Βαίνει προς κατάργηση η Εισφορά Αλληλεγγύης στους συνταξιούχους;

Ο εργαζόμενος, εκτός από τις απολαβές του για την εργασία του, προσδοκά και υπολογίζει για το συνταξιοδοτικό καθεστώς του μετά την αποχώρηση του από την παραγωγική διαδικασία και πολλές φορές επιλέγει εργασιακό τομέα ιδίως το Δημόσιο, λόγω καλύτερης συνταξιοδοτικής προοπτικής. Οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα καλύπτονταν ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά κατά την κυρία σύνταξη, κυρίως από το ΙΚΑ και άλλους φορείς, οι δε εργαζόμενοι στο δημόσιο τομέα από το Δημόσιο. Το σύστημα στον ιδιωτικό φορέα τροφοδοτείται με τις ασφαλιστικές εισφορές των εργαζόμενων, των εργοδοτών και με συμβολή του Δημοσίου, στο δε δημόσιο τομέα μέχρι το 1992 μόνο από το Δημόσιο έκτοτε και από εισφορές των δημόσιων υπαλλήλων με παρακράτηση από τον μισθό τους.

Με το ν. 4387/2016 άρχισε να λειτουργεί από 1-1-2017 ο Ηλεκτρονικός Φορέας Εθνικής Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ), που είναι ο κύριος φορέας κοινωνικής ασφάλισης στη χώρα μας και αποτελεί τη συνένωση των φορέων κοινωνικής ασφάλισης, που υπήρχαν πριν τη 1-1-2017. Ο ΕΦΚΑ βρίσκεται υπό την εποπτεία του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων.

Η Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ) επιβάλλεται επί των συντάξεων του Δημόσιου Τομέα με παρακρατήσεις των συντάξεων των δημοσίων υπαλλήλων (κυρίας και επικουρικής) υπέρ του ΕΦΚΑ για την τροφοδότηση του ΑΚΑΓΕ, που είναι ο ασφαλιστικός κουμπαράς αλληλεγγύης των γενεών με σωρευμένο κεφάλαιο 18 δις ευρώ και έσοδα μόνο από τους συνταξιούχους του δημοσίου τομέα 730 εκατ. ευρώ το χρόνο. Η ΕΑΣ θεσπίστηκε με το ν.3986/2011 και είναι ίσως το μόνο κατάλοιπο των μνημονίων. Σκοπός του θεσμού είναι η εξασφάλιση της επάρκειας των συντάξεων και της βιωσιμότητας του εθνικού κοινωνικού ασφαλιστικού και συνταξιοδοτικού συστήματος.

Με το άρθρο 1 του ν. 4387/2016 ορίζεται, ότι σκοπός του νόμου είναι η ένταξη του ειδικού συνταξιοδοτικού συστήματος των δημόσιων λειτουργών, υπαλλήλων και στρατιωτικών στον ΕΦΚΑ και ότι οι διατάξεις του νόμου αυτού περιλαμβάνουν και όσους παρέχουν εξαρτημένη εργασία κατόπιν αμοιβής καθώς και τους ελευθέρως απασχολούμενους και τους ελεύθερους επαγγελματίες, των οποίων όμως οι συντάξεις δεν υπόκεινται πλέον σε παρακράτηση λόγω της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων, αλλά μετέχουν του συνταξιοδοτικού συστήματος, που τροφοδοτείται μόνο από την ΕΑΣ επί των συντάξεων του δημοσίου τομέα.

Η Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων στην πηγή από τις συντάξεις 400.000 συνταξιούχων του δημοσίου τομέα με άθροισμα κυρίων συντάξεων από 1400 ευρώ το μήνα και άνω και επικουρικές άνω των 300 ευρώ. Πρόκειται για ειδική εισφορά που υπολογίζεται σε ποσοστά κατά κλιμάκια των 300 ευρώ και ξεκινάει από 3% και φθάνει σε 14% για συντάξεις άνω των 3500 ευρώ. Η εισφορά υπολογίζεται από το πρώτο ευρώ στο ανώτατο ποσοστό και όχι κατά κλιμάκια, όπως γίνεται στη γενική φορολογία και για τις συντάξεις που χορηγήθηκαν πριν του νόμου Κατρούγκαλου υπολογίζεται στο αρχικό μεικτό ποσό της σύνταξης και όχι επί του πραγματικά  καταβαλλόμενου ποσού μετά την περικοπή της σύνταξη με το νόμο Κατρούγκαλου. Absurdum!

