Χάνουμε και το επόμενο τρένο της ανάπτυξης 2028-34

Η “Εφημερίδα των Συντακτών” αποκάλυψε ότι τα κονδύλια που εξασφαλίζει η Ελλάδα είναι μειωμένα κατά σχεδόν 20%, σε σχέση με την προηγούμενη προγραμματική περίοδο, ήτοι περί τα 12 δισ. ευρώ, πέφτοντας στα 49,2 δισ. «Η πραγματική μείωση είναι πολύ μεγαλύτερη, καθώς πρέπει να υπολογίσουμε και τον διατρέξαντα σωρευτικό πληθωρισμό μεταξύ των δύο προγραμματικών περιόδων που, επειδή οι περίοδοι έχουν επταετή διάρκεια, είναι με τους πιο μετριοπαθείς προϋπολογισμούς τουλάχιστον 15%!» επισήμανε η εφημερίδα.

Το σχέδιο που προωθεί η Κομισιόν, που χαρακτηρίστηκε “δημοσιονομικό σφαγείο”, προβλέπει τεράστιες περικοπές 23,5% (-93 δισ. ευρώ) στην Κοινή Αγροτική Πολιτική και 28% (-337 δισ. ευρώ) στην Πολιτική Συνοχής. Αντίθετα, αυξάνονται τα κονδύλια για Άμυνα κατά 110 δισ. ευρώ, για Μετανάστευση κατά 55 δισ. ευρώ και για στήριξη της Ουκρανίας κατά 50 δισ. ευρώ.

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η εκλογή του Κυριάκου Πιερρακάκη στην προεδρία του Eurogroup ήταν μια προσωπική του επιτυχία και μια θετική εξέλιξη για τη χώρα, που βεβαίως έδωσε έναν κάποιο αέρα στην κυβέρνηση, που ταλανίζεται από τα σκάνδαλα, την δραματική δημοσιονομική κατάσταση και την τραγική αποτυχία στην διαχείριση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), όχι μόνο στο επίπεδο της ανάπτυξης, αλλά και της όποιας απορρόφησης των πόρων. Κινδυνεύουν να χαθούν αρκετά δισ. ευρώ που το πιθανότερο είναι ότι θα τα “φάει” το Πολεμικό Ταμείο της Ούρσουλας φον ντερ Λάιεν.

Οι αλχημείες του επιτήδειου αναπληρωτή υπουργού

Το φιλόδοξο ελληνικό σχέδιο του 2021 έχει καταντήσει σκιά του εαυτού του με τις αλλεπάλληλες απεντάξεις έργων (108 το 2024) και με τις συνεχείς τροποποιήσεις. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει υποβάλει στις Βρυξέλλες την τρίτη πρόταση αναθεώρησης το τελευταίο 18μηνο, με την οποία αναθεωρεί 153 μέτρα από τα συνολικά 180 του προγράμματος (ποσοστό 85%). Σε ότι αφορά τις εισπράξεις των κονδυλίων από τις εταιρείες που έχουν έργα του ΤΑΑ, μόνο το 36% είχε φτάσει στα ταμεία τους.

Πρόκειται για εθνική αποτυχία και είναι να αναρωτιέται κανείς εάν υπεύθυνος γι’ αυτό είναι ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Νίκος Παπαθανάσης; …ή μήπως ο άνθρωπος απλώς προσπαθεί να καλύψει με τα λεφτά του ΤΑΑ τις τεράστιες τρύπες των ελλειμμάτων των προϋπολογισμών της κυβέρνησης Μητσοτάκη (51 δισ ευρώ plus).

Εκεί που έχει μείνει πολύ πίσω η κυβέρνηση είναι η χορήγηση των χαμηλότοκων δανείων του ΤΑΑ 17,7 δισ. ευρώ, τα οποία είχε αναθέσει στις τράπεζες να τα χορηγούν. Από αυτά είχαν απορροφηθεί 7,8 δις με 535 συμβάσεις. Φαίνεται ότι αυτά τα δάνεια τα έδωσαν σε μεγάλους πελάτες τους, για να εξοφλήσουν άλλα ακριβότερα δάνεια, γι’ αυτό και το ελατήριο της ανάπτυξης δεν εκτινάχθηκε. Τώρα στο παρά ένα, ο επιτήδειος κ. Παπαθανάσης σκέφτηκε να μεταφέρει 2 δισ. ευρώ από τα ευνοϊκά δάνεια του ΤΑΑ μέσω της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας (ΕΑΤ) σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν κατά τεκμήριο δυσκολότερη πρόσβαση στον τραπεζικό δανεισμό.

