Τί αποκαλύπτει η έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου για τα δημόσια οικονομικά

Η βέλτιστη αυτή πρακτική του Ελεγκτικού Συνεδρίου προβλέπει τα καίρια στοιχεία που μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην πρόληψη της απάτης και της διαφθοράς, στον αποτελεσματικό και αποδοτικό έλεγχο των πόρων που διαχειρίζεται ο δημόσιος τομέας, ο οποίος, κατά την Ευρωπαϊκή Ένωση, πρέπει να λογοδοτεί για τη χρηστή και αποτελεσματική διαχείριση των κονδυλίων που του έχουν διατεθεί από τους φορολογούμενους.

Δυστυχώς, όπως προκύπτει από τα πορίσματα της παραπάνω έκθεσης του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κι αυτός ο θεσμός, αυτό το παγκοσμίως βέλτιστο σύστημα πρόληψης απάτης και διαφθοράς είναι ανεπαρκές, παρουσιάζει σοβαρές αδυναμίες και προβλήματα. Έτσι, από το σύστημα εσωτερικού ελέγχου που εφαρμόζει το Ελεγκτικό Συνέδριο προέκυψαν τα ακόλουθα:

1. Οι περισσότεροι φορείς δημοσίου τομέα: Α) Δεν έχουν προβεί σε ενέργειες εγκατάστασης και λειτουργίας συστημάτων εσωτερικού ελέγχου, καθώς και σύστασης μονάδων εσωτερικού ελέγχου ή βρίσκονταν στα αρχικά στάδια σχεδιασμού. Β) Δεν έχουν προχωρήσει στην καταγραφή των διαδικασιών, που επιφέρουν δημοσιονομικές συνέπειες. Γ) Δεν έχουν προβεί στον εντοπισμό των πιθανών δημοσιονομικών κινδύνων για κάθε διαδικασία, που έχουν καταγράψει, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Δ) Δεν έχουν προχωρήσει στην καταγραφή των δικλίδων για τους πιθανούς δημοσιονομικούς κινδύνους και δεν έχουν ελέγξει την επάρκειά τους, ενώ αυτές (δικλίδες) περιγράφονται κατά τρόπο γενικό και αόριστο. Ε) Δεν έχουν συστήσει και στελεχώσει Μονάδες Εσωτερικού Ελέγχου.

2. Μεγάλο ποσοστό των Μονάδων Εσωτερικού Ελέγχου δεν έχει εκδώσει Κανονισμούς Λειτουργίας και Εγχειρίδια Ελέγχου και δεν ασκεί κρίσιμες αρμοδιότητες.

3. Οι φορείς αναθέτουν συχνά τον εσωτερικό έλεγχο σε εξωτερικούς συνεργάτες. Οι αναθέσεις συγκεντρώνονται σε περιορισμένο αριθμό αναδόχων, ενώ δεν ελέγχεται η πιθανή συνδρομή λόγων αποκλεισμού, ή η ύπαρξη συνθηκών σύγκρουσης συμφερόντων για τους αναδόχους.

4. Η υποστελέχωση, σε συνδυασμό με την έλλειψη εξειδικευμένων γνώσεων στους φορείς δημοσίου τομέα, που καταφεύγουν στην επιλογή εξωτερικών συνεργατών, ενέχει κινδύνους ως προς την ποιότητα των παραδοτέων.

5. Παρατηρείται σημαντική καθυστέρηση στην έκδοση των Υπουργικών Αποφάσεων καθορισμού ή εξειδίκευσης των κριτηρίων σύστασης Μονάδων Εσωτερικού Ελέγχου.

6. Καθυστερεί η συγκρότηση των Επιτροπών Ελέγχου, με συνέπεια την αναποτελεσματικότητα του ελέγχου της ποιότητας και αξιοπιστίας των εργασιών και των παραδοτέων των εξωτερικών συνεργατών.

7. Εκδίδονται εκθέσεις με Γνώμη επί του Συστήματος Εσωτερικού Ελέγχου σε φορείς, στους οποίους δεν έχει εκκινήσει η διαδικασία καταγραφής του Συστήματος αυτού ή βρίσκεται σε αρχικά στάδια.

Αποκαλυπτική η έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου

Αλλά, απογοητευτικά είναι και τα πορίσματα ελέγχου που περιλαμβάνονται στις ετήσιες εκθέσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου επί του Απολογισμού και του Ισολογισμού του κράτους, οι οποίες μάλιστα είναι μόνιμα και επαναλαμβανόμενα.

