Θυσία στον βωμό του κορονοϊού οι μικρομεσαίοι

Οι όροι που θεσπίζει η κυβέρνηση για την έκτακτη χρηματοδότηση με κεφάλαια κινήσεως των επιχειρήσεων, έχουν θέσει εκτός τη μεγάλη πλειοψηφία των μικρομεσαίων και ιδιαίτερα των νεοφυών εταιρειών, καθώς οι τράπεζες εφαρμόζουν το “γράμμα” του νόμου με τα δικά τους μέτρα.

Έτσι, εκεί που είναι να δώσει σε 50 εταιρείες από 10.000 ευρώ (κατώφλι εισόδου=25% του τζίρου των 40.000 ευρώ), η τράπεζα προτιμά, για λόγους κόστους και διαχείρισης, να δώσει σε 5 εταιρείες από 100.000, που σημαίνει μια “φυσική επιλογή” των μεγάλων. Είναι προφανές ότι ο μηχανισμός εγγύησης του δημοσίου κατά 80%, προκάλεσε ένα τσουνάμι αιτήσεων ύψους 28 δισ. ευρώ, έναντι της πραγματικής δυνατότητας των 3,5 δισ. ευρώ.

Κάπως έτσι τα χρήματα δεν φθάνουν κάτω. Άλλωστε, τώρα θυσιάστηκε το πρόγραμμα των 2 δισ. ευρώ που είχε ετοιμάσει η κυβέρνηση (για εμπόριο-τουρισμό-εστίαση κλπ) για τις εγγυήσεις που δίνει το κράτος για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων του κορονοϊού.  Με δυο λόγια, ΕΣΠΑ τέλος! Έτσι, εξηγείται που οι φορείς μιλούν για επικείμενα 100.000 λουκέτα, που έρευνα του Ινστιτούτου Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ (ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ), η οποία μετράει τις επιπτώσεις της πανδημικής κρίσης, βγάζει ότι το 37,2% (δηλαδή περίπου 4 στις 10 επιχειρήσεις), δήλωσαν ότι δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους προς την εφορία, τον ΕΦΚΑ και τις τράπεζες.

Έτσι, εξηγείται που ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας μίλησε για ύφεση 16% το δεύτερο τρίμηνο του 2020. Αν προσθέσουμε και τη μικρή ανταπόκριση των επιχειρήσεων στο πρόγραμμα “Συν-Εργασία”, όπου κατά τις πληροφορίες έχουν υποβάλει αίτηση λίγο περισσότερες από 3.000 επιχειρήσεις για τη μείωση του χρόνου εβδομαδιαίας εργασίας των 33.100 εργαζομένων τους, καταλαβαίνει κανείς τον τρόμο που επικρατεί στην αγορά. Τώρα η κυβέρνηση μελετά την διεύρυνση των κλάδων (η εστίαση είναι εκτός) και των όρων.

Ερωτηματικά για την έρευνα του ΣΕΒ

Ο ΣΕΒ έδωσε στη δημοσιότητα αυτές τις μέρες μία αποκαλυπτική, αν όχι συγκλονιστική, μελέτη για την αποτυχία των ΕΣΠΑ στη χώρα μας. Με την συγκεκριμένα έρευνα εισηγείται αλλαγή πλεύσης στον σχεδιασμό του νέου ΕΣΠΑ (2021-2027), με έμφαση στη μεγέθυνση των ελληνικών επιχειρήσεων, ώστε οι κοινοτικοί πόροι να πιάσουν τόπο. Τα στοιχεία που προσκομίζει για το τρέχον ΕΣΠΑ, που λήγει φέτος, είναι καταθλιπτικά:

Απορρόφηση 87%, που σημαίνει ότι εκταμιεύονται στην πραγματική οικονομία μόλις 35%, ήτοι η 5η χειρότερη επίδοση στην ΕΕ. Κι αυτό παρά την ανακατανομή 5,7 δισ. ευρώ για τη στήριξη των επιχειρήσεων λόγω κορονοϊού, που βελτίωσε την ασθμαίνουσα εκτέλεση του ΕΣΠΑ στο 55%. Έτσι, μένουν αδιάθετα 7,8 δισ. ευρώ, λόγω καθυστερήσεων, σχεδιαστικών προβλημάτων, διαχείρισης, ακόμη και λόγω περιορισμένων δυνατοτήτων ανταπόκρισης των επιχειρήσεων.

