“Αυτή είναι η Ελλάδα” – Οι φράσεις που σημάδεψαν την εποχή Σημίτη

Η εποχή Σημίτη σημαδεύτηκε από την υιοθέτηση του Ευρώ, την Ένταξη της Κύπρου στην ΟΝΕ, την ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων και τα μεγάλα έργα που ολοκληρώθηκαν επί θητείας του, από το Μετρό της Αθήνας και την Αττική Οδό, μέχρι την Γέφυρα του Ρίου Αντιρίου.  Όμως, σημαδεύτηκε και από την κρίση των Ιμίων, την παράδοση του Οτσαλάν και από πολλά σκάνδαλα υπουργών του, που έγιναν γνωστά μετά την λήξη της πρωθυπουργικής του θητείας – με πιο χαρακτηριστικά αυτό του Άκη Τσοχατζόπουλου με τα εξοπλιστικά και των Θόδωρου Τσουκάτου και Τάσου Μαντέλη με την Siemens…

Ίσως οι φράσεις που είχε πει ο ίδιος ο εκλιπών πρώην πρωθυπουργός να αποτελούν μία ιδανική αναδρομή σε μία εποχή που έχει πια περάσει ανεπιστρεπτί, ίσως όχι στο σύνολο της… Στον Σημίτη εξάλλου αποδίδονται και μία σειρά από μνημειώδεις φράσεις και πριν γίνει πρωθυπουργός, όπως όταν έλεγε «σκανδαλολογία υπάρχει, αλλά υπάρχει και σκάνδαλο» αναφερόμενος στο πολύκροτο σκάνδαλο Κοσκωτά της δεκαετίας του ’80, ή όταν φέρεται να είχε πει στον Ανδρέα Παπανδρέου ότι «είμαστε συνιδρυτές του ΠΑΣΟΚ, δεν θα με αντιμετωπίζεις σαν υπάλληλο σου»…

«Ευχαριστώ την κυβέρνηση των ΗΠΑ»

Η φράση που σημάδεψε τον πρώην πρωθυπουργό με το “καλημέρα” της θητείας του, όταν βρέθηκε αντιμέτωπος με την κρίση των Ιμίων: «Ευχαριστώ την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών» (αποδόθηκε απλούστερα ως “ευχαριστώ τους Αμερικάνους”) αναφερόμενος στην μεσολάβηση της Ουάσιγκτον στην κρίση των Ιμίων, όταν Ελλάδα και Τουρκία είχαν φτάσει ένα βήμα πριν την σύγκρουση. Η αναφορά του τότε πρωθυπουργού είχε προκαλέσει θύελλα πολιτικών αντιδράσεων.

Ως γνωστόν, η Ελλάδα υποχρεώθηκε να αποσύρει στρατιωτικές δυνάμεις, αλλά και κάθε σύμβολο κυριαρχίας από τα Ίμια (ελληνική σημαία) στην βάση της φράσης του Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ “No ships, no troops, no table-flags”. Ήταν τότε που η Τουρκία έθεσε επισήμως “γκρίζες ζώνες” στο Αιγαίο.

Η κρίση των Ιμίων σηματοδότησε το πέρασμα της ελληνικής εξωτερικής σε μία νέα εποχή, που εκφράστηκε με την αναγνώριση «ζωτικών συμφερόντων της Τουρκίας στο Αιγαίο», το 1997 στην Μαδρίτη από την κυβέρνηση Σημίτη και βεβαίως σημαδεύτηκε από την πτώση ενός ελληνικού ελικοπτέρου και τον θάνατο τριών αξιωματικών: Του Χριστόδουλου Καραθανάση, του Παναγιώτη Βλαχάκου και του Έκτορα Γιαλοψού.

