Τί κρύβει η μεταφυσική της υψηλής τραπεζικής

Πυκνώνουν οι ενδείξεις της έναρξης ενός νέου γύρου συγκέντρωσης κεφαλαίου προς τρεις κυρίως κατευθύνσεις, αλλά όχι μόνο. Αφ’ ενός με την διάσωση-εξαγορά των χρεοκοπημένων τραπεζών από άλλες “υγιείς”, αφ’ ετέρου από τη συστηματική πλέον μεταφορά καταθέσεων από τις μικρές ή μεσαίες τράπεζες στις μεγάλες, αλλά και με την προσφυγή των χωρών και ιδιωτών επενδυτών στις αγορές χρυσού, η τιμή του οποίου πέρασε τα 2.000 δολ.

Το πιο κραυγαλέο γεγονός είναι μετατροπή της Ελβετίας από χώρα με τράπεζες, σε τράπεζα με χώρα! Ως γνωστόν η εξαγορά της αμαρτωλής τράπεζας (τον περασμένο Ιούνιο είχε καταδικαστεί για ξέπλυμα κεφαλαίων από εμπόριο κοκαΐνης) στιγματίστηκε από τον ελβετικό Tύπο ως ο θάνατος ενός ζόμπι και ως τερατογένεση, αφού η UBS μεταλλάσσεται σε μια τράπεζα 1,73 τρισ. δολ., μέγεθος υπερδιπλάσιο από το ΑΕΠ της Ελβετίας (800 δισ. δολ.). Σημειωτέον ότι στην αναγκαστική εξαγορά παρενέβη και ο αμερικανικός παράγοντας, καθώς δεν είχε μετρηθεί η έκθεση της Credit Suisse στις ΗΠΑ. Η τράπεζα αυτή με ισολογισμό 530 δισ. SF (ελβετικά φράγκα) ήταν διπλάσιου μεγέθους της Lehman Brothers!

Όπως έγραψε η Wall Streat Journal –σύμφωνα με μελέτη– άλλες 186 τράπεζες στις ΗΠΑ είναι στο κόκκινο. Η είδηση αποσιωπήθηκε από τα εγχώρια συστημικά μέσα. Η First Republic Bank διασώθηκε “αναγκαστικά” με 30 δισ. δολ. από 11 μεγαλύτερες τράπεζες. Τέλος, υπάρχει μαζική μεταφορά καταθέσεων από εκατοντάδες μικρομεσαίες τράπεζες στις μεγάλες (Bank of America, Citigroup, JPMorgan, Chase, Citigroup, Wells Fargo). Όλα αυτά σημαίνουν δύο πράγματα: Πρώτον, ότι συντελείται όπως-όπως μεγάλη συγκέντρωση κεφαλαίου. Δεύτερον, ότι καταρρέει το αφήγημα του ανταγωνισμού. Ειδικά το δεύτερο θα αυξήσει τον αυταρχισμό του τραπεζικού συστήματος, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο.

Λεξικό χρηματοοικονομικού μυστικισμού

Ταυτόχρονα, όμως, η εξευτελιστική εξαγορά της Credit Suisse έναντι μόλις 3 δισ. SF αποκαλύπτει πως το χρηματοοικονομικό σύστημα είναι ουσιαστικά μια φούσκα. Πίσω από το υπερφίαλο λεξικό του χρηματοοικονομικού μυστικισμού –το απόγειο της αγγλοσαξωνικής ευφυΐας και απάτης– κρύβεται μια τεχνολογία υφαρπαγής πλούτου και εξουσίας των αγορών έναντι των κρατών.

Σημειωτέον ότι οι ζημιές των τραπεζών πάντα καλύπτονται από τους φορολογούμενους. Μέχρι στιγμής οι χρεοκοπίες των τριών (+1) τραπεζών στις ΗΠΑ και της ελβετικής έχουν ρουφήξει 600 δισ. δολ., ενώ οι χασούρες των επενδυτών είναι ακόμη άγνωστες. Για παράδειγμα, τα “τρύπια” ομόλογα των 17 δισ. δολ. που δεν διασώθηκαν αναφέρονται σε μία αγορά άλλων 275 δισ. δολ. με νεγκλιζέ αξιοπιστία…

Να εξηγήσουμε εδώ δυο-τρεις όρους της τραπεζικής μεταφυσικής που ακούμε στις τηλεοράσεις και διαβάζουμε στις ιστοσελίδες από τους αναλυτές.

