Το Σχέδιο Ανάκαμψης έχει τρύπες – Επιστροφή ολοταχώς στο 2010!

Το κυβερνητικό Σχέδιο Ανάκαμψης έχει στόχο την αύξηση της παραγωγικότητας και του ΑΕΠ. Ωστόσο, η διεύρυνση της ευελιξίας στην αγορά εργασίας που προωθείται παράλληλα, θα συμβάλλει στη μείωση των μισθών και της εγχώριας ζήτησης. Προβάλει ο κίνδυνος, η εξωστρέφεια επιχειρήσεων να συνυπάρχει με την συρρίκνωση της τοπικής αγοράς, υπό το βάρος του χρέους, των χαμηλών μισθών και των κόκκινων δανείων. Όταν η πανδημία τεθεί υπό έλεγχο, η ελληνική οικονομία θα βρίσκεται σε κατάσταση ανάλογη με αυτή του 2010. Η εξισορρόπηση του Προϋπολογισμού, το μοναδικό επίτευγμα των μνημονίων, έχει ανατραπεί.

Τα μέτρα στήριξης μετέτρεψαν τα πρωτογενή πλεονάσματα σε ελλείμματα και ανέβασαν τον λόγο χρέους προς ΑΕΠ πάνω από 200%.Τα επόμενα πρώτα χρόνια, το δημοσιονομικό ισοζύγιο θα συνεχίσει να είναι ελλειμματικό και προβλέπεται κλείσιμο υπερχρεωμένων μικρών επιχειρήσεων, εκτίναξη κόκκινων δανείων, αύξηση της ανεργίας, αύξηση χρέους και ελλειμμάτων. Η αύξηση της ζήτησης που αναμένεται μετά την πανδημία, θα προκαλέσει ανάκαμψη που όμως δεν θα είναι ομοιόμορφη.

Η πανδημία, λειτούργησε ως καταλύτης τεχνολογικών εξελίξεων διεθνώς και προκαλεί αναδιάταξη του καταμερισμού εργασίας. Η ελληνική οικονομία συνεπώς, χρειάζεται σχέδιο αναδιάρθρωσης τομέων και κλάδων, το οποίο να σηματοδοτεί το επιθυμητό μοντέλο, για την αναβάθμιση της παραγωγικής δομής της χώρας, με έμφαση στην αύξηση της μεταποίησης. Το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης, συνιστά κατά την κυβέρνηση, εφαλτήριο για την αλλαγή του οικονομικού υποδείγματος, προς «ένα πιο εξωστρεφές, ανταγωνιστικό, καινοτόμο, δίκαιο και πράσινο».

Είναι γεγονός πως προωθούνται έρευνα, καινοτομία και επιχειρηματικότητα. Ωστόσο, το σχέδιο δεν υιοθετεί κριτήρια βελτίωσης της παραγωγικής βάσης. Τα κριτήρια εξωστρέφεια, πράσινη μετάβαση, ψηφιακή κλπ. είναι οριζόντια και προδίδουν την απουσία στοιχειώδους βιομηχανικής πολιτικής. Αν δεν υπάρξει αναβάθμιση και διεύρυνση της παραγωγικής βάσης, σύντομα η ανάπτυξη θα μετριασθεί.

Το επενδυτικό κενό

Όταν ξέσπασε η πανδημία, η χώρα εμφάνιζε ένα μεγάλο επενδυτικό κενό, εξαιτίας της υπο-επένδυσης των τελευταίων 12 χρόνων. Το σοκ της πανδημίας, σε συνδυασμό με το επενδυτικό κενό, καθιστά αναγκαίες, τις στοχευμένες μεγάλης κλίμακας δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις σε εξοπλισμό και υποδομές, που θα έχουν ισχυρές επιπτώσεις στο ΑΕΠ. Την πολιτική αυτή, κεϋνσιανού χαρακτήρα, υιοθέτησαν ήδη οι ΗΠΑ. Η μεγέθυνση του ΑΕΠ, είναι απαραίτητη προϋπόθεση όχι μόνο για την επιστροφή στην δημοσιονομική ισορροπία, αλλά και για την διασφάλιση της βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους, όπως έχει συμφωνηθεί με την ΕΕ.

Στην αύξηση του ΑΕΠ θα συμβάλουν, εκτός από το Ταμείο Ανάκαμψης, οι πόροι του ΕΣΠΑ και ο φθηνός δανεισμός. Οι επιχορηγήσεις ύψους 18,2 δισ. του Ταμείου Ανάκαμψης θα μπορούσαν να αποτελέσουν χρηματοδότη του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, σε υγεία, παιδεία, πρόνοια κλπ, για την αξιοποίηση του υψηλού δημοσιονομικού πολλαπλασιαστή.

