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας. Θέση για το θέμα πήρε σήμερα και το μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ, Κάρλος Κόστα, τονίζοντας ότι οι κυβερνήσεις της ευρωζώνης θα πρέπει να εξετάσουν την έκδοση αυτών των ομολόγων, για να αποτραπεί μια ενδεχόμενη νέα κρίση κρατικού χρέους. Στο σκεπτικό του, ο κεντρικός τραπεζίτης σημειώνει μάλιστα ότι χρειάζεται μια «κοινή και ευρεία απάντηση» της Ευρώπης, επισημαίνοντας ότι μια «ενδεχόμενη αποτυχία συνεργασίας σε αυτή την κρίση θα σημαδέψει για πάντα το ευρωπαϊκό σχέδιο».