Ξένες επενδύσεις και εγχώριες μικρομεσαίες επιχειρήσεις – Μύθος και πραγματικότητα

Θεωρείται αναμφισβήτητο δόγμα ότι η βασική συνιστώσα για τη δημιουργία νέας παραγωγικής βάσης στην Ελλάδα είναι οι Άμεσες Ξένες Επενδύσεις. Δίχως ξένες επενδύσεις δεν μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη και νέα παραγωγική βάση. Η θέση αυτή δεν είναι καθόλου τυχαία ούτε συγκυριακή. Βρίσκεται στο κέντρο της κυρίαρχης οικονομικής καθεστωτικής παγκοσμιοποιημένης αντίληψης, η οποία μάχεται κάθε τι που σχετίζεται με την έννοια του δημόσιου νοικοκυριού και της ενδογενούς ανάπτυξης της οικονομίας.

Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι οι ξένες επενδύσεις αποτελούν παράγοντες έξω από την ελληνική οικονομία. Για να συμβάλλουν στη δυναμική της πρέπει να ισχύουν πολλές προϋποθέσεις. Με άλλα λόγια, δεν είναι απλοί παράγοντες που σώζουν την παρτίδα όταν όλα έχουν χαθεί. Τα κόμματα εξουσίας έχουν προσαρμόσει τη σκέψη τους στην εξωτερική οικονομική παρέμβαση και ερίζουν ποιος θα τη διεκπεραιώσει πιο αποτελεσματικά.

Η στάση τους αυτή καταδεικνύει τη μοιρολατρία που μαστίζει την οικονομία μας. Κι αυτό φαίνεται δια γυμνού οφθαλμού όταν κανείς παρατηρήσει την ίδια την πραγματικότητα: μετά από σχεδόν δέκα χρόνια εφαρμογής του μνημονιακού προγράμματος, τα αποτελέσματα κινούνται στον αντίποδα των προβλεπόμενων. Οι ξένες επενδύσεις την περίοδο 2002-2018 αντιστοιχούν περίπου κατά μέσο όρο στο 1% του ΑΕΠ, όταν ο Ακαθάριστος Σχηματισμός Παγίου Κεφαλαίου κυμαίνεται αντίστοιχα στο 18,7%.

Κυρίαρχες οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις

Αν κοιτάξουμε και στα ποιοτικά τους χαρακτηριστικά τα πράγματα γίνονται χειρότερα! Τα τελευταία σχεδόν 50 χρόνια οι Έλληνες οικονομολόγοι (προερχόμενοι από κάθε οικονομική σχολή) ανακοίνωναν το τέλος της ελληνικής μικρής οικογενειακής επιχείρησης και την επικράτηση των μεγάλου μεγέθους επιχειρήσεων. Κάθε φορά διαψεύδονταν, καθώς έκλειναν οι μεγάλοι και επιζούσαν οι μικροί και ευέλικτοι. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχουν δεσπόζουσα θέση στην ελληνική οικονομία και αυτό αποτελεί αδήριτη πραγματικότητα.

Σε αντίθεση με προηγούμενες κρίσεις, η τρέχουσα έχει πλήξει περισσότερο τις μικρές ντόπιες επιχειρήσεις κι αυτός είναι ένας από τους λόγους που είμαστε ακόμη εγκλωβισμένοι. Αναφέρω μόνο ένα παράδειγμα: στο μεταποιητικό τομέα, πριν την κρίση, οι ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις (με πάνω από εννέα εργαζόμενους συμπεριλαμβανομένου του ιδιοκτήτη) συμμετείχαν με 46% της απασχόλησης και 32% της προστιθέμενης αξίας (14% και 7% αντίστοιχα είναι τα ποσοστά στην ΕΕ των 27).

Κατά τη διάρκεια της τρέχουσας κρίσης περίπου 220.000 μικρομεσαίες επιχειρήσεις ( δηλαδή περίπου το 30%) έκλεισαν και περίπου 730.000 θέσεις εργασίας απωλέσθηκαν. Όλα τα περιοριστικά μέτρα που πάρθηκαν είχαν σημαντικά δυσμενέστερες συνέπειες στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις συγκριτικά με τις μεγάλες.

Θα φέρουμε ένα παράδειγμα. Η δυναμική μικρή οικογενειακή επιχείρηση ανέκαθεν αξιοποιούσε τα ασαφή σύνορα μεταξύ επιχείρησης και οικογένειας, προς όφελος της παραγωγής. Τα οικογενειακά ακίνητα αξιοποιούνταν ως ενέχυρο για χρηματοδότηση της επιχείρησης. Ο ΕΝΦΙΑ μετέτρεψε το πλεονέκτημα σε θανάσιμο μειονέκτημα για την μικρομεσαίου μεγέθους επιχειρηματικότητα, τη στιγμή που η τραπεζική πίστη στέρευε.

Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στο στόχαστρο

Η υπερφορολόγηση, με αποκορύφωμα τις ασφαλιστικές εισφορές του 2016, έφερε άλλο ένα πλήγμα. Όταν η φορολογία “ρούφαγε” τη ρευστότητα από την αγορά, η λιτότητα ήλθε να περικόψει κατά προτεραιότητα τις υπηρεσίες (προς την επιχειρηματικότητα) που χρειάζονται οι μικρές επιχειρήσεις, προκειμένου να δικτυωθούν στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον. Έτσι, η μικρή επιχείρηση χτυπήθηκε τόσο στη χρηματοδότηση, όσο και από τη μείωση της ποιότητας των απαραίτητων υπηρεσιών.

Αξίζει να αναρωτηθούμε για το ποιες είναι οι αιτίες αυτής της αντιμετώπισης. Οι εγχώριοι οικονομολόγοι ήταν πάντα απορριπτικοί έναντι της μικρής επιχείρησης. Η Αριστερά ποτέ δεν απογαλακτίστηκε από το βιβλίο του Μπάτση για τη “Βαριά Βιομηχανία στην Ελλάδα”. Το ίδιο και οι νεοφιλελεύθεροι Δεξιοί που θεωρούν και αναφέρουν τη μικρή επιχείρηση μόνο σαν τροχοπέδη. Θεωρούν ότι αφ’ ενός ενθαρρύνει τη φοροδιαφυγή, αφ’ ετέρου  είναι ανίκανη να αφομοιώσει τεχνολογία.

Η προκατάληψη αυτή εναντίον του μικρού μεγέθους έχει ως αποτέλεσμα η μικρή επιχείρηση να γίνεται στόχος, για τον οποίο ελάχιστοι κόπτονται πραγματικά. Όταν λείπουν πόροι, οι πολιτικοί προτιμούν να επισωρεύουν και πρόσθετα βάρη σ’ αυτές τις επιχειρήσεις, παρά να δυσαρεστήσουν ψηφοφόρους. Η ελληνική μικρή επιχείρηση είναι, λοιπόν, το εύκολο θύμα.

Η κατακλείδα είναι, λοιπόν, ότι αφού η ελληνική οικονομία αποτελείται πρωταρχικά από μικρές επιχειρήσεις, θα πρέπει να βρεθεί κάποια λύση που δεν απαιτεί απαραίτητα θαυματουργή εξωτερική παρέμβαση, δηλαδή έλευση μεγάλων ξένων επενδύσεων. Απαιτεί, όμως, πολιτικές που θα βοηθήσουν τις υπαρκτές εγχώριες επιχειρήσεις όλων των μεγεθών να ορθοποδήσουν.