Το bitcoin της ΕΚΤ και τα αρνητικά επιτόκια

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έδωσε σήμερα την έγκρισή της για τη δημιουργία μιας ψηφιακής μορφής του ευρώ τα επόμενα χρόνια. Αυτό θα είναι ηλεκτρονικό ισοδύναμο των χαρτονομισμάτων και κερμάτων, θα αποθηκεύεται σε ηλεκτρονικά πορτοφόλια και (όπως εκτιμάται) θα φυλάσσεται από την ίδια την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), θα είναι η πρώτη φορά που οι πολίτες θα έχουν άμεση πρόσβαση σε πόρους της ΕΚΤ, αντί των εμπορικών τραπεζών.

Το ψηφιακό ευρώ θα χρησιμοποιείται για πληρωμές όπως τα χαρτονομίσματα ή τα νομίσματα, αλλά θα είναι μόνον σε ψηφιακή μορφή. Θα λειτουργεί με λογαριασμό e-banking και δεν θα μεταφέρεται σε εμπορικές τράπεζες, κάτι που καθιστά το ψηφιακό ευρώ ασφαλέστερο, μια που οι εμπορικές τράπεζες δεν θεωρούνται εξίσου ασφαλείς. Όμως δεν θα συμφέρει να μετατρέψει κάποιος τις οικονομίες του σε ψηφιακά ευρώ, γιατί η ΕΚΤ δεν θέλει να κλονίσει ή να πλήξει τις εμπορικές τράπεζες και θα θέσει πλαφόν.

Όμως, παράλληλα η ΕΚΤ δεν θέλει να έχει ο ιδιωτικός τομέας όλες τις ψηφιακές πληρωμές. Ήδη στην Σουηδία έχει μειωθεί πολύ η χρήση φυσικών νομισμάτων και η σχετική τάση είναι διεθνής. Άλλη μια έγνοια της ΕΚΤ είναι ότι οι μεγαλύτερες υπηρεσίες πληρωμών στην Ευρώπη ουσιαστικά δεν είναι ευρωπαϊκές (η Visa και η Mastercard), όπως την ανησυχεί και η άνοδος άλλων ψηφιακών νομισμάτων, που θέτουν εν κινδύνω μελλοντικά τα “κανονικά νομίσματα”.

Η δημιουργία ψηφιακών ευρώ

Η προσπάθεια για τη δημιουργία ψηφιακού ευρώ επιταχύνθηκε, όταν ακόμη και το Facebook ανακοίνωσε σχέδιο δικού του νομίσματος, μια δυνητική απειλή για τη βασική δραστηριότητα των τραπεζών. Η ΕΚΤ έχει αφήσει να εννοηθεί ότι οι εμπορικές τράπεζες και ορισμένες οικονομικές υπηρεσίες θα μπορούν να εκδίδουν ψηφιακά πορτοφόλια για λογαριασμό της, ώστε να απλώσει την πελατεία της. Τα ψηφιακά ευρώ θα μπορούν να δαπανηθούν ανώνυμα, όπως το φυσικό χρήμα, μόνον για μικροποσά, καθώς η ΕΚΤ θέλει να ελέγξει το μαύρο χρήμα, τη φοροδιαφυγή και το ξέπλυμα χρήματος.

Το πλάνο θα υλοποιηθεί μέσα στην επόμενη πενταετία και θα απαιτηθούν και νομικές αλλαγές, καθώς οι υπάρχουσες συνθήκες στην ΕΕ δεν έχουν προβλέψει την ύπαρξη ψηφιακών νομισμάτων από ιδιωτικές εταιρείες, κάτι που συμβαίνει την τελευταία δεκαετία. Πολλοί πιστεύουν ότι υπάρχει μια γενική κατεύθυνση να πάψει να υπάρχει σε φυσική μορφή το χρήμα. Τα μετρητά αντιστοιχούσαν στο 79% όλων των πληρωμών στο σημείο αγοράς στην ευρωζώνη το 2016. Η ΕΚΤ επιμένει ότι το ψηφιακό ευρώ θα είναι μια συμπληρωματική λύση και όχι εναλλακτική.

Ορισμένοι επικριτές του σχεδίου ανησυχούν πάντως ότι η ΕΚΤ μπορεί εν δυνάμει να αποσύρει τα μετρητά και να χρησιμοποιήσει το ψηφιακό ευρώ για να επιβάλλει επιθετικές νομισματικές πολιτικές, όπως αρνητικά επιτόκια στις καταθέσεις. Ήδη λόγω της πανδημίας (ή και επ’ ευκαιρία της πανδημίας) πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες πλέον χρεώνουν τον πελάτη… για να του φυλάνε τα χρήματά του και μάλιστα για σχετικά μικρά ποσά, ενώ οι Ελβετοί εΊχαν ήδη βάλει αρνητικά επιτόκια στις καταθέσεις, άνω των 500.000 ευρώ. Από 1ης Ιουλίου οι Ελβετοί μείωσαν το ποσό αυτό στα 250.000 ευρώ και ζητούν από τους πελάτες να επενδύουν ή να ρισκάρουν σε “επενδυτικά προγράμματα”…