Τι λένε οι αριθμοί για την τουρκική πολεμική βιομηχανία

Η ανάπτυξη της τουρκικής πολεμικής τεχνολογίας και βιομηχανίας πήρε χρόνο, περίπου 20 χρόνια, αλλά τελικά φαίνεται ότι έχει αποδώσει καρπούς. Μπορεί βέβαια να μην ανταποκρίνεται στην εντυπωσιακή εικόνα που παρουσιάζει η Άγκυρα, αλλά είναι σε ικανοποιητικό επίπεδο, ώστε να ενδυναμώνει την ισχύ των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεών της. Παράλληλα, όμως, προκαλεί και πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα στην οικονομία.

Δεν πρέπει να θεωρούμε ότι η Τουρκία έχει αποκτήσει αυτονομία στην παραγωγή οπλικών συστημάτων, δεδομένου ότι μεγάλο μέρος της χρησιμοποιούμενης τεχνολογίας είναι εισαγόμενη. Υπολογίζουμε ότι η προστιθέμενη αξία της δεν πρέπει να υπερβαίνει το 40%. Εξάλλου, οι απαιτούμενες πρώτες ύλες, τα ημικατεργασμένα, και σειρά από προϊόντα που είναι απαραίτητα για τη δημιουργία των τελικών προϊόντων είναι όλα εισαγόμενα!

Βέβαια, η ανάπτυξη της τουρκικής πολεμικής βιομηχανίας δίνει σημαντικούς βαθμούς ελευθερίας, με την έννοια ότι μπορεί να προχωρήσει σε παραγωγή των ποσοτήτων που επιθυμεί, χωρίς να χρειάζεται την έγκριση του εκάστοτε προμηθευτή. Την ίδια στιγμή –και αυτό είναι το ίσως το σημαντικότερο– η τουρκική πολεμική βιομηχανία έχει την τεχνολογία και την τεχνογνωσία να αναπτύξει ελεύθερα και κατά βούληση νέες εκδόσεις με καλύτερες επιδόσεις και επιχειρησιακά χαρακτηριστικά.

Μια απλή σύγκριση με το τι συμβαίνει στην Ελλάδα καθιστά κατανοητή τη διαφορά. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει σχεδιασμός για την εθνική πολεμική βιομηχανία. Τεχνολογία και οπλικά συστήματα εισάγονται από το εξωτερικό. Η πολύ χαμηλή έως ασήμαντη προστιθέμενη αξία της ελληνικής πολεμικής βιομηχανίας δεν δημιουργεί πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα στη μεγέθυνση του ΑΕΠ, ενώ, λόγω των εισαγωγών, την επιβαρύνει. Με απλά λόγια ενώ στη Τουρκία υπάρχει συμβολή στη μεγέθυνση του ΑΕΠ, στην Ελλάδα, οικονομικά, λειτουργεί ουσιαστικά ως κόστος.

Η τουρκική πολεμική βιομηχανία – Προπαγάνδα και πραγματικότητα

Θα πρέπει, όμως, να σημειώσουμε ότι δεν πρέπει να πέσουμε στην παγίδα της τουρκικής προπαγάνδας σχετικά με τα επιτεύγματα της τουρκικής πολεμικής βιομηχανίας. Θα πρέπει όμως να σημειώσουμε ότι ναι μεν αυτή σχεδιάζει και αναπτύσσει σύγχρονης τεχνολογίας οπλικά συστήματα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι εντάσσονται στο τουρκικό οπλοστάσιο αμέσως και σε μεγάλους αριθμούς.

Στην πραγματικότητα, τα περισσότερα οπλικά συστήματα που παράγει η τουρκική πολεμική βιομηχανία ούτε έχουν ενταχθεί στο τουρκικό οπλοστάσιο, ούτε έχει –τουλάχιστον ακόμα– υπογραφεί κάποιο συμβόλαιο για την απόκτησή τους. Αυτό σημαίνει ότι και στον τομέα αυτό διαπιστώνεται μια υπερφιλόδοξη επιμονή, προερχόμενη κυρίως από τον ίδιο τον Ερντογάν.

Ο Τούρκος πρόεδρος χρησιμοποιεί τα επιτεύγματα της πολεμικής βιομηχανίας τόσο για να ενισχύσει την αυτοπεποίθηση και το αίσθημα μεγαλείου στην τουρκική κοινωνία, τα οποία και εισπράττει πολιτικά και εκλογικά, όσο και για διπλωματικούς λόγους. Άλλωστε, πλέον, οι μεγαλύτερες τουρκικές πολεμικές βιομηχανίες βρίσκονται υπό τον άμεσο ή έμμεσο έλεγχό του.

Εισαγωγές, εξαγωγές και κάλυψη αναγκών

Αναφέρουμε ορισμένα στοιχεία για την τουρκική αμυντική βιομηχανία. Σύμφωνα με την Έκθεση της Defense and Aerospace Industry Manufacturers Association, το 2019 τα έσοδα του τομέα ήταν 10,9 δισ. δολάρια, αυξημένα κατά 24% σε σχέση με το 2018 (8,8 δισ. δολάρια). Οι εξαγωγές ανήλθαν σε 3 δισ. δολάρια και ήταν αυξημένες κατά 40% σε σχέση με το 2018 (2,2 δισ. δολάρια). Αλλά αυξημένες ήταν και οι εισαγωγές που αφορούν τον τομέα. Μάλιστα υπερέβησαν το ύψος των αντίστοιχων εξαγωγών: 3,1 δισ. δολάρια αυξημένες κατά 28% σε σχέση με το 2018 (2,4 δισ. δολάρια).

Τα στοιχεία αυτά δείχνουν τη μεγάλη εξάρτηση της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας από τις εισαγωγές πρώτων υλών, ημικατεργασμένων και τελικών προϊόντων. Οι δαπάνες σε Έρευνα και Ανάπτυξη αυξήθηκαν κατά 15% (2019: 1,7 δισ. δολάρια έναντι 1,4 δισ. δολάρια το 2018). Ειδικά αυξήθηκαν οι δαπάνες που αφορούν στην υψηλή τεχνολογία της αμυντικής βιομηχανίας.

Οι νέες παραγγελίες το 2019, ύψους 10,7 δισ. δολάρια, ήταν μειωμένες κατά 12% σε σχέση με το 2018. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις αναλυτών, σήμερα ο τουρκικός αμυντικός τομέας είναι σε θέση να καλύψει το 90% της εγχώριας ζήτησης (δηλαδή των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας). Βρίσκεται, δηλαδή, πολύ κοντά στο σημείο κορεσμού. Η ανάγκη μεγέθυνσης των εξαγωγών είναι πλέον απαραίτητη μετά την μεγάλη επέκταση της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας τα τελευταία 20 χρόνια και ειδικά μετά το 2016 με την άμεση καθοδήγηση του Ερντογάν.

Σήμερα, περίπου 50.000 εργαζόμενοι απασχολούνται στις τουρκικές πολεμικές βιομηχανίες. Τα τελευταία χρόνια, επίσης, παρατηρείται μια άνοδος στις εξαγωγές τουρκικής προέλευσης συστημάτων, αποτέλεσμα της προσπάθειας των τουρκικών αμυντικών βιομηχανιών να επιβιώσουν σ’ ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον, όπου απέναντί τους έχουν πολεμικές βιομηχανίες μεγάλων αναπτυγμένων χωρών.