Το υπερόπλο EastMed – Μανιάτης και ΔΕΠΑ έσωσαν την ενεργειακή παρτίδα

Τον Αύγουστο του 2010 ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου επισκέφθηκε την Ελλάδα για να συζητήσει με τον τότε Έλληνα ομόλογό του Γιώργο Παπανδρέου την ιδέα της κατασκευής ενός αγωγού που θα μετέφερε φυσικό αέριο από τα κοιτάσματα της λεκάνης της Ανατολικής Μεσογείου στην Ευρώπη μέσω της Ελλάδας. Αυτή η ιδέα δεν ευοδώθηκε, κυρίως λόγω της φοβίας της τότε ελληνικής κυβέρνησης απέναντι στην Τουρκία.

Το 2011, το Economist διοργάνωσε δύο συνέδρια, ένα στην Αθήνα τον Μάιο και ένα στην Λευκωσία το Νοέμβριο με θέμα την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων στην Ελλάδα και την Κύπρο. Τόσο εγώ, όσο και ο καθηγητής Α. Ζελιλίδης αναπτύξαμε εκεί τις δυνατότητες αξιοποίησης των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Οι παρουσιάσεις μας για την Ελλάδα έτυχαν χλευασμού από τον Έλληνα υπουργό Εξωτερικών Δ. Δρούτσα.

Προσωπικά επανέφερα την ιδέα Νετανιάχου, αλλά το ακροατήριο την δέχτηκε με ψυχρότητα. Ένας υψηλά ιστάμενος μηχανικός της ΔΕΠΑ, ο Δρ. Κ. Καραγιαννάκος, όμως, αντέδρασε πολύ θετικά. Μετά το πέρας του συνεδρίου συναντηθήκαμε στο αεροδρόμιο και αυτός ο έξοχος μηχανικός μου λέει: «Αυτός ο αγωγός κύριε Φώσκολε νομίζω ότι μπορεί να κατασκευαστεί αρκεί να υπάρχουν οι απαιτούμενες ποσότητες φυσικού αερίου». Του απήντησα ότι «μέχρι να τελειώσει ο αγωγός, περίπου το 2024, θα βρεθούν οι ποσότητες. Το γιατί θα σας το εξηγήσω αργότερα όταν γυρίσω από τον Καναδά».

Αφού επέστρεψα, είχα τρεις συναντήσεις με την ηγεσία της ΔΕΠΑ. Τους εξήγησα ότι η Μεσόγειος δημιουργήθηκε πριν 20 εκατομμύρια χρόνια και ότι πριν, υπήρχε ο Ωκεανός της Τιθύος που είναι η μητέρα γένεσης των υδρογονανθράκων στον Περσικό Κόλπο. Άρα, με την επιστημονική λογική, θα πρέπει να υπάρχουν ανάλογα κοιτάσματα και στην Ανατολική Μεσόγειο. Εκείνη την περίοδο, αρμόδιος υπουργός ήταν ο εξαιρετικός Γ. Μανιάτης που ξεκίνησε τις γεωφυσικές έρευνες υδρογονανθράκων σε Ιόνιο και υπεράκτια Κρήτη. Ναι, τότε υπήρχε συζυγία αστέρων, από τη μια ο Μανιάτης και από την άλλη ο Καραγιαννάκος.

Η Ρωσία τροφοδοτεί την Κίνα

Τον Απρίλιο του 2012, ο Κ. Καραγιαννάκος παρουσίασε στην Ακαδημία των Αθηνών την προκαταρκτική τεχνικοοικονομική μελέτη για την κατασκευή του EastMed. Μετά ακολουθεί στο ίδιο μήκος κύματος και ο πρόεδρος και τεχνικός διευθυντής της ΔΕΠΑ Δρ. Θ. Κιτσάκος, που στις διαλέξεις του δείχνει ότι η ΕΕ μετά το 2030 θα έχει επιπρόσθετες ανάγκες σε φυσικό αέριο της τάξης των 200 δισ. Μ3 (κυβικά μέτρα) ετησίως.