• Καθυστέρηση ολοκλήρωσης της Λογιστικής μεταρρύθμισης της Γενικής Κυβέρνησης (τμήμα της οποίας αποτελεί η Κεντρική Διοίκηση), η οποία θεσμοθετήθηκε το … 2014, το … 2018 καθορίσθηκε το … περιεχόμενο του νέου Λογιστικού Πλαισίου της Γενικής Κυβέρνησης (ΛΠΓΚ), με βάση τα διεθνώς κρατούντα λογιστικά πρότυπα. Η καταληκτική ημερο-χρονολογία για την πλήρη εφαρμογή του αρχικά ήταν την 1.1.2023, αλλά με άλλη απόφαση μετατέθηκε για την 1.1.2025! Κανείς δεν γνωρίζει αν, τελικά, τηρήθηκε και αυτή η προθεσμία!
• Κατά παράβαση των αρχών της καθολικότητας και της ειλικρίνειας και ακρίβειας, δεν αναγράφονται έσοδα και δαπάνες εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, παρατηρείται λανθασμένη βεβαίωση εσόδων, δεν εμφανίζονται επιστροφές από τελωνεία, ατακτοποίητα αντίτιμα χρηματικά υπόλοιπα, αρνητική απόκλιση (διαφορά) ποσού μεταξύ ΔΟΥ του TAXISNET κι άλλα πολλά, που «καταδεικνύουν τις αδυναμίες του συστήματος εσωτερικών δικλίδων της ΑΑΔΕ να εντοπίζουν οίκοθεν, να αξιολογούν και να διορθώνουν τέτοιες περιπτώσεις (πιθανών) σφαλμάτων», τονίζεται στην έκθεση.
• Τα υπουργεία δεν συνάπτουν μέχρι 15 Ιανουαρίου 2023, ως οφείλουν, τα Μνημόνια Συνεργασίας με το υπουργείο Οικονομικών για την ομαλή εκτέλεση του Προϋπολογισμού και τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση!
• Προβλήματα και αδυναμίες στον προγραμματισμό και εκτέλεση των συμβάσεων στρατιωτικού εξοπλισμού, με παραδείγματα για μεγάλα ποσά!
• Δεν υπάρχει ένα κατάλληλο και επαρκές ηλεκτρονικό σύστημα της διαχείρισης των επιχορηγήσεων σε όλα τα στάδια του κύκλου ζωής!
• Δεν έχει συσταθεί Μητρώο Μελών Επιτροπών Ελέγχου, με αποτέλεσμα να καθυστερεί και η σύσταση των Επιτροπών Ελέγχου σε όλα τα υπουργεία!
• Τα συστήματα διαχείρισης παγίων των υπουργείων χαρακτηρίζονται στην πλειονότητά τους είτε ως αδύναμα, είτε ως ανεπαρκή.
• Δεν υπάρχουν δράσεις για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του προσωπικού των υπουργείων αναφορικά με θέματα απάτης/διαφθοράς, ορισμού υπεύθυνων, εφαρμογής κυρώσεων κλπ.
• Mη ορθή τήρηση της νομοθεσίας περί δημοσίων συμβάσεων (απευθείας αναθέσεις, κατατμήσεις, μη έγκαιρος προγραμματισμός δημοσίων προμηθειών-υπηρεσιών).
• Μη νόμιμες δαπάνες μετακινήσεων μετακλητών και τακτικών υπαλλήλων. Οι παραπάνω περιπτώσεις αξιολογούνται από τις καθ’ ύλην αρμόδιες Υπηρεσίες Επιτρόπων του Ελεγκτικού Συνεδρίου ώστε να κριθεί αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις απόδοσης δημοσιονομικών ευθυνών.
• Δεν καταχωρούνται από υπουργεία και οργανισμούς στο Μητρώο Δεσμεύσεων απλήρωτες υποχρεώσεις του κράτους και, συνεπώς, οι εμφανιζόμενες ληξιπρόθεσμες οφειλές είναι στην πραγματικότητα υψηλότερες!
• Η μη συμπερίληψη της αξίας όλων των ενσώματων και άυλων πάγιων στοιχείων στον ισολογισμό θέτει ζήτημα πληρότητας!
• Δεν φτάνει που το δημόσιο χρέος είναι το υψηλότερο στην Ευρωζώνη, το Ελεγκτικό Συνέδριο εντοπίζει σημαντικές αδυναμίες στο νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τη διαχείρισή του εκ μέρους του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (Ο.Δ.ΔΗ.Χ.)!
• Παρατηρείται σημαντική καθυστέρηση στην εκκαθάριση και στις πληρωμές των καταπτώσεων των εγγυήσεων, που είναι χρέος, που είναι … “βερεσέδια”!
• Μη επιστροφή φόρων εκατοντάδων εκατ. ευρώ σε φορολογούμενους για διάφορους λόγους (που είναι… χρέος, δαπάνη!).