Το πιο δραματικό όμως είναι το εξής συμπέρασμα της μελέτης: οι πόροι του ΕΣΠΑ δεν έχουν βελτιώσει σημαντικά την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων, που βρίσκονται στο 50% της παραγωγικότητας των αντίστοιχων της ΕΕ. Οι ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις δημιουργούν σήμερα 30% λιγότερη προστιθέμενη αξία σε σχέση με το 2008, όταν στην Πορτογαλία δημιουργούν 18% περισσότερη. Οι ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχουν εξαγωγές προϊόντων αξίας 20 δισ. ευρώ, έναντι 33 δισ. ευρώ στην Πορτογαλία.

Μεγάλες οι ευθύνες του κράτους

OK basta cosi! Οι κακοδαιμονίες του ελληνικού επιχειρείν είναι γνωστές και κοστοβόρες. Οι παλαιοί μεγάλοι και οι νυν μεγάλοι, χρειάστηκαν 25 χρόνια για να μετεξελιχθούν από οικογενειακές επιχειρήσεις σε corporate (κι αν το πέτυχαν). Με πολύ κόστος (ληστεία χρηματιστηρίου, κίνητρα για συγχωνεύσεις, εσωτερικός έλεγχος κτλ) που πλήρωσαν οι φορολογούμενοι. Χώρια του ότι οι μεγάλοι έπνιγαν συνήθως με πολιτικό-τραπεζικά μέσα τις αναδυόμενες ανταγωνιστικές δυνάμεις.

Σήμερα, δεν μπορούν να κουνάνε το δάκτυλο! Οι ευθύνες του κράτους για την αναποτελεσματικότητα των ΕΣΠΑ είναι τεράστιες. Είναι δε κοινό ανομολόγητο μυστικό πως δίπλα σε κάθε άσχετο υφυπουργό, υπήρχε κι ένας σχετικός σύμβουλος. Αλλά ας τα αφήσουμε αυτά πίσω. Η μελέτη του ΣΕΒ είναι σωστή, η πρόταση όμως δεν είναι.

Κι αυτό γιατί η ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας είναι και θα παραμείνει η μικρομεσαία επιχείρηση, εκεί όπου η εφευρετικότητα, η καινοτομία και η απασχόληση ανθούν. Θα μπορούσε να πει πολλά κανείς για την υπεράσπιση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην Ελλάδα, αλλά ας προχωρήσουμε:

• Από το νέο ΕΣΠΑ να πάει για μεγέθυνση, ήτοι στους μεγάλους και στους μεσαίους, το 60%.
• Το υπόλοιπο 40% να πάει στους μικρομεσαίους και τους μικρούς, αλλά να χρηματοδοτηθεί το όραμα και το business plan με κριτήρια αντικειμενικά. Αυτή η χρηματοδότηση πρέπει να είναι δωρεάν εξ αρχής, έτσι ώστε οι προτάσεις και τα χρονοδιαγράμματα να έχουν κύρος.
• Όλα τα λεφτά από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανασυγκρότησης, το ξαναγράφουμε, πρέπει να περάσουν από την Αναπτυξιακή Τράπεζα και μόνο. Η καταστροφή της ΕΤΒΑ, της ΕΤΕΒΑ και της ΕΛΕΒΜΕ ήταν ένα δραματικό λάθος. Η ιδέα μια τις “μικροχρηματοδοτήσεις” των 25.000 ευρώ, μέσω νέων ΑΕ ειδικού σκοπού με 400.000 ευρώ κεφάλαιο, θυμίζει τις περιβόητες ΑΕΛΔΕ και μυρίζει σαπίλα. Από τα 32 δισ. ευρώ τα 10 πρέπει να μείνουν για τους μικρομεσαίους.

Σώστε τις νέες επιχειρήσεις

Μακάρι τώρα να κατανοήσουν οι αρμόδιοι τι χρειάζεται η αγορά και ο ανταγωνισμός, διότι αν συνεχιστεί η χρηματοδότηση μόνο των μεγάλων και των μεγαλομεσαίων, ο Οκτώβριος θα είναι δραματικός και θα δικαιωθεί ο Τσίπρας. Είδαμε την περίπτωση της άνεργης μάνας με το κορίτσι της που λιποθύμησε έξω από το φούρνο. Αν στη Ρόδο η ανεργία έχει χτυπήσει κόκκινο και οι μισές μονάδες δεν ανοίγουν, καταλαβαίνει κανείς τι μπορεί να συμβαίνει στα νησιά.