Τις ανάγκες αυτές δεν θα μπορεί να καλύψει η Ρωσία, διότι έχει δεσμευτεί να ικανοποιήσει τις διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες σε φυσικό αέριο της Κίνας. Ήδη, ο υπό κατασκευή αγωγός Power of Siberia (Sila Sibiri) θα μεταφέρει φυσικό αέριο από τα κοιτάσματα Kovytka και Chayenda της Δυτικής Σιβηρίας (αρχικά 38 δισ. Μ3 ετησίως με προοπτική τα 61 δισ Μ3) στην Κίνα, συνδεόμενος με τον υπό κατασκευή κινεζικό αγωγό Heike-Shanghai. Αν αυτές οι ποσότητες δεν επαρκούν (οι ανάγκες της Κίνας σε φυσικό αέριο θα αυξηθούν κατά 140%) τότε η Ρωσία θα στείλει και άλλες ποσότητες από την νήσο Σαχαλίνη μέσω του αγωγού Sakhalin-Khabarovsk-Vladivostok.

Είναι άξιον παρατήρησης το γεγονός ότι μία χώρα που κατέχει το 98% των αποθεμάτων σπανίων γαιών, δεν στηρίζει την ηλεκτροπαραγωγή της στις ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας), αλλά σε λιγνίτες, φυσικό αέριο, υδατοπτώσεις και πυρηνική ενέργεια. Πουλά τις πανάκριβες σπάνιες γαίες (6 εκατ. δολ. το κιλό) για την κατασκευή των ΑΠΕ στους Ευρωπαίους και με τα έσοδα αγοράζει ρωσικό φυσικό αέριο. Επίσης έχει αρχίσει στις ΗΠΑ η πτώση της παραγωγής του σχιστολιθικού φυσικού αερίου.

Αυτά τα δύο περιστατικά οδηγούν αβίαστα στην ανάγκη για έρευνα προς εκμετάλλευση των κοιτασμάτων που βρίσκονται δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης και αυτών που θα υπάρξουν στον κόλπο της Σύρτης. Η ενεργειακή ανεξαρτησία της Ευρώπης διακυβεύεται αν δεν αναπτυχθούν αυτά τα κοιτάσματα. Προς αυτή λοιπόν την κατεύθυνση, η συμβολή της ΔΕΠΑ θα είναι μεγάλη.

Το δίδυμο Κιτσάκου-Καραγιαννάκου στη ΔΕΠΑ

Πριν πέντε χρόνια, στο δίδυμο της ΔΕΠΑ Κιτσάκος-Καραγιαννάκος προστέθηκε και άλλος ένας μηχανικός, ο Δ. Μανώλης που και αυτός πίστεψε στο όνειρο. Η ΔΕΠΑ, λοιπόν, συνεργαζόμενη με την IGI Poseidon και την Edison και με την χρηματοδότηση της μελέτης κατασκευής του EastMed από την ΕΕ, μετέτρεψε το όνειρο σε γεωπολιτικό όπλο της Ελλάδας (εικόνα 1). Εύχομαι η ΔΕΠΑ να δωρίσει στην Ελλάδα και άλλα. Η Ελλάδα γίνεται ο ενεργειακός κόμβος της Δυτικής Ευρώπης και των Βαλκανίων και εύχομαι σύντομα να γίνει και πολύ σημαντική χώρα παραγωγής υδρογονανθράκων.

Η ουτοπία ότι η ανθρωπότητα μπορεί να ζήσει χωρίς υδρογονάνθρακες πρέπει να βγει από το μυαλό των πολιτικών. Παράγωγα των υδρογονανθράκων είναι 144 προϊόντα, που χρησιμοποιούνται κυρίως από τη χημική βιομηχανία για φάρμακα, για κατασκευή τεχνητών μελών για τους ανάπηρους, για διατήρηση της γήινης γονιμότητας κοκ.

Τα ανευρεθέντα κοιτάσματα φυσικού αερίου από το 2014 μέχρι σήμερα στην Αίγυπτο είναι τα εξής: Al Noor από την ΕΝΙ (90 τρισ. κυβ. πόδια το 2018), Ζορ από την ΕΝΙ (30 τρισ κ.π. το 2015), Σαλαμάτ από την BP (5 τρισ κ.π. το 2015), Ατολλ-1 από την BP (5 τρισ κ.π. το 2015). Το σύνολο των ανευρεθέντων κοιτασμάτων στην αιγυπτιακή ΑΟΖ είναι 130 τρισ κ.π. Στην ισραηλινή ΑΟΖ έχουν βρεθεί τα κοιτάσματα Karish και Tannin από τη Noble (3,5 τρισ κ.π. Πριν το 2014 είχαν βρεθεί από τη Noble το Λεβιάθαν (22 τρισ κ.π. το 2010), Ταμάρ (8 τρισ κ.π. το 2009) και Νταλίτ (0,8 τρισ κ.π.). Στην κυπριακή ΑΟΖ βρέθηκε το Καλυψώ από την ΕΝΙ (7 τρισ κ.π. το 2016) και το Γλαύκος από την κοινοπραξία ExxonMobil-Qatar (7-8 τρισ κ.π. το 2017). Είχε το 2011 βρεθεί το Αφροδίτη από τη Noble (4,5 τρισ κ.π.).

