Το Κάμα Σούτρα και το μέγεθος στην οικονομία

Η “Καθημερινή” της 25ης Ιουλίου 2021 είχε πρώτο θέμα με τίτλο “Μειώνεται στο μισό η φορολογία για εταιρείες που συγχωνεύονται – Κίνητρα για να αυξηθεί το μέγεθος των επιχειρήσεων”. Σ’ αυτό εξηγείται πως η μείωση φόρου θα ισχύει για πέντε χρόνια, όμως το όφελος ούτε θα μοιράζεται σε μερίσματα, ούτε θα κεφαλαιοποιείται, αλλά θα πρέπει να επενδύεται και να καταγράφεται ετησίως εμφανής αύξηση του κύκλου εργασιών στην οικονομία.

Αναμφίβολα το μέτρο μοιάζει σωστό, καθώς εμφορείται από την πρόθεση επίλυσης ενός χρόνιου δομικού προβλήματος της ελληνικής οικονομίας και συνάδει με την ευρύτερη πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη για μεγέθυνση, η οποία εκλαμβάνεται από πολλούς (όχι μόνο συνομωσιολόγους) ως πρόθεση να οδηγήσει στον καιάδα τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις με σκοπό να υποκατασταθούν από μερικές δεκάδες μεγάλους ιδιωτικούς ομίλους,

Όμως, πρέπει να παραδεχθούμε ότι πολλές φορές δόθηκαν κίνητρα για συγχωνεύσεις και εξαγορές, ενίοτε και με εκβιαστικό τρόπο, όπως στην περίπτωση των κατασκευαστικών εταιρειών. Δεν έφεραν, όμως, το επιθυμητό αποτέλεσμα, με την έννοια ότι δεν οδήγησαν στη συγκρότηση εθνικού αποδοτικού και εξωστρεφούς κεφαλαίου.

Οι συγχωνεύσεις αυτές ή απέτυχαν, ή δικαίωσαν τη θεωρία που λέει ότι οι ξένοι πάτρωνες αφήνουν να γίνει πρώτα το μάζεμα της αγοράς (διάβαζε κόστος) και μετά ψωνίζουν έτοιμους ομίλους. Το ίδιο έγινε με τις τράπεζες, τα ξενοδοχεία, το ίδιο τώρα γίνεται στη βιομηχανία τροφίμων και κυρίως στην τεχνολογία, όπου κάθε επιτυχημένο start up πωλείται όπως είναι επιπλωμένο.

Το μέγεθος μετράει

Ο παλιός πρόεδρος του ΣΕΒ Στέλιος Αργυρός είχε διατυπώσει πριν τριάντα χρόνια την άποψη πως η ελληνική οικονομία χρειάζεται μια κρίσιμη μάζα επιχειρήσεων που θα αποτελέσουν την ατμομηχανή της εξωστρέφειας και των εξαγωγών. Λίγο αργότερα, ο αείμνηστος Θόδωρος Καρατζάς διατύπωσε μια πιο επεξεργασμένη στρατηγική, εκείνη των “εθνικών πρωταθλητών” που οδήγησε στην επιχειρηματική εποποιία των Βαλκανίων, η οποία δυστυχώς εξατμίστηκε και δυστυχώς δεν υπήρξαν διδακτορικά για να μας πουν γιατί και πως συνέβη αυτό.

Το μέγεθος μετράει, ακόμα και στον έρωτα! Αλλά και το μέγεθος χωρίς πνευματικότητα, συναίσθημα, όραμα και κυρίως μπλα μπλα είναι βαρετό και το παίρνει η λήθη. Στις δεκαετίες 1950 και 1960, δίπλα από μια πολύ μεγάλη επένδυση δημιουργήθηκε ένας αστερισμός μικρομεσαίων επιχειρήσεων που συνδράμει στην παραγωγικότητά της. Το θεώρημα αναμφίβολα συνεχίζει να ισχύει υπό τη μορφή του outsourcing, αν και οι νέες τεχνολογίες (αλγόριθμοι και ρομπότ) το αντιστρατεύονται πλέον δυναμικά.

Από την άλλη, το macho δόγμα “μικρός στο μάτι, μεγάλος στο κρεβάτι”, με το οποίο παρηγορείται η ανδρική ματαιοδοξία κάποιων Ελλήνων, δεν ευδοκίμησε στην ελληνική οικονομία. Κακά τα ψέματα, ούτε οι μεγάλες ούτε οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις μας έδωσαν έστω μια Nokia. Και ο μεγάλος συγκεντρωτής Σωκράτης Κόκκαλης που τα πήρε όλα, φρόντισε να φτιάξει την προσωπική του Intralot που σκίζει.

Τα συστατικά για αναπτυξιακή πολιτική

Εν κατακλείδι, το μέγεθος μετράει, σύμφωνα με το Κάμα Σούτρα που “ταίριαζε” άνδρες και γυναίκες ανάλογα με το μέγεθος. Θυμάμαι όμως και το εξής από τα χρόνια της νεότητας: όταν ρωτήθηκε ένας φίλος «πόσο τον έχεις;», απάντησε το βαθυστόχαστο και μάλλον σωστό: «όσο χρειάζεται»…

Για τη Γερμανία που εξάγει ποσότητες το μέγεθος μετράει. Για την Ελλάδα που είναι μπουτίκ είναι άλλη η στρατηγική, ιδιαίτερα τώρα που η παραγωγή γίνεται στις χώρες χαμηλού εργατικού κόστους. Η οικονομία μπουτίκ παράγει intelligence, καινοτομία, διεθνώς πατενταρισμένα προϊόντα και παρθένο ελαιόλαδο σε μπουκαλάκι opium της Paloma. Ο “Γρηγόρης” άντε να φτιάξει μια καλή τυρόπιτα ή μπουγάτσα, αλλά ούτε μια στο εκατομμύριο δεν μπορεί να φτιάξει τις άγριες αγκινάρες με λεμονάτο dip γιαούρτι της Χρύσας και του Δημήτρη.

ΥΓ: Εννοείται ότι πως για να κάνεις αναπτυξιακή πολιτική σε μια οικονομία μπουτίκ πρέπει να ξέρεις σε βάθος ιστορία, τις ιδιαιτερότητες του τόπου, τις εγχώριες δεξιότητες που το σύστημα συστηματικά εβίασε. Κυρίως, να κατανοείς ποιες είναι οι τάσεις στη ζήτηση προϊόντων και υπηρεσιών μπουτίκ. Διότι συνήθως είμαστε δυο-τρία τέρμινα πίσω από τις διεθνείς τάσεις. Και όπως προείπε ο ποιητής «και διηγώντας τα να κλαις…».