Μπορεί τα καφέ της Αθήνας να γέμισαν πάλι με νέους, αλλά η εστίαση (ιδιαίτερα στα νησιά) είναι στον αέρα και αβοήθητη. Κι εκεί παίζεται ένα κρίσιμο στοίχημα του “τουρισμού της εμπειρίας” που είναι η παγκόσμια τάση μετά την εγκατάλειψη του all inclusive. Εκεί λοιπόν παίζεται η απασχόληση, στο μεράκι, στην ποιότητα του μαγαζάτορα και στο σέρβις, όχι στον μπουφέ. Εκεί παίζεται και το τουριστικό 2021! Μόνο που όλοι αυτοί, οι μικροί, οι αυτοχρηματοδοτούμενοι, οι νέες επιχειρήσεις πρέπει να φτάσουν ζωντανοί σε δώδεκα μήνες από τώρα.

Εννοείται ότι όσοι κλείσουν, δεν θα ξανανοίξουν… Ακόμα και το νέο LEADER αφήνει εκτός την εστίαση και τους ιδιώτες. Η Αναπτυξιακή Κυκλάδων, για παράδειγμα, ρίχνει όλα τα λεφτά σε δημοτικές επενδύσεις. Είναι προφανές ότι οι τράπεζες βολεύουν τους μεγάλους πελάτες τους για να μην τους σκάσουν στα χέρια. Κατανοητό, αλλά αυτό δεν είναι πολιτική επιβίωσης για τους υπόλοιπους, τους πολλούς που έχουν και το μεγάλο μερίδιο της απασχόλησης.

Στο νέο αίμα η δυναμική

Το 2018, με την λήξη των μνημονίων, η ίδρυση νέων επιχειρήσεων εκτοξεύτηκε στις 32.000. Νέες επιχειρήσεις άρχισαν να εγγράφονται στα τοπικά επιμελητήρια και 18.000 να κλείνουν. Και η ανοδική πορεία συνεχίζεται, καθώς σύμφωνα με στοιχεία του Γενικού Εμπορικού Μητρώου (ΓΕΜΗ), τον Ιανουάριο του 2019 ιδρύθηκαν 2.907 επιχειρήσεις, ενώ υπήρξαν 1.489 διαγραφές. Υπερδιπλάσια, λοιπόν, τα εγκαίνια.

Το 29% των νέων επιχειρηματιών δήλωσε πως βασικό κίνητρο αποτέλεσε ο βιοπορισμός κι αυτό το ποσοστό της “επιχειρηματικότητας ανάγκης”, είναι από τα υψηλότερα στην Ευρώπη. Τέτοιου είδους εγχειρήματα ενέχουν μεγάλο κίνδυνο να αποδειχθούν μικρής διάρκειας, αφού κίνητρο είναι η ανάγκη και όχι η επιχειρηματική ευκαιρία. Σύμφωνα, λοιπόν, με τα στοιχεία του ΓΕΜΗ, κατά το διάστημα Ιανουαρίου-Ιουνίου 2019 ιδρύθηκαν 18.714 νέες επιχειρήσεις (έναντι 19.911 το αντίστοιχο διάστημα του 2018) καταγράφοντας μείωση περίπου 6%.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΓΕΜΗ, τον Μάρτιο του 2020 ιδρύθηκαν 2.353 νέες επιχειρήσεις, που αποτελεί αρνητικό ρεκόρ για την περίοδο 2012-2020 για τον τρίτο μήνα του έτους. Η επίδοση αυτή μεταφράζεται σε ίδρυση 31% λιγότερων νέων επιχειρήσεων (σε σύγκριση με τον Μάρτιο του 2019), όταν είχαν εγγραφεί στο ΓΕΜΗ 3.409 νέες επιχειρήσεις. Δεν έχει άδικο ο ΣΕΒ για την ανάγκη μεγέθυνσης των επιχειρήσεων, αλλά στο νέο αίμα είναι η δυναμική μεγέθυνσης…