«Ας πρόσεχαν»

Η “ισχυρή Ελλάδα” του Κώστα Σημίτη αποτυπώνονταν στον “λαϊκό καπιταλισμό” του χρηματιστηρίου (φράση που αποδίδεται στον τότε υπουργό Οικονομικών, Γιάννο Παπαντωνίου). Ήταν τότε που πάνω από 1.300 εταιρείες δραστηριοποιούνταν στο Χρηματιστήριο και η ενασχόληση με αυτό είχε φτάσει σε πρωτοφανή επίπεδα για την ελληνική κοινωνία. Ήταν τότε που είχαμε έρθει σε επαφή ίσως για πρώτη φορά ευρέως με το… κινητό τηλέφωνο, σήμα κατατεθέν κάθε φιλόδοξου επενδυτή που παρακολουθούσε την πορεία του δείκτη…

Μέχρι που ακολούθησε το χρηματιστηριακό κραχ του 1999, που οφείλονταν στο ό,τι πολλές μετοχές με υψηλές τιμές ήταν “φούσκες”, δηλαδή μετοχές που δεν αντιστοιχούσαν στην πραγματική αξία των εταιρειών τους. Το αποτέλεσμα από την χρηματιστηριακή κατάρρευση ήταν να χάσουν τα χρήματα τους πάνω από ένα εκατομμύριο μικροεπενδυτές, για τους οποίους ο πρώην πρωθυπουργός είχε πει: «Ας πρόσεχαν».

Η φράση αυτή μπορεί να έχει μία δόση αλήθειας – γιατί ήταν όντως επιλογή των ανθρώπων αυτών να επενδύσουν στο χρηματιστήριο, υποτιμώντας το ρίσκο – όμως παραγνωρίζει ότι το τότε σύστημα εξουσίας είχε εργαλειοποιήσει τον χρηματιστηριακό δείκτη, προσδοκώντας προφανώς πολιτικά οφέλη. Είναι χαρακτηριστικό το σύνθημα προ κραχ: «Το Χρηματιστήριο βαράει κανόνι και ψηφίζει ΠΑΣΟΚ»!

«Αυτή είναι η Ελλάδα»

«Αυτή είναι η Ελλάδα, δεν την γνωρίζουμε;…» ήταν η φράση με την οποία ο Κώστας Σημίτης είχε σχολιάσει στην ελληνική Βουλή, το ναυάγιο του Express Samina στην Πάρο, όπου είχαν πνιγεί 81 επιβάτες. Η δήλωση του τότε πρωθυπουργού για ένα πολύνεκρο ναυάγιο, το οποίο οφείλονταν κυρίως στους κάκιστους χειρισμούς του πληρώματος, χαρακτηρίστηκε ως κατώτερη των περιστάσεων και επιτομή του πολιτικού κυνισμού. Αλγεινή εντύπωση είχε προκαλέσει επίσης πως ούτε ο τότε υπουργός Ναυτιλίας δεν είχε υποβάλλει παραίτηση, έστω για λόγους ευθιξίας.

Δυστυχώς, η Ελλάδα που περιέγραφε ο Σημίτης επανήλθε δραματικά στο προσκήνιο και σε μία σειρά άλλων τραγωδιών που ακολούθησαν, με τελευταία αυτήν των Τεμπών. Τραγωδίες που αποδομούν το αφήγημα της “ισχυρής Ελλάδας, για να παραφράσουμε το πιο γνωστό ίσως σύνθημα του Κώστα Σημίτη, που επικαλούνται με τις όποιες τροποποιήσεις του, οι εκάστοτε πρωθυπουργοί…

«Άμα έχετε στοιχεία στον εισαγγελέα»

Ήταν η στερεότυπη φράση με την οποία ο Κώστας Σημίτης αντιμετώπιζε τις πολλαπλές κατηγορίες της αντιπολίτευσης – ιδίως της ΝΔ του Κώστα Καραμανλή και του αντιπολιτευόμενου Τύπου – για την διαπλοκή και την διαφθορά που κατ’ αυτούς ανθούσε επί των ημερών του. Όπως προαναφέραμε, ουκ ολίγοι υπουργοί του και στενοί του συνεργάτες κατηγορήθηκαν και καταδικάστηκαν τελικώς για υποθέσεις διαφθοράς, που περιλάμβαναν ένα εκτεταμένο δίκτυο δωροδοκιών και ξεπλύματος μαύρου χρήματος (SIEMENS, εξοπλιστικά).

Υποθέσεις για τις οποίες προφυλακίστηκε ο πρώην υπουργός Άμυνας Άκης Τζοχατζόπουλος και καταδικάστηκε σε εξαγοράσιμη ποινή ο πρώην υπουργός Μεταφορών Τάσος Μαντέλης. Ο επονομαζόμενος “στρατηγός του ΠΑΣΟΚ”, Θόδωρος Τσουκάτος, αθωώθηκε τελικώς λόγω παραγραφής, όπως και ο Γιάννος Παπαντωνίου για τα εξοπλιστικά, που αθωώθηκε λόγω αμφιβολιών, αν και πέρασε ένα διάστημα προφυλακισμένος.