Οι ανακαλύψεις αυτές δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία για την δυνατότητα να τροφοδοτηθεί ο αγωγός EastMed με φυσικό αέριο από τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου. Το 2020, μάλιστα, θα γίνουν στην κυπριακή ΑΟΖ δύο επιβεβαιωτικές γεωτρήσεις και επτά ερευνητικές, που σημαίνει πως ό,τι βρεθεί θα προστεθεί στα παραπάνω.

80 τρισ. Μ3 θα εφοδιάσουν την Ευρώπη

Ο αγωγός EastMed σχεδιάζεται να μεταφέρει 10 δισ. Μ3 φυσικού αερίου τον χρόνο για 15 χρόνια. Άνετα μπορεί να αναβαθμιστεί για να μεταφέρει 15 δισ. Μ3 φυσικού αερίου για 30 χρόνια, αν το Ισραήλ διαθέσει τη μισή ποσότητα του αερίου που έχει το Λεβιάθαν, δηλαδή 11 τρισ. κ.π. και η Κύπρος την ποσότητα που έχει μόνο η Καλυψώ, 7 τρισ κ.π. σύνολο 18 τρισ. κ.π. που ισούται με 0,509 τρισ. Μ3.

Πέραν τούτου η Αίγυπτος, το Ισραήλ και η Κύπρος από το 2025 θα στέλνουν συνολικά 22 τρισ Μ3 υγροποιημένου φυσικού αερίου (10 τρισ Μ3 η Αίγυπτος από το Ζόρ, επτά τρισ Μ3 το Ισραήλ από το κοίτασμα Λεβιάθαν, έχει ήδη συμφωνηθεί και 5 τρις Μ3 από την Αφροδίτη, και αυτό έχει ήδη συμφωνηθεί). Βεβαίως, η Αίγυπτος μπορεί από το απόθεμα του πολύ μεγάλου κοιτάσματος Αl Noor (2,55 τρισ Μ3) να υγροποιήσει και άλλα 25 δισ. Μ3 φυσικού αερίου ετησίως για 30 χρόνια (0,765 τρισ Μ3). Και βεβαίως έχουμε και την υγροποίηση 7 τρισ Μ3 ετησίως για 30 χρόνια από το Γλαύκος.

Άρα από την Ανατολική Μεσόγειο, με τα ήδη ευρεθέντα κοιτάσματα φυσικού αερίου, μπορούν να διοχετευτούν μετά το 2025 προς Ελλάδα, Βαλκάνια και Ευρώπη 53 τρισ. Μ3 υγροποιημένου αερίου ετησίως για 30 χρόνια και 15 τρισ Μ3 ετησίως για 30 χρόνια μέσω του EastMed. Επιπροσθέτως, μέσω του TAP θα διοχετεύονται και άλλα 15 τρισ Μ3 ετησίως για 30 χρόνια προς την Ευρώπη. Μετά το 2025 θα διοχετεύονται στην Ευρώπη 80 τρισ. Μ3 αερίου ετησίως για τουλάχιστον 30 χρόνια, δηλαδή περισσότερο από όσα ο Nord Stream II.

Ο Ερντογάν έχει χάσει το ενεργειακό παιχνίδι. Και αυτή είναι η αρχή. Εύχομαι το ελληνικό κράτος να ξυπνήσουν και να ερευνήσουν τα κοιτάσματα δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης και αυτά του κόλπου της Σύρτης που θα πρέπει να είναι κυκλώπεια. Γι’ αυτό λοιπόν, είναι αδήριτος ανάγκη να στηρίξουμε τον στρατάρχη Χάφταρ. Η εκμετάλλευση αυτών των κοιτασμάτων θα αποτελέσει το δεύτερο υπεργιγαντιαίο γεωπολιτικό όπλο στην φαρέτρα της Ελλάδας. Το πρώτο το πρόσφερε το δίδυμο Κιτσάκος-Καραγιαννάκος της ΔΕΠΑ και ο Γ. Μανιάτης.