Υδρογονάνθρακες ή ανανεώσιμες; Ώρα για moratorium

Την τελευταία περίοδο πυκνώνουν οι κοινωνικές αντιδράσεις στην εγκατάσταση Βιομηχανικών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) σε διάφορα μέρη της Ελλάδας. Στις 5 Φεβρουαρίου 2019 πολίτες της περιοχής του Ρεθύμνου μπλόκαραν τη μεταφορά ανεμογεννητριών από το λιμάνι της Σούδας Χανίων στον Άγιο Βασίλειο Ρεθύμνου. Στις 19 Φεβρουαρίου 2019 ολοκληρώθηκε η εκδίκαση της αίτησης ασφαλιστικών μέτρων που έχει καταθέσει ο Δήμος Τήνου ενάντια στην εγκατάσταση ανεμογεννητριών. Στις 20 Φεβρουαρίου 2019 συζητήθηκαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας οι προσφυγές φορέων και συλλογικοτήτων ενάντια στη δημιουργία αιολικού πάρκου στα Άγραφα.

Η Ελλάδα φυσικά δεν είναι το μοναδικό πεδίο κοινωνικών αντιδράσεων απέναντι στις ΑΠΕ. Παρόμοιες αντιδράσεις παρατηρούνται και αλλού. Τα ίδια συμβαίνουν στη Γαλλία και στη Γερμανία. Στη Γερμανία μάλιστα οι εγκαταστάσεις των ανεμογεννητριών αναφέρονται περιπαικτικά ως «σιδερένια δάση» καθώς η εγκατάσταση των ανεμογεννητριών συνδέεται με την αποψίλωση δασών. Όπως φαίνεται, μετά τις έρευνες υδρογονανθράκων μπήκαν στο στόχαστρο και οι ΑΠΕ.

Οι θιασώτες των ΑΠΕ και της Πράσινης Ενέργειας είχαν «προειδοποιηθεί» σχετικώς το Δεκέμβριο 2018, ότι οι σημερινοί πολέμιοι των υδρογονανθράκων θα στραφούν έπειτα και εναντίον των ΑΠΕ χρησιμοποιώντας μάλιστα τα ίδια «όπλα» με τα οποία πολεμούν τις επενδύσεις των υδρογονανθράκων. Οι θιασώτες των ΑΠΕ οι οποίοι σε ορισμένες περιπτώσεις «χρησιμοποιούσαν» ή/και πιθανώς χρηματοδοτούσαν διάφορες οικολογικές ΜΚΟ τώρα σπέρνουν εκεί που θέριζαν.

Αν κάποιος είχε εκδικητικές διαθέσεις θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει διάφορες εκφράσεις για τέτοιες περιπτώσεις όπως πχ. «τους γύρισε μπούμερανγκ», ή «ας πρόσεχαν», ή «πυροβόλησαν τα πόδια τους» ή ακόμη πιο ποιητικά, με ένα στίχο του Lour Reed: «Spitting in the wind comes back at you twice as hard».

Για όσους αντιλαμβάνονται τα θέματα βιώσιμης ανάπτυξης και κοινωνικής επιχειρησιακής άδειας τα γεγονότα αυτά δεν είναι καθόλου τυχαία. Ήταν αναμενόμενα. Γι’αυτό άλλωστε και είχαν «προειδοποιηθεί» εγκαίρως οι θιασώτες των ΑΠΕ από το Δεκέμβριο του 2018 ότι το παίγνιο αυτό θα καταστεί lose-lose. Τεράστια ποσά και χρόνος θα σπαταληθεί σε ανούσιες ΜΚΟ κλπ χωρίς να υπάρχει λόγος.

Μόνιμοι καλοθελητές

Οι μόνοι κερδισμένοι πρόκειται να είναι οι διάφοροι μόνιμοι καλοθελητές, οι «χρήσιμοι». Μαζί με αυτούς φυσικά και δεκάδες δεκάδων δικηγόρων, ακαδημαϊκών κλπ. οι οποίοι φυσικά τη δουλειά τους κάνουν οι άνθρωποι (ουδείς ψόγος). Ωστόσο, λόγω της ανάπτυξης των ηλεκτρονικών κοινωνικών δικτύων αυτές οι κοινωνικές αντιδράσεις εναντίον των ΑΠΕ αναμένεται να ενταθούν, και κυρίως, να οργανωθούν καλύτερα. Σαν τα μελίσσια στην κυψέλη.

