46 χρόνια μετά το προδοτικό πραξικόπημα η πληγή είναι ανοικτή

Οι εικόνες, μαυρόασπρες, μεταδίδουν εκείνες τις στιγμές από το πραξικόπημα της ελληνόφωνης χούντας και των ανθρώπων της στην Κύπρο, της ΕΟΚΑ Β΄. Τανκς να κινούνται στους δρόμους, καμιόνια της Εθνικής Φρουράς να μεταφέρουν στρατιώτες. Μάχες, πολλές μάχες. Η επίθεση στο Προεδρικό, το οποίο οι πραξικοπηματίες έκαψαν, αναζητώντας τον Μακάριο για να τον σκοτώσουν, οι μάχες στις πόλεις, στις επαρχίες, οι συλλήψεις, οι κακοποιήσεις, το κυνηγητό συνέθεταν την εικόνα.

Από τη μια αυτοί που ήθελαν να καταλύσουν τη δημοκρατία, να διαλύσουν την Κυπριακή Δημοκρατία. Από την άλλη, εκείνοι που υπερασπίστηκαν τη δημοκρατία και το κράτος. Ένα κράτος, που από την πρώτη στιγμή υπονομευόταν από δυνάμεις εντός και εκτός της Κύπρου. Ένα κράτος που θα έπρεπε να το υπερασπίζονταν όλοι.

Ο χρόνος δεν σβήνει τα γεγονότα και η ιστορική αλήθεια, μπορεί να παραχαραχθεί, αλλά δεν ανατρέπει τις πραγματικότητες. Στην Κύπρο οι συνωμοσίες, οι δράσεις των ξένων υπηρεσιών, που έβρισκαν πρόσφορο έδαφος και πάντα προσφερόμενους να υπηρετήσουν με το αζημίωτο, «ευδοκίμησαν». Κάποιοι παρασύρθηκαν. Κάποιοι, όμως, ήταν στρατευμένοι εξαρχής σε αυτή την υπόθεση για καταστροφή της Κύπρου. Και τα κατάφεραν.

Το πραξικόπημα, που πολλές φορές οργανώθηκε αλλά δεν εκτελέστηκε, έφθασε στην τελική του φάση. Δεν μπορούσε να υπάρξει άλλη καθυστέρηση. Το παιχνίδι διαδραματιζόταν εκτός Κύπρου με πολλούς ισχυρούς παίκτες. Το θύμα, η Κύπρος, φαινόταν να μην αντιλαμβανόταν τον κίνδυνο. Θεωρούσε πως κάποιο «αόρατο χέρι» θα την έσωζε. Θεωρούσε πως δεν θα υπήρχαν Έλληνες που θα έκαναν τόσο μεγάλο κακό. Κι όμως.

Υποβαθμίστηκε ο κίνδυνος; Υποβαθμίστηκε η αποφασιστικότητα των συνωμοτών; Μπορεί. Μια λάθος εκτίμηση στη ζυγαριά δεν μπορεί να είναι πιο βαριά από την προδοσία. Γιατί περί προδοσίας επρόκειτο. Αυτά πρέπει να σημειώνονται καθώς κάποιοι, σκοπίμως, επιχείρησαν να εξισώσουν ευθύνες ή να αφήσουν να αιωρούνται διάφορες φήμες.

Λέγεται συχνά πως ήταν ένας εμφύλιος. Στην πραγματικότητα δεν ήταν. Από την μία ήταν οι δυνάμεις του νόμιμου κράτους, που είχαν τη στήριξη της μεγάλης πλειοψηφίας των πολιτών και από την άλλη, οι παράνομες ομάδες, που οργανώθηκαν από τη χούντα, που έστειλε τον Γρίβα για να εφαρμόσει το σχέδιο. Σχέδια πραξικοπήματος είχαν εκπονηθεί ενώ ήταν εν ζωή. Οπότε εάν κάποιο από αυτά εφαρμόζονταν από τον ίδιο, θα είχε το αποτέλεσμα εκείνου, που τελικά διενεργήθηκε την 15η Ιουλίου 1974.

Το πραξικόπημα ανοίγει τον δρόμο στην Τουρκία

Κάποιους ο φανατισμός δεν τους άφηνε να δουν τι θα επακολουθούσε. Κι όμως, ήταν πρόδηλο πως μια πραξικοπηματική ενέργεια θα άνοιγε το δρόμο στην Τουρκία να εισβάλει, όπως και έγινε. Η Τουρκία ανέμενε υπομονετικά και βρισκόταν σε ανοικτή γραμμή με τους μεγάλους παίκτες, που ήταν μέρος των σχεδιασμών. Στην αντίπερα του Ατλαντικού πλευρά, ο Χένρι Κίσινγκερ, γνώριζε από κανάλια που δεν περνούσαν από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ τι θα γινόταν.

Δεν στέκεται κανείς σε αυτούς που ενδεχομένως να είχαν παρασυρθεί, αλλά στην ηγεσία των εδώ εγκάθετων της χούντας, της ΕΟΚΑ Β’. Αυτοί, λοιπόν, που γνώριζαν έχουν βαρύτατες εθνικές ευθύνες. Αυτοί, οι οποίοι ήταν σε εντεταλμένη αποστολή, βαρύνονται για τα όσα έγιναν και επακολούθησαν, για την καταστροφή και την τραγωδία.

Ο Μιχάλης Ιγνατίου είχε αποκαλύψει πριν μερικά χρόνια ένα απόρρητο τηλεγράφημα της αμερικανικής πρεσβείας στη Λευκωσία με την υπογραφή του πρέσβη Ρότζερ Ντέιβις, που ειρήσθω εν παρόδω δολοφονήθηκε στις 19 Αυγούστου 1974. Το τηλεγράφημα αφορά μια συνάντηση με στελέχη της ΕΟΚΑ Β’, που έγινε μετά από εντολές της Ουάσινγκτον λίγες ημέρες πριν από τη δολοφονία του.

Ο Ρότζερ Ντέιβις παρουσιάζει ηγέτες της ΕΟΚΑ Β’ σαν “μετριοπαθείς” και “λογικούς”, “νόμιμους” και “ρεαλιστές” σε σχέση με το Κυπριακό και την κατάσταση που είχε διαμορφωθεί μετά την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο. Και ο καθένας μπορεί να αντιληφθεί τι εννοούσε ο Αμερικανός πρέσβης στο τηλεγράφημα εκείνο.

Σαράντα έξι χρόνια μετά δεν θα ήταν υπερβολή να αναφερθεί πως οι παγίδες είναι ακόμη ανοικτές. Οι μέθοδοι έχουν εκσυγχρονιστεί, αλλά ο στόχος παραμένει ο ίδιος: Η κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας.