Αυστηροποιεί την μεταναστευτική πολιτική η ΕΕ – Στην λίστα “ασφαλών χωρών” η Τουρκία 

Οι αποφάσεις, που ελήφθησαν υπό την εκ περιτροπής προεδρία της Δανίας, περιλαμβάνουν την εξουσιοδότηση των κρατών-μελών να δημιουργήσουν “κέντρα επιστροφής” σε τρίτες χώρες, στα οποία θα μπορούν να αποστέλλονται και να κρατούνται μέχρι την απέλασή τους απορριφθέντες αιτούντες άσυλο και παράτυποι μετανάστες.

Καθώς η ΕΕ διευρύνει τη λίστα των “ασφαλών” χωρών, τα αιτήματα ασύλου από τους υπηκόους τους εξετάζονται πλέον με ταχύτερες διαδικασίες. Η λίστα περιλαμβάνει: Μπανγκλαντές, Μαρόκο, Ινδία, Κολομβία, Κοσσυφοπέδιο, Αίγυπτο, Τυνησία, καθώς και όλες τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες, μεταξύ των οποίων και η Τουρκία.

Σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ, οι υποψήφιες χώρες θεωρούνται αυτόματα ασφαλείς, εκτός αν αντιμετωπίζουν ένοπλη σύγκρουση, σοβαρούς περιορισμούς θεμελιωδών δικαιωμάτων ή ασυνήθιστα υψηλά ποσοστά αποδοχής αιτημάτων ασύλου στην Ευρώπη. Ως υποψήφια χώρα και καταγεγραμμένη “ασφαλής τρίτη χώρα”, οι αιτούντες άσυλο από την Τουρκία αντιμετωπίζουν πλέον ταχύτερες και συχνότερες απορριπτικές αποφάσεις στα κράτη-μέλη.

Οι νέοι κανόνες ενισχύουν επίσης την ικανότητα της ΕΕ να επιστρέφει μετανάστες στην Τουρκία στο πλαίσιο των υφιστάμενων συμφωνιών. Το πακέτο απαιτεί τελική έγκριση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πριν εφαρμοστεί. Σύμφωνα με τη Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο (EUAA), μόλις 17% των αιτήσεων ασύλου από Τούρκους υπηκόους εγκρίθηκαν το 2024.

ΕΕ: Αλλαγή τρόπου εξέτασης ασύλου

Τα κράτη-μέλη ενέκριναν επίσης πρόταση που επιτρέπει την εξέταση αιτημάτων ασύλου σε τρίτες χώρες που διαθέτουν συμφωνίες με την ΕΕ. Οι αιτούντες θα μπορούν να αξιολογούνται εξ ολοκλήρου εκτός του μπλοκ, με τα αιτήματα να απορρίπτονται άμεσα εάν το άτομο θα μπορούσε να έχει ζητήσει προστασία σε χώρα που η ΕΕ θεωρεί “ασφαλή”.

Η εξέλιξη ακολουθεί προηγούμενες προσπάθειες, όπως η συμφωνία της Ιταλίας με την Αλβανία, που αντιμετώπισε νομικές ενστάσεις τόσο στα ιταλικά όσο και στα ευρωπαϊκά δικαστήρια. Ο Δανός υπουργός Μετανάστευσης Ράσμους Στόκλουντ δήλωσε ότι οι αλλαγές θα επιτρέψουν στην Ευρώπη να «απορρίπτει ανθρώπους που δεν δικαιούνται άσυλο» και να δημιουργήσει μηχανισμούς για γρηγορότερη επιστροφή τους. Ο Στόκλουντ ανέφερε ότι το νέο νομικό πλαίσιο επιτρέπει στα κράτη-μέλη να δημιουργούν «κέντρα υποδοχής και άλλες λύσεις» σε συνεργαζόμενες χώρες.

Οι νέοι πανευρωπαϊκοί κανονισμοί επιστροφής θα επιτρέπουν:

• Μεγαλύτερες περιόδους κράτησης για όσους έχουν λάβει εντολή αποχώρησης.
• Απαγόρευση εισόδου, έρευνες σε κατοικίες και κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων.
• Ποινή φυλάκισης για μη συνεργασία.
• Δημιουργία “κόμβων επιστροφής” της ΕΕ.

Ο Στόκλουντ σημείωσε ότι τρεις στους τέσσερις μετανάστες που διατάσσονται να φύγουν από την ΕΕ παραμένουν τελικά εντός της.

Αντιδρούν ΜΚΟ: Διεθνείς οργανώσεις δικαιωμάτων επέκριναν έντονα τα νέα μέτρα. Η Διεθνής Αμνηστία χαρακτήρισε τα κέντρα επιστροφής “απάνθρωπα” και τις πολιτικές “απανθρωποποιητικές”, υποστηρίζοντας ότι μιμούνται πρακτικές των ΗΠΑ και κινδυνεύουν να παραβιάσουν το διεθνές δίκαιο προστασίας. Προειδοποίησε ότι τα μέτρα θα αυξήσουν τη “νομική αβεβαιότητα”, θα οδηγήσουν σε παρατεταμένη κράτηση σε χώρες χωρίς δεσμούς με τους μετανάστες και θα υπονομεύσουν τα διεθνή πρότυπα προστασίας.

Μηχανισμός καταμερισμού βαρών για το 2026: Τα κράτη-μέλη της ΕΕ συμφώνησαν επίσης για τη δημιουργία της “δεξαμενής αλληλεγγύης” για το 2026, στο πλαίσιο της οποίας θα μπορούν να:

• Μετεγκαταστήσουν 21.000 μετανάστες, ή
• Συνεισφέρουν 420 εκατ. ευρώ (488,73 εκατ. δολάρια), ή
• Παρέχουν άλλες μορφές υποστήριξης

Οι χώρες που αρνούνται μετεγκαταστάσεις θα καταβάλλουν 20.000 ευρώ ανά μετανάστη που αρνούνται να δεχθούν.