Θα αναστήσει o κορωνοϊός τον Κέυνς;

Η επέλαση του κορωνοϊού και στη χώρα μας ανέδειξε με σαφή τρόπο τα προβλήματα που εξακολουθούν να ενυπάρχουν στην ελληνική οικονομία και των οποίων η αντιμετώπιση απαιτεί μακροχρόνια προσπάθεια. Ας δούμε τα πιο καυτά από τα προβλήματα:

• Πρώτον, το ήδη υψηλό δημόσιο χρέος θα είναι αυξημένο σε σχέση με τους υπολογισμούς του οικονομικού επιτελείου τουλάχιστον για το 2020. Ξέρουμε ότι το κόστος αναχρηματοδότησης χρέους, υπόκειται σε βίαιες διακυμάνσεις των χρηματοπιστωτικών αγορών.
• Δεύτερον, το υψηλό ιδιωτικό χρέος, πιθανότατα, θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο δεδομένου ότι μεγάλος αριθμός των συμπολιτών μας θα βρεθεί εκ νέου σε κατάσταση αδυναμίας αποπληρωμής των υποχρεώσεών του.
• Τρίτον, η ήδη υψηλή ανεργία θα αυξηθεί περαιτέρω ειδικά στον τομέα του λιανικού εμπορίου, εστίασης και καταλύματος.
• Τέταρτον, η επενδυτική δαπάνη θα παραμείνει χαμηλή ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το 2019 ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου ήταν 22,346 δισ. ευρώ αυξημένος μόνο κατά 4,5% σε σχέση με το 2018 παρά τις ρητορείες των αρμοδίων της νέας κυβέρνησης.
• Πέμπτον, η σημαντικά εξαρτημένη από τον τουρισμό οικονομία θα πληγεί σημαντικά. Τα άμεσα ταξιδιωτικά έσοδα από τον τουρισμό το 2019 ήταν 18,2 δισ. ευρώ, ενώ τώρα με τις εξελίξεις λόγω του κορωνοϊού θα είναι πολύ μικρότερα.
• Έκτον, το τραπεζικό σύστημα είναι ανεπαρκές να ανταποκριθεί στοιχειωδώς στα καθήκοντά του παρά τις πολλαπλές αναχρηματοδοτήσεις.

Να ξαναγραφτούν από την αρχή

Σε όλα τα παραπάνω να προσθέσουμε την ύπαρξη τεράστιου όγκου μη αποτελεσματικών δανείων, τη χαμηλή παραγωγικότητα και τη στενή παραγωγική βάση. Από τη στιγμή που ο ίδιος ο υπουργός Οικονομικών ανέφερε ότι για το 2020 εκτιμάται μηδενική μεγέθυνση του ΑΕΠ –φαντάζομαι ως υπουργός αναφέρεται στο ευνοϊκότερο σενάριο– έναντι του 2,8% του προϋπολογισμού 2020, γίνεται ευθέως αντιληπτή η σωρεία των προβλημάτων που θα κληθεί να αντιμετωπίσει για ακόμη μια φορά ο ελληνικός λαός, μετά από δέκα χρόνια σκληρής μνημονιακής πολιτικής.

Όλα τα μακροοικονομικά μεγέθη χρειάζεται να ξαναγραφτούν από την αρχή μέσα σε ένα καθεστώς φόβου και πανικού που αυξάνει στο έπακρο την ήδη υψηλή αβεβαιότητα. Τα εγγενή προβλήματα της ελληνικής οικονομίας έρχονται πλέον στην επιφάνεια με έναν τρόπο που καθιστά εξαιρετικά επώδυνη την παρούσα οικονομική συγκυρία. Παράλληλα, καθιστά εξαιρετικά δύσκολη την επανένταξή τους σε έναν νέο σχεδιασμό ανάσχεσης της κρίσης και μελλοντικής επανόδου στη σταθεροποίηση της οικονομίας. Θα υπάρξει εκ νέου η ανάγκη επανεκκίνησης της ελληνικής οικονομίας σε καθεστώς που θα είναι διαφορετικό από αυτό που μέχρι σήμερα λειτουργούσε.

Το διαφορετικό καθεστώς είναι βέβαιο ότι θα υπάρξει. Τα χαρακτηριστικά του δεν είναι ακόμη γνωστά. Όμως, παρά το ότι οι κυβερνήσεις επιστρέφουν στην πραγματικότητα που περιγράφεται από τον κεϋνσιανισμό (Κώστας Μελάς, Τζον Μέιναρντ Κέινς: Μια απαραίτητη επαναφορά, Λιβάνης, 2019) και όχι μόνο, κανένας δεν μπορεί να είναι σίγουρος ότι δεν θα συμβεί πάλι ό,τι συνέβη και με την κρίση του 2008. Αφού αποσοβήθηκε η κρίση, πάλι τα παγκόσμια όργανα παιάνιζαν τις γνωστές νεοφιλελεύθερες μελωδίες.