Με τη μεταφορά των στην ΕΑΤ, μέσω και της υπογραφής της σχετικής σύμβασης, το ποσό θεωρείται ότι έχει απορροφηθεί εκ μέρους της Ελλάδας και μπορεί πλέον να διεκδικήσει τις επόμενες δόσεις των δανείων. Επίσης, εκτιμάται ότι επειδή το συνολικό ποσό θα μετατραπεί σε μεγάλο αριθμό μικρότερων δανείων προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις, θα επιταχυνθεί η συμβασιοποίηση των δανείων του ΤΑΑ. Το αστείο είναι πως η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα πρέπει να αξιολογηθεί από την Κομισιόν, ώστε να μπορεί να πιστοποιήσει ότι θα μπορεί να παίξει το ρόλο του ενδιάμεσου δικαιούχου για τα δάνεια της. Την είχαν αφήσει στα αζήτητα και τώρα πάνε να την πιστοποιήσουν!…

Το κρυφό μνημόνιο Μητσοτάκη

Το νέο Μεσοπρόθεσμο 2026-2029, που κατέθεσε η κυβέρνηση στην Κομισιόν, δεν αποτελεί μόνο ομολογία της παταγώδους αποτυχίας της πολιτικής Μητσοτάκη, δεν είναι μόνο παραδοχή ότι η εξαετία δεν δημιούργησε αυτοτροφοτοδούμενη αναπτυξιακή δυναμική, αλλά προβλέπει δραματική συρρίκνωση κονδυλίων για την Ψηφιακή Μεταρρύθμιση, τη Γεωργία, το Περιβάλλον, την Παιδεία, την Υγεία, τον Τουρισμό, τον Αθλητισμό και τον Πολιτισμό, τις Επενδύσεις, τις Υποδομές, αλλά και για το υπουργείο Εξωτερικών και της Άμυνας.

Το ζήτημα είναι ότι οι αλχημείες με τη μεγέθυνση των μεγεθών τελειώνουν και αυτό αρχίζουν να το οσμίζονται οι ξένοι. Η γερμανική Handelsblatt έγραψε ότι «Το θαύμα της Ελλάδας τελειώνει μετά το 2026», με αισθητή πτώση στους ρυθμούς ανάπτυξης και τις επενδύσεις. Η Ελλάδα πετύχαινε δημοσιονομικά πλεονάσματα και αναπτυξιακούς ρυθμούς πάνω από τον μέσο όρο, αλλά μετά το 2026 η οικονομία θα χάσει αισθητά τον ρυθμό της και επικαλείται γι’ αυτό το δημοσιονομικό σχέδιο 2026–2029, που για τα έτη 2027 έως 2029 προβλέπει ρυθμούς ανάπτυξης 1,7%, 1,6% και 1,3%. Η Handelsblatt υπογράμμιζε ότι από τα 35,9 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας μέχρι στιγμής έχουν απορροφηθεί μόλις 23,4 δισ., κυρίως λόγω αργών διαδικασιών σχεδιασμού και αδειοδότησης. Καταλήγει πως «το νέο δημοσιονομικό σχέδιο επιβεβαιώνει όμως τον σκεπτικισμό πολλών οικονομολόγων σχετικά με τη βιωσιμότητα του ελληνικού “οικονομικού θαύματος”».

Είναι προφανές ότι το πρόβλημα είναι κατ΄εξοχήν πολιτικών επιλογών και η απώλεια δύο ακόμη χρόνων με αυτές τις αδυναμίες μπορεί να αποβεί μοιραία. Στην προηγούμενη ανάλυσή μας εκτιμούσαμε πως η κακή δημοσιονομική κατάσταση μπορεί να οδηγήσει τον Μητσοτάκη σε πρόωρες εκλογές μεταξύ Μαρτίου και πριν το καλοκαίρι. Δεν είναι τυχαίο που επανήλθαν τα σενάρια για αλλαγή του εκλογικού νόμου.