Επειδή κανείς δεν έχει όρεξη λοιπόν για εκδικήσεις κλπ. – η χώρα μας αρκετά έχει τραβήξει και τραβά ακόμη από τις αποτυχημένες πολιτικές δεκαετιών – είναι καιρός να υπάρξει ένα moratorium μεταξύ των μεγαλο-επιχερηματιών που επιχειρούν στις ΑΠΕ και εκείνων οι οποίοι αναμένουν θετικά μελλοντικά αποτελέσματα από την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων. Η Ελλάδα δεν αντέχει άλλο χαμένα παίγνια.

Η ελληνική κοινωνία αρκετά έχει χειραγωγηθεί από διάφορα «ενεργειακά» συμφέροντα τα οποία δεν έχουν αντιληφθεί ότι αυτό το παίγνιο τείνει να καταστεί lose-lose για όλες τις πλευρές. ΟΟι θιασώτες της πράσινης ενέργειας ξεχνούν φυσικά ότι η βιομηχανία των υδρογονανθράκων έχει συσσωρεύσει μία υπερ-80ετής εμπειρία αντιμετώπισης τέτοιων καταστάσεων η οποία δύσκολα αντιμετωπίζεται με θεωρίες περί υπερθέρμανσης του πλανήτη κλπ. Ειδικά όταν αυτές οι θεωρίες συνδέονται με πανίσχυρα οικονομικά συμφέροντα τα οποία γδύνουν κυριολεκτικά τις τσέπες των πολιτών παγκοσμίως με επιβολή σοβιετικού τύπου πράσινων φόρων.

Τι θα πρέπει να γίνει

Πρώτον, από την πλευρά των θιασωτών της κλιματικής αλλαγής: να ειπωθούν σκληρές πικρές αλήθειες στους πολίτες: μία από αυτή είναι το γεγονός ότι κλιματικές αλλαγές με ψύξη και θέρμανση του πλανήτη γίνοτνα εδώ και εκατομμύρια χρόνια. Παρόμοιες κλιματικές αλλαγές, με αύξηση της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος, έχουν συμβεί περιοδικά αρκετές φορές στο παρελθόν όταν στον πλανήτη Γη δεν υπήρχαν καν άνθρωποι. Δηλαδή, όταν δεν υπήρχαν αυτοκίνητα, όταν δεν υπήρχαν φουγάρα όταν υπήρχαν μόνο δεινόσαυροι.

Δεύτερον, αυτές οι κλιματικές αλλαγές δεν αποτελούσαν, ούτε αποτελούν ανθρωποκεντρικό φαινόμενο. Ο άνθρωπος δημιουργήθηκε εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής: ο άνθρωπος δημιουργήθηκε την περίοδο θέρμανσης του πλανήτη. Να σταματήσει λοιπόν η οικονομική εκμετάλλευση δισεκατομμυρίων πολιτών με πρόσχημα τη δήθεν ανθρωποκεντρική κλιματική αλλαγή. Ο πλανήτης θα αποφασίσει προς τα πού θα στρέψει την επόμενη κλιματική αλλαγή. Στο κάτω κάτω της γραφής, πράσινη ενέργεια δεν μπορεί να παραχθεί χωρίς τη χρήση συγκεκριμένων ορυκτών (πχ. σπάνιες γαίες) τα οποία προέρχονται από…ορυχεία.

• Όλες οι ενέργειες σε κάποιο στάδιο της παραγωγής τους είναι βρώμικες.
• Δεν υπάρχει 100% «πράσινη» ενέργεια.
• Η «πράσινη» ενέργεια δεν μπορεί να δημιουργηθεί από το μηδέν.
• Οι κίνδυνοι από την παραγωγή της “πράσινης” ενέργειας δεν μηδενίζονται, δεν χάνονται. Απλώς αλλάζουν μορφή και τόπο.

Από την πλευρά των θιασωτών των υδρογονανθράκων, οι εταιρείες των υδρογονανθράκων να ενισχύσουν ακόμη περισσότερο τις έρευνες προς τη δημιουργία υπερσύγχρονων τεχνολογιών ΑΠΕ. Χώρος για τη δημιουργία κέρδους υπάρχει τεράστιος: σήμερα η τεχνολογία προχωρά με απίστευτα πιο γρήγορους ρυθμούς. Στο κάτω κάτω της γραφής οι εταιρείες αυτές γνωρίζουν πολύ καλά την αρχή της διαφοροποίησης (diversification) μίας αγοράς.

