Το φαραωνικό Istanbul Aiport μετατρέπεται σε μπούμεραγκ για τον Ερντογάν

Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που ετέθη θριαμβευτικά σε λειτουργία το φαραωνικό Istanbul Aiport του Ερντογάν. Ήταν πριν ένα χρόνο (Απρίλιος 2019) όταν είχε εγκαινιαστεί με κάθε επισημότητα. Παρουσία εκατοντάδων κρατικών αξιωματούχων, ο Τούρκος πρόεδρος το είχε χαρακτηρίσει ως το «μεγαλύτερο του κόσμου», προσθέτοντας αστειευόμενος ή όχι, ότι παίρνει τα ηνία από το Διεθνές Αεροδρόμιο Χάρτσφιλντ-Τζάκσον, στην Ατλάντα των ΗΠΑ.

Σε κανονικές συνθήκες θα αποτελούσε τη ναυαρχίδα των υπέρμετρα φιλόδοξων έργων υποδομής που υλοποιεί εδώ και χρόνια το καθεστώς. Σύμφωνα με τη στρατηγική του, αυτά ήταν που θα μετέβαλλαν σταδιακά το πρόσωπο της Τουρκίας. Ο ίδιος ο Ερντογάν, μάλιστα, είχε εξαγγείλει 120.000 προσλήψεις και άμεση κερδοφορία του πράγματι γιγαντιαίου και υπερεξοπλισμένου Istanbul Aiport.

Παρά τους καλούς οιωνούς της αφετηρίας, το αεροδρόμιο στις όχθες της Μαύρης Θάλασσας ήδη αντιμετωπίζει τεράστια οικονομικά προβλήματα. Για την ακρίβεια, έχει βυθιστεί σε μία οξύτατη οικονομική κρίση, εξαιτίας αφ’ ενός του υπέρμετρου κόστους λειτουργίας του, αφ’ ετέρου της πανδημίας, η οποία παρέλυσε τις αεροπορικές πτήσεις και ωθεί το Istanbul Aiport πιο γρήγορα στον γκρεμό.

Με τα αεροπορικά ταξίδια να αναστέλλονται σ’ ολόκληρο τον κόσμο, ο τομέας των αερομεταφορών της Τουρκίας –το απόλυτο αστέρι της τουρκικής οικονομίας– παρουσιάζει κατακόρυφη πτώση. Το Istanbul Aiport βρισκόταν ήδη από τα γεννοφάσκια του υπό καθεστώς οικονομικής πίεσης. Ο πολυτελής αυτός παγκόσμιας εμβέλειας αεροπορικός κόμβος εμπλέκεται από την ίδρυσή του σε αγώνα για την οικονομική βιωσιμότητά του, ενώ βαριές είναι και οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις του. Το σίγουρο είναι ότι οι φιλόδοξοι στόχοι της αφετηρίας κατακρημνίζονται, σε βαθμό που απειλείται το μέλλον του.

Όταν το νέο αεροδρόμιο τέθηκε σε λειτουργία είχε δυνατότητα εξυπηρέτησης 90 εκατομμυρίων επιβατών ετησίως, σε αντίθεση με το αεροδρόμιο Ατατούρκ της Πόλης. Το τελευταίο είχε χωρητικότητα 60 εκατομμυρίων επιβατών. Έχοντας δυσθεώρητα έξοδα, θα μπορούσε να είναι βιώσιμο μόνο σε περίπτωση που πετύχαινε σταθερά ο ποσοτικός στόχος αναφορικά με τον αριθμό των επιβατών. Κάτι τέτοιο δεν συνέβη ποτέ.

Η πανδημία, όμως, του έδωσε τη χαριστική βολή. Τα δεδομένα από τον Μάρτιο δείχνουν πώς ο κορονοϊός έπληξε σφοδρά την αεροπορική βιομηχανία της Τουρκίας. Ο τομέας εξυπηρέτησε συνολικά μόνο 7,3 εκατομμύρια επιβάτες τον Μάρτιο, καθώς τέθηκαν σε εφαρμογή οι περιορισμοί στις πτήσεις. Οι αντίστοιχοι αριθμοί ήταν 12,3 εκατομμύρια τον Φεβρουάριο και σχεδόν 14 εκατομμύρια τον Ιανουάριο.

Ο αριθμός των επιβατών μειώθηκε κατά 30% από τον Φεβρουάριο στις πτήσεις εσωτερικού και 54% στις διεθνείς πτήσεις, οι οποίες εξυπηρέτησαν μόνο 2,5 εκατομμύρια άτομα. Ακόμα χειρότερα, οι πτήσεις εσωτερικού της Turkish Airlines έχουν τεθεί σε αναστολή έως την 1η Μαΐου και οι διεθνείς πτήσεις έως τις 20 Μαΐου. Το δεύτερο μεγαλύτερο αεροσκάφος της εταιρείας, ο “Πήγασος”, θα βρίσκεται ακινητοποιημένο μέχρι τις 15 Μαΐου.

Η IGA, η εταιρεία που εκμεταλλεύεται το αεροδρόμιο, είναι χρεωμένη με δάνειο σε τράπεζα του εξωτερικού, ενώ καταβάλλει στο κράτος 886 εκατομμύρια ευρώ σε ετήσιο ενοίκιο. Η πληρωμή ενοικίου είχε ήδη αναβληθεί πέρυσι. Η κυβέρνηση, εν τω μεταξύ, είχε δεσμευτεί προς την εταιρεία με εγγυήσεις επιβατών. Αυτό  σημαίνει ότι θα κληθεί να πληρώσει τη διαφορά, σε περίπτωση που ο αριθμός των επιβατών, πέσει κάτω από το όριο που εγγυάται η σύμβαση.

Η εταιρεία δήλωσε ότι εξυπηρέτησε 55 εκατομμύρια επιβάτες πέρυσι, αφότου το αεροδρόμιο τέθηκε σε λειτουργία. Ωστόσο, με την απότομη κάμψη του Μαρτίου φαίνεται απίθανο να επιβιώσει χωρίς άμεση κρατική στήριξη. Όλο και πιο συχνά γράφεται ότι μπορεί να εθνικοποιηθεί ή να αναληφθεί από το κρατικό ταμείο πλούτου. Κι όλα αυτά, όταν η δημοσιονομική κατάσταση της Τουρκίας βαίνει επιδεινούμενη, σε βαθμό που μικραίνει η απόσταση από τη χρεοκοπία.

Η κρίση των αερομεταφορών, βεβαίως, δεν αφορά μόνο στην Τουρκία. Είναι διεθνής. Η Διεθνής Ένωση Αεροπορικών Μεταφορών (IATA) προειδοποίησε ότι σε παγκόσμιο επίπεδο, τα μέτρα περιορισμού που έχουν επιβληθεί από όλα σχεδόν τα κράτη για να αναχαιτιστεί ο Covid-19, θα μειώσει τα έσοδα των αεροπορικών εταιρειών κατά 314 δισ. δολάρια. Αυτό μεταφράζεται σε 55% μείωση σε σύγκριση με το 2019.