Ο πρώην αρχηγός της ΝΔ και μετέπειτα πρωθυπουργός, Κώστας Καραμανλής, είχε αποκαλέσει τον Κώστα Σημίτη, «αρχιερέα της διαπλοκής», στην επιτομή της μεταξύ τους σύγκρουσης και είχε αποδομήσει το “οικονομικό θαύμα” της σημιτικής περιόδου, με μία άλλη περίφημη φράση, το «οικονομία-τραβεστί». Θυμίζουμε πως ο Καραμανλής είχε χάσει οριακά στην αναμέτρηση θρίλερ του 2000, που όσοι την είχαμε ζήσει θυμόμαστε να βγαίνουν να πανηγυρίζουν αρχικά οι οπαδοί της ΝΔ, για να ακολουθήσουν λίγο μετά οι οπαδοί του ΠΑΣΟΚ, μία αναμέτρηση που είχε κριθεί για μερικές χιλιάδες ψήφους και σημάδεψε την εποχή Σημίτη…

Να σημειωθεί πως ο εκλιπών πρωθυπουργός έχει επικριθεί πως ουδέποτε έδωσε πειστικές εξηγήσεις για την σωρεία σκανδάλων που είχαν ανθήσει στο στενό του περιβάλλον, τις οποίες θα μπορούσαμε να πούμε πως το ΠΑΣΟΚ πλήρωσε πολιτικά ετεροχρονισμένα, όταν μεσολάβησε η οικονομική κρίση και το πρώτο Μνημόνιο…

«Είναι μακέτο τούτο το έργο;»

«Μας έλεγαν για χρόνια για μακέτες. Όλα τα έργα είναι μακέτες. Είναι μακέτο τούτο το έργο;»… Μνημειώδη ήταν τα σαρδάμ του πρώην πρωθυπουργού, τα οποία τον είχαν καταστήσει αγαπημένο “στόχο” των σατιρικών εκπομπών της εποχής και επιλέξαμε ίσως το πιο χαρακτηριστικό από την εποχή Σημίτη!

Βεβαίως αυτή η φράση είχε ειπωθεί το 2004, όταν ο Σημίτης δεν ήταν πλέον πρωθυπουργός, σχολιάζοντας τους υπουργούς της νέας “σεμνής και ταπεινής” κυβέρνησης της ΝΔ (για να θυμηθούμε ένα άλλο σύνθημα της εποχής) που εγκαινίαζαν μία σειρά έργα, εν όψει των επικείμενων Ολυμπιακών Αγώνων, την πατρότητα των οποίων διεκδικούσε το ΠΑΣΟΚ.

Έναντι επιλόγου, να επισημάνουμε πως ο Κώστας Σημίτης, υπήρξε ο μοναδικός μη χαρισματικός ηγέτης του χώρου της μεταπολιτευτικής Κεντροαριστεράς, διαδεχόμενος τον πιο χαρισματικό πολιτικό μετά το 1974, τον Ανδρέα Παπανδρέου. Ως “μεσσίας” τον διαδέχτηκε ο Γιώργος Παπανδρέου, διαγράφοντας μάλιστα τον Σημίτη το 2008 (για την ιστορία, ο Σημίτης είχε διαγραφεί επειδή είχε αντιταχθεί στην πρόταση Παπανδρέου για δημοψήφισμα, επί ευρωπαϊκής Συνθήκης, της Συνθήκης της Λισσαβόνας).

Ο Σημίτης είχε υιοθετήσει το πρότυπο του τεχνοκράτη, λογιστή τον έλεγαν τότε με το περίφημο “μπλοκάκι” του, ένα πρότυπο ηγεσίας που περισσότερο θυμίζει τον σημερινό πρωθυπουργό (αν και ο τελευταίος δείχνει και την ανάλαφρη πλευρά του εαυτού του μέσω Τiktok!). Ο διάδοχος του έφερε στην εξουσία το ΠΑΣΟΚ, για τελευταία φορά ως αυτοδύναμο και μεγάλο κόμμα, το μακρινό πλέον 2009…