Πότε τα παθήματα θα γίνουν μαθήματα;

Δηλαδή, μόνο από τα τελευταία πορίσματα του Ελεγκτικού Συνεδρίου, προκύπτει ότι τόσο το αποτέλεσμα (έλλειμμα/πλεόνασμα) και το χρέος που εμφανίζονται στον κρατικό προϋπολογισμό δεν είναι τα πραγματικά μεγέθη για αξιολόγηση και για προώθηση και εφαρμογής της κατάλληλης υπεύθυνης δημοσιονομικής πολιτικής.

Όταν δεν εμφανίζονται στον κρατικό προϋπολογισμό όλα τα έσοδα και τα έξοδα, όταν δεν πληρώνονται τα κρατικά “φέσια” που είναι μάλιστα υψηλότερα, όπως αποκαλύπτει το Ελεγκτικό Συνέδριο, από τα εμφανιζόμενα, όταν δεν πληρώνονται τα “βερεσέδια” εκατοντάδων εκατ. ευρώ από καταπτώσεις εγγυήσεων που έχει δώσει το κράτος για δάνεια σε “προσφιλείς” ζημιογόνους οργανισμούς του, τότε που είναι «η έως τώρα δημοσιονομική υπευθυνότητα», με τις διθυραμβικές ανακοινώσεις για πτωτική πορεία του χρέους και «διεύρυνση του δημοσιονομικού χώρου», δηλαδή του «πλεονάσματος»;!

Συνεπώς, πρέπει όλα τα προηγούμενα παθήματα να γίνουν, επιτέλους μαθήματα. Δηλαδή. να σταματήσει η “δημιουργική λογιστική” και η παρουσίαση της ελληνικής οικονομίας ωραιοποιημένης ωσεί “κεκονιαμένου τάφου” για να μην αρχίσουν ξανά οι επονείδιστες διαδικασίες υπερβολικού ελλείμματος και ο διεθνής έλεγχος-μνημόνια, με την παραμικρή διεθνή οικονομική κρίση.

Δυστυχώς, αυτή η μακάρια και ανεύθυνη οικονομική πολιτική και, κυρίως, δημοσιονομική αφροσύνη όλων των κυβερνήσεων, πέρα από τη συχνή υπαγωγή στην παραπάνω επονείδιστη διαδικασία, τελικά οδήγησε και στην υπαγωγή σε τρία επάρατα μεν, αλλά ευκόλως υπογραφόμενα και από ορκισμένους τάχα επικριτές τους υποψήφιους κυβερνήτες Μνημόνια (τρόικα), με το πρώτο να συμπληρώνει σε λίγες ημέρες, στις 10 Απριλίου 2025, 15 ολόκληρα χρόνια, όπως και ισόχρονη ατέλειωτη οικονομική κρίση. Και η δεύτερη αυτή απογοητευτική διαπίστωση, η οποία επιβεβαιώνεται από τα στοιχεία του παρατιθέμενου πίνακα, είναι ακόμα πιο μελαγχολική, καθώς κανένα σχεδόν από οικονομικο-κοινωνικά μεγέθη που παρουσιάζονται στον πίνακα δεν φτάσει στα αντίστοιχα επίπεδα του “επάρατου” 2009.

Έτσι, πήγαν χαράμι τα δάνεια του Μηχανισμού Στήριξης ποσού 288,7 δισ. ευρώ, τα οποία χορηγήθηκαν για την εφαρμογή των τριών προγραμμάτων μακροοικονομικής προσαρμογής (2010-2018) ευρώ και τα 2,3 τρισ. ευρώ που εισέρευσαν στα δημόσια ταμεία από το 1981 έως σήμερα με τη μορφή φόρων, δανείων και κοινοτικών πακέτων. Αλλά, όλα αυτά τα “οικεία κακά” θα τα υπενθυμίσω στις 10 Απριλίου, όταν θα συμπληρωθούν 1 5 χρόνια από την ένταξη στα επονείδιστα και ολέθρια μνημόνια…