Το «μαγικό χέρι» της αγοράς

Ταυτόχρονα, θα πρέπει να είναι προετοιμασμένες στην περίπτωση κατά την οποία η αγορά θα αποφασίσει τη στροφή προς ένα νέο «προϊόν»: η μετάβαση από το κάρβουνο στο πετρέλαιο για εμπορική-καταναλωτική χρήση «επιβλήθηκε» από το μαγικό χέρι της αγοράς. Δεν επιβλήθηκε από κανένα κράτος – πατερούλη με την επιβολή πράσινων φόρων. Συνεπώς, τι θα κάνουν οι εταιρείες υδρογονανθράκων όταν ξαφνικά το «μαγικό χέρι» της αγοράς αποφασίσει τη μαζική στροφή στις ΑΠΕ;

Στην περίπτωση που οι δύο πλευρές αποφασίσουν τελικώς να συνεχίσουν «να βγάζουν τα μάτια τους» επί ματαίω μεταξύ τους, ας παρατεθούν τουλάχιστον ορισμένες συμβουλές-οδηγίες. Τόσο οι ΑΠΕ όσο και οι υδρογονάνθρακες αντιμετωπίζουν τις ίδιες προκλήσεις οι οποίες έχουν ορισμένες ποιοτικές ομοιότητες:

• Και στις δύο περιπτώσεις παρατηρείται η σύγκρουση μεταξύ των τριών βασικών πυλώνων της βιώσιμης ανάπτυξης: οικονομία, κοινωνία, περιβάλλον.
• Και στις δύο προαναφερθείσες περιπτώσεις παρατηρείται το σύνδρομο NIMBY (Not In My Back Yard). Το σύνδρομο αυτό είχε πρωτοπαρατηρηθεί στην περίπτωση των ορυχείων αλλά γρήγορα πέρασε και σε άλλους τομείς, όπως στην πράσινη ενέργεια.
• Και στις δύο προαναφερθείσες περιπτώσεις παρατηρείται απώλεια/έλλειψη της Κοινωνικής Επιχειρησιακής Άδειας (Social License to Operate). Γι’αυτό αντιδρούν ορισμένες φορές οι κάτοικοι. Δεν έχει σημασία εάν η επένδυση αφορά καλό σκοπό ή όχι. Σημασία έχει το γεγονός ότι οι τοπικές κοινωνίες δεν έχουν “εγκρίνει” τη σχετική Κοινωνική Επιχειρησιακή Άδεια.

Τι είναι η Κοινωνική Επιχειρησιακή Άδεια;

• είναι είδος ”κοινωνικού πιστοποιητικού” αποδοχής μίας επένδυσης∙
• αποτελεί ένα είδος Κοινωνικού Συμβολαίου ανάμεσα σε μία επιχείρηση και την τοπική κοινωνία.
• αποτελεί εχέγγυο για τη δημιουργία σχέσης εμπιστοσύνης μεταξύ της κοινωνίας και μίας επιχείρησης. Η λέξη κλειδί είναι η “εμπιστοσύνη”.
• είναι ένα επιπλέον εργαλείο πρόληψης επιχειρηματικού κινδύνου. Κάθε επιχείρηση οφείλει να γνωρίζει εκ των προτέρων τις πιθανές αντιδράσεις που μπορεί να προκληθούν τοπικά σε μία κοινωνία εξαιτίας μίας επένδυσης.
• η Κοινωνική Επιχειρησιακή Άδεια είναι δυναμική∙ μπορεί να ανακληθεί ή να μεταμορφωθεί αναλόγως των συνθηκών. Η κοινωνία την αποδίδει, η κοινωνία την ανακαλεί.
• (θα πρέπει να) αποτελεί κομμάτι της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και της πολιτικής μίας επιχείρησης στα πλαίσια της Βιώσιμης Ανάπτυξης.

Ας έχουν υπόψιν λοιπόν όλα τα παραπάνω οι θιασώτες τόσο των ΑΠΕ όσο και των υδρογονανθράκων και ας πράξουν με επιχειρηματική σοφία. Ας μετατρέψουν το παίγνιο σε win-win τόσο για τους ίδιους όσο και για τον Ελληνικό λαό.