Κεφάλαια Tier 1 αποκαλούνται από τους μύστες τα βασικά ίδια κεφάλαια μίας τράπεζας και διασφαλίζουν την επάρκειά της να καλύψει τους καταθέτες της σε περίπτωση απρόβλεπτων ζημιών. Αυτά είναι δύο ειδών, τα Upper Tier I, ήτοι το καταβλημένο μετοχικό κεφάλαιο, τη διαφορά από έκδοση υπέρ το άρτιον, αποθεματικά κ.ά. και τα Lower Tier I που είναι υβριδικές εκδόσεις τίτλων, άυλα περιουσιακά στοιχεία, κέρδη από ανατίμηση υλικών περιουσιακών στοιχείων.

Κεφάλαια Tier 2 θεωρούνται τα συμπληρωματικά κεφάλαια μιας τράπεζας, που δεν έχουν την αξιοπιστία των προαναφερθέντων, κυρίως γιατί δεν είναι εύκολη ούτε η αποτίμησή τους, ούτε η ρευστοποίησή τους. Κι αυτά είναι δύο ειδών, τα Upper Tier II, όπως εκδόσεις ομολόγων μειωμένης εξασφάλισης (subordinated που πληρώνονται σε περίπτωση χρεοκοπίας μετά την πληρωμή άλλων ομολόγων υψηλότερης προτεραιότητας) και προνομιούχες μετοχές perpetual (αόριστης λήξης). Επίσης, σύμφωνα με το Διεθνές Λογιστικό Πρότυπο 39 (ΔΛΠ 39) εδώ περιλαμβάνονται και το 45% πραγματοποιηθέντων (προ φόρων) καθαρών κερδών μετοχών της τράπεζας και το 45% των αντίστοιχων καθαρών κερδών (προ φόρων) από τίτλους σταθερής απόδοσης (ομόλογα) από τα διαθέσιμα προς πώληση χρηματοοικονομικά στοιχεία (Available for Sale-AFS χαρτοφυλάκιο). Τα κεφάλαια Lower Tier IΙ είναι σαν τα προηγούμενα, αλλά με διάρκεια άνω των 5 ετών.

Αυτές τις μέρες ακούστηκαν και τα ομόλογα AT1 ή CoCos (contingent convertibles) είναι υβριδικοί τίτλοι υπό αίρεση μετατρέψιμες ομολογίες (κάτι μεταξύ μετοχής και ομολόγου) που κατασκευάστηκαν κατά την χρηματοοικονομική κρίση του 2008 για να σωθούν οι τράπεζες, καλύπτοντας τις ζημιές τους και εμπεριέχουν χαρακτηριστικά υποχρέωσης και ιδίων κεφαλαίων.

Η ελληνική έκθεση στην κρίση

Σε ό,τι αφορά την έκθεση των ελληνικών τραπεζών στα ομόλογα AT1 της Credit Suisse είναι μηδενική, όπως διαβεβαίωσε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, ο οποίος επανέλαβε πως οι ελληνικές τράπεζες είναι ισχυρές. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως δεν είναι εκτεθειμένοι Έλληνες ιδιώτες στα ομόλογα AT1 της Credit Suisse. Ορισμένοι αναλυτές κάνουν λόγο για συνολική ζημιά από αυτά, αλλά και από κεφάλαια Tier 1 (που χτύπησαν τοίχο), της τάξεως των 30 δισ. ευρώ…

Να επισημάνουμε ότι στην Ελλάδα οι υπό αίρεση μετατρέψιμες ομολογίες CoCos χρησιμοποιήθηκαν το 2015 για τη σωτηρία του συστήματος… Επίσης είναι γνωστό ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν εκδώσει ποικίλους τίτλους της τάξεως Tier 1 και Tier 2, των οποίων οι επιδόσεις έχουν σοβαρή υποχώρηση, ενώ υπάρχει και η ωρολογιακή βόμβα των τιτλοποιημένων προβληματικών δανείων.