Πρωτοφανείς αδικίες

Σαφώς ο τρόπος αυτός υπολογισμού της ΕΑΣ γεννά πρωτοφανείς αδικίες, γιατί σε συνταξιούχους με υψηλή σύνταξη οποιαδήποτε χορηγούμενη αύξηση των συντάξεων συνήθως πέριξ του 2% επιφέρει αλλαγή κλιμακίου της παρακράτησης επί ολόκληρης της σύνταξης και έτσι έχουμε μείωση και όχι αύξηση της σύνταξης. Το ζήτημα είναι γνωστό από την αρχή στα υπουργεία Εργασίας και Εθνικής Οικονομίας, το παραδέχονται και ισχυρίζονται ότι προσπαθούν να βρουν λύση, αλλά φαίνεται ότι οποιαδήποτε λύση είναι απαγορευτική για τα έσοδα του ΕΦΚΑ. Κατά πληροφορίες η κυβέρνηση προσανατολίζεται ως προσωρινή λύση στο πάγωμα της ΕΑΣ με αποτέλεσμα για μεγάλο αριθμό συνταξιούχων, που έχουν προσωπική διαφορά, να μην αυξηθεί η σύνταξη τους, γιατί η προσωρινή διαφορά μειώνεται κατά το ποσό της αύξησης δηλαδή λογιστικά.

Κατόπιν προσφυγών στη Δικαιοσύνη συνταξιούχων των οποίων η σύνταξη περικόπηκε με την επιβολή της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (ΕΑΣ) εκδόθηκε η 504/ 2021 απόφαση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, που έλυσε οριστικά το ζήτημα και ορίζει: Ότι είναι συνταγματικά ανεκτή η ένταξη των συνταξιούχων δημοσίων υπαλλήλων και στρατιωτικών στον ΕΦΚΑ (ν.4387/2016). Ότι πρέπει να εφαρμοστεί το κριτήριο της σταθεράς ή ευθείας αναλογίας στις συντάξεις δημοσίων λειτουργών και υπαλλήλων. Η παρακράτηση της εισφοράς αλληλεγγύης από τις συντάξεις των πρώην υπαλλήλων του Δημοσίου κατά το χρονικό διάστημα έως τις 31.12.2018 (επίδικο) εξακολουθεί και μετά την υπαγωγή τους στον ΕΦΚΑ να αντίκειται στην αρχή της ισότητας ενώπιον του νόμου (αρθ.4 παρ.1 και 5 Συντάγματος) και στην αρχή της αναλογικότητας (αρθ.25 παρ. 1 Συντάγματος).

Τελικά το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο (άρθρο 100 Συντάγματος) λίαν προσεχώς θα επιλύσει το ζήτημα, αν η μη απαλλαγή από την εισφορά αλληλεγγύης για εισοδήματα από μισθωτή εργασία στο δημόσιο τομέα και την άσκηση του δικαστικού λειτουργήματος, αντίκειται στις διατάξεις των άρθρων 87 παρ.1 και 88 παρ.2 του Συντάγματος, που επιτάσσουν την ιδιαίτερη μισθολογική μεταχείριση των δικαστικών λειτουργών. Η απόφαση μπορεί να αφορά μόνο τους δικαστικούς λειτουργούς, αλλά επειδή θα επιλύσει το ζήτημα, αν η επιβολή της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων αντίκειται ή όχι στο Σύνταγμα, θα έχει εφαρμογή για όλους τους συνταξιούχους του δημοσίου τομέα. Οι αποφάσεις του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου είναι υποχρεωτικές για την κυβέρνηση, γιατί ερμηνεύουν αυθεντικά το νόμο.

Φυσικά δεν είναι δυνατόν να γνωρίζω την απόφαση του Δικαστηρίου, εφόσον όμως αποφανθεί για την αντισυνταγματικότητα της Εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων πρέπει η κυβέρνηση αφενός να την καταργήσει ή να την περιορίσει για όλους, βάσει της συνταγματικής αρχής της αναλογικότητας και αφετέρου να καταβάλλει σε όλους τους δικαιούχους όχι μόνο στους δικαστικούς λειτουργούς τα αδικαιολογήτως παρακρατηθέντα ποσά (τα περίφημα αναδρομικά).

Το πότε όμως, είναι θέμα πολιτικό και δημοσιονομικό και κάθε κυβέρνηση προσπαθεί να το καθυστερήσει. Διατυπώθηκαν σκέψεις να καταβληθούν τα αναδρομικά μόνο σε όσους άσκησαν αγωγές και για το αιτούμενο χρονικό διάστημα. Πιστεύω ότι μια τέτοια λύση αντίκειται στην συνταγματική αρχή της ισότητας ενώπιον του νόμου, εκτός του ότι θα εξαναγκάσει τους 400.000 συνταξιούχους να υποβάλλουν μαζικές αγωγές, που σημαίνει για πολλά χρόνια μπλοκάρισμα των δικαστηρίων και στο τέλος ενόψει εκλογών να χορηγηθούν σε όλους, όπως έχει γίνει και στο παρελθόν.