Ωστόσο το “Ελλάδα 2.0”, επιλέγει άλλη τακτική. Ισχυρίζεται ότι θα χρησιμοποιήσει τους δανειακούς πόρους 12,7 δισ. μέσω ΣΔΙΤ (Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα), προκειμένου να κινητοποιήσει επιπλέον ιδιωτικούς πόρους 20,1 δισ. για την πραγματοποίηση ιδιωτικών και δημοσίων επενδύσεων. Το Δημόσιο θα συμβάλει στο 50% μιας επένδυσης, με δάνεια σχεδόν μηδενικού επιτοκίου και 8-12 έτη ορίζοντα αποπληρωμής. Το υπόλοιπο 30% θα είναι δάνειο από τρίτους (τράπεζες) και το 20% θα είναι ίδια κεφάλαια της επιχείρησης.

Πως θα δίνεται η χρηματοδότηση

Τα δάνεια θα δίνονται σε μεγάλες επενδύσεις, όπου το 30% της χρηματοδότησης θα καλύπτεται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD). Επίσης, θα δίδονται και σε μεσαίες επενδύσεις, όπου συγχρηματοδότες θα είναι οι εμπορικές τράπεζες. Αυτό υποδηλώνει πως θα επιταχυνθεί η ενίσχυση των ισολογισμών των τραπεζών, που απειλούνται από νέα γενιά κόκκινων δανείων.

Οι εμπορικές τράπεζες, εκτός από το 30% της χρηματοδότησης, θα αναλάβουν όλη την διαχείριση των χορηγήσεων και επιπλέον την αξιολόγηση των επενδυτικών προτάσεων πριν αναζητήσουν την κρατική συνδρομή. Ο επενδυτής, θα πρέπει να πείσει ότι η επένδυση θα δημιουργήσει έσοδα για να πληρώσει το δάνειο του δημοσίου, να διαθέσει ίδια κεφάλαια 20% του προϋπολογισμού της επένδυσης και να εξασφαλίσει χρηματοδότηση τρίτου για το υπόλοιπο 30% από το τραπεζικό σύστημα. Το συντριπτικό ποσοστό των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, με τις συνθήκες αυτές, σίγουρα δεν μπορεί να ελπίζει σε χρηματοδότηση, εν μέσω αβεβαιότητας και υψηλού επιπέδων χρέους.

Το στοίχημα για το κυβερνητικό σχέδιο λοιπόν είναι, αν θα μπορέσει να πυροδοτήσει αρκετές ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις σε εξοπλισμό και υποδομές. Ωστόσο, δεν λαμβάνει πρόνοιες για την λειτουργική ένταξη μικρών παραγωγικών επιχειρήσεων σε δικτυώσεις μεταξύ τους, ή με μεγαλύτερες επιχειρήσεις, κάτι που θα διευκόλυνε την υιοθέτηση καινοτομίας και νέας τεχνολογίας από υφιστάμενες βιώσιμες μικρότερες επιχειρήσεις.

Εξωστρέφεια και τοπική αγορά

Παράλληλα, δεν έχουν υιοθετηθεί κριτήρια αναβάθμισης της παραγωγικής βάσης, με την προώθηση δράσεων που αυξάνουν την προστιθέμενη αξία των εξαγώγιμων υπηρεσιών και προϊόντων μέσω ενσωμάτωσης υψηλής τεχνολογίας. Επίσης, το σχέδιο δεν έχει περιλάβει μηχανισμό στήριξης της εργασίας. Αντίθετα, με την κατάθεση νομοσχεδίου για αλλαγές της εργασιακής νομοθεσίας, επιλέγεται η μείωση εργασιακών ρυθμίσεων και δικαιωμάτων, παρά το γεγονός πως το μοναδιαίο κόστος εργασίας έχει μειωθεί σημαντικά.

Αναμφίβολα, η διευρυμένη ευελιξία της αγοράς εργασίας, θα συμβάλλει, μέσω της μείωσης των μισθών, στην αύξηση της παραγωγικότητας. Ταυτόχρονα, θα δημιουργήσει και εργασιακή επισφάλεια στον τουρισμό, την εστίαση, το λιανεμπόριο, τις μεταφορές, την ψυχαγωγία, τον πολιτισμό, τομείς που διαχρονικά δημιουργούν την πλειονότητα των θέσεων εργασίας. Θα συμβάλει δηλαδή και στην μείωση της εγχώριας ζήτησης.

Επομένως το σχέδιο δεν μπορεί να κριθεί από τους ονομαστικούς του στόχους. Θα κριθεί από την ικανότητά του να αυξήσει επενδύσεις εξοπλισμού και εξαγωγές, αλλά κυρίως από το αν αυτά θα οδηγήσει σε απασχόληση, αύξηση του εισοδήματος των νοικοκυριών και στην αναβάθμιση της εγχώριας παραγωγικής βάσης. Διότι η διευρυμένη εξωστρέφεια μεγάλων επιχειρήσεων, μπορεί να συνυπάρχει με την συρρίκνωση της τοπικής αγοράς, υπό το βάρος του χρέους, της ανεργίας, των χαμηλών μισθών και των κόκκινων δανείων.