Το ΔΝΤ, ο ESM και ο κιμπάρης Τσακαλώτος

Το πράσινο φως από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) αναμένει η ελληνική κυβέρνηση για να προχωρήσει στην πρόωρη αποπληρωμή μέρους των δανείων που έχει λάβει από το ΔΝΤ. Η κυβερνητική πρόταση έχει ήδη αποσταλεί στον ευρωπαϊκό θεσμό, ενώ και το Ταμείο έχει εκφραστεί θετικά για μια τέτοια εξέλιξη, χαρακτηρίζοντας λογικό το ελληνικό αίτημα.

Το θέμα απασχολεί καιρό τώρα το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, καθώς τα δάνεια του ΔΝΤ είναι ακριβά και τρέχουν με επιτόκια υψηλότερα από αυτά με τα οποία δανείζεται πλέον η Ελλάδα από τις αγορές.

Η συζήτηση αφορά το τμήμα του δανείου με το πολύ υψηλό επιτόκιο 5,13%, το οποίο όμως και άλλους κινδύνους, συναλλαγματικούς και επιτοκίων, που δεν μπορούν να αντισταθμιστούν με την χρήση χρηματοπιστωτικών εργαλείων και αυτό γιατί το ΔΝΤ δεν δανείζει σε δολάρια, ευρώ ή κάποιο άλλο νόμισμα.

Τα δάνεια του Ταμείου δίνονται σε «ειδικά τραβηχτικά δικαιώματα» (SDR), τα οποία είναι μία μονάδα που χρησιμοποιεί αποκλειστικά το ΔΝΤ και κάποιοι άλλοι διεθνείς οικονομικοί οργανισμοί. Η αξία τους μάλιστα (των SDR) διαμορφώνεται από την σταθμισμένη αξία ενός «καλαθιού» νομισμάτων, στο οποίο μετέχουν το αμερικανικό δολάριο,  το ευρώ, το κινεζικό γουάν, το ιαπωνικό γεν και η στερλίνα.

Διπλά οφέλη

Το ζήτημα της πρόωρης αποπληρωμής μέρους των δανείων που έχει λάβει η Ελλάδα από το ΔΝΤ συζητείται επισήμως στα ευρωπαϊκά όργανα ήδη από το άτυπο Eurogroup στο Βουκουρέστι. Στις δηλώσεις που είχε κάνει μάλιστα από την πρωτεύουσα της Ρουμανίας ο επικεφαλής του ESM, Κλάους Ρέγκλινγκ, είχε σημειώσει ότι η Αθήνα ζητά να αποπληρώσει πρόωρα στο Ταμείο περίπου 3,7 δισεκ. Ευρώ. Πρόκειται για δανειακές υποχρεώσεις από τις οποίες τα 1,5 δισεκ. ευρώ  λήγουν φέτος και τα 2,2 δισεκ. ευρώ το 2020.

Με την ενέργεια αυτή το υπουργείο Οικονομικών επιζητά πολλαπλά οφέλη, οικονομικά, αλλά και πολιτικά. Με την πρόωση αποπληρωμή του εν λόγω χρέους η Ελλάδα θα εξοικονομήσει περίπου 150 εκ. ευρώ από τόκους και αυτό είναι για το οικονομικό επιτελείο το πρώτο απτό οικονομικό όφελος.

Προστιθέμενη αξία έχει όμως και το μήνυμα που θα στείλει παραλλήλως η ελληνική κυβέρνηση στις αγορές, μέσα από την αναδιάρθρωση της δομής του χρέους. Το θετικό αυτό μήνυμα αναμένεται να λειτουργήσει ενισχυτικά στους ήδη βελτιωμένους όρους δανεισμού, όπως έχει δείξει η πρόσφατη έκδοση ομολόγου και οι αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων, αλλά και στην περαιτέρω αναβάθμιση της αξιολόγησης τής πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας.

Υποχρεωτικά στον ESM

Για να γίνει ωστόσο πράξη η πρόωρη αποπληρωμή μέρους των δανείων του ΔΝΤ απαιτείται η έγκριση του ελληνικού αιτήματος από τον ESM και αυτό γιατί ο Μηχανισμός έχει καθεστώς «προτιμώμενου πιστωτή» για τα κράτη-μέλη που δανείζονται από αυτόν. Όπως συμβαίνει άλλωστε και με το ΔΝΤ.

Αυτό σημαίνει ότι αν μία χώρα μέλος προεξοφλήσει οφειλές προς το ΔΝΤ, χωρίς την έγκριση του ESM, θα πρέπει να καταβάλει άμεσα στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό αντίστοιχη αναλογία ανεξόφλητων δανείων της και προς αυτόν. Σε αυτήν την περίπτωση, η Ελλάδα αποπληρώνοντας τα  3,7 δισεκ. Ευρώ στο ΔΝΤ, τα οποία αποτελούν το 38% των συνολικών οφειλών της προς το Ταμείο, θα έπρεπε να καταβάλει και στον ESM, ποσό περίπου 72,5 δισεκ. Ευρώ. Το αντίστοιχο 38% δηλαδή των 190,8 δισεκ. ευρώ που έχει λάβει η χώρα από ευρωπαϊκούς θεσμούς.

Η Ελλάδα θα λάβει βεβαίως εξαίρεση για μη αναγκαστική πληρωμή και στον ESM, καθώς το ίδιο έχει γίνει στο παρελθόν και με την Πορτογαλία. Το θέμα θα συζητηθεί υποχρεωτικά και στο Eurogroup, το οποίο έχει εκφραστεί θετικά ήδη από το Βουκουρέστι, ενώ θα χρειαστεί και η έγκριση κάποιων κοινοβουλίων κρατών-μελών της ευρωζώνης, όπως για παράδειγμα της Γερμανίας.

Λογικό και αναμενόμενο είναι η κυβέρνηση να αξιοποιήσει πολιτικά αυτήν την εξέλιξη ενόψει των εκλογικών αναμετρήσεων, εντάσσοντάς την στο αφήγημά της για την έξοδο της χώρας από τα μνημόνια και την ανάταξη της ελληνικής οικονομίας. Σε αυτήν την λογική συνηγορούν άλλωστε και τα ιστορικά χαμηλά στις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων,  η μείωση του κόστους δανεισμού, η αναβάθμιση της χώρας από τους διεθνείς οίκους και τα υψηλά, αν και «ματωμένα» από την υπερφορολόγηση, πρωτογενή πλεονάσματα που επιβάλλει το Πρόγραμμα της μεταμνημονιακής παρακολούθησης.