Αναβιώνει ο εφιάλτης;

του Αλέξανδρου Τάρκα  – 

Πριν λίγες εβδομάδες, ο κ. Μουζάλας δήλωσε ότι «θα ήταν εγκληματικό λάθος» η αφαίρεση πόρων της ΕΕ από την Ελλάδα για να δοθούν στην Ιταλία και πως «δεν είμαστε σε κανονικότητα… Τα πράγματα στην ενδοχώρα είναι υπό έλεγχο, αλλά στα νησιά δεν είναι καλά». Οι δηλώσεις του αποτελούν την κορυφή του παγόβουνου.

Ενάμιση χρόνο από την υπογραφή της Κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας (Μάρτιος 2016), ο εφιάλτης της μεταναστευτικής-προσφυγικής κρίσης αναβιώνει. Και αυτή τη φορά όχι μόνον εξαιτίας του κ. Ερντογάν. Ο πρόεδρος της γειτονικής χώρας, παρά τις διαρκείς απειλές του, δεν έχει αλλάξει δραστικά πολιτική σ’ αυτόν τον τομέα. Προτιμάει να ζητάει  επιπλέον βοήθεια τριών δισεκατομμυρίων ευρώ, χωρίς καν να έχει εξαντλήσει το προηγούμενο ισόποσο χρηματοδοτικό πακέτο και χωρίς να έχει παράσχει αποδείξεις για τον ακριβή τρόπο αξιοποίησής του.

Επίσης, σύμφωνα με αξιόπιστες διπλωματικές πηγές, ούτε και στις προ εβδομάδων συνομιλίες τους στις Βρυξέλλες, οι Τούρκοι υπουργοί Εξωτερικών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων κ. Τσαβούσογλου και Τσελίκ παρουσίασαν νέα πρόταση για το συνδεόμενο θέμα κατάργησης της βίζας (για του Τούρκους πολίτες που επισκέπτονται χώρες-μέλη της ΕΕ), για την οποία η Άγκυρα δηλώνει ότι επείγεται.

Παλινωδίες και καθυστερήσεις 

Η νέα επιδείνωση του μεταναστευτικού εντοπίζεται στις τεράστιες ροές στην κεντρική Μεσόγειο. Η εξέλιξη αυτή οδηγεί σε μεγαλύτερη χρηματοδότηση της ΕΕ προς την Ιταλία. Παραλλήλως, προκαλείται ανησυχία στην Αθήνα μήπως το νέο κύμα με κάποιον τρόπο διαχυθεί και προς ελληνικά νησιά.

Όλα αυτά συμβαίνουν με δεδομένη την οφθαλμοφανή κατάρρευση των αποφάσεων της ΕΕ για κατανομή προσφύγων σε όλες τις χώρες-μέλη. Είναι σαφές ότι καμία χώρα-μέλος δεν θέλει να αναλάβει πρόσθετα οικονομικά βάρη και τους κινδύνους εγκληματικότητας ή κλονισμού του κοινωνικού ιστού της. Σ’ όλα τα παραπάνω πρέπει να προστεθεί η για πολλοστή φορά καθυστέρηση των οργάνων της ΕΕ να υιοθετήσουν αναθεωρημένο σχέδιο δράσης.

Η Κομισιόν και η Εσθονία (που ασκεί την Προεδρία στο δεύτερο εξάμηνο του 2017) συζητούν διάφορες εκδοχές του ιδίου σχεδίου επί ένα μήνα. Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, μάλιστα, δεν προβλέπεται οριστικοποίησή του πριν από τα μέσα Σεπτεμβρίου! Ορισμένες από τις αλλαγές που συζητούνται είναι χρησιμότατες και ίσως μπορούν να υλοποιηθούν σχετικά γρήγορα, όπως π.χ. η γαλλική πρόταση για δημιουργία hot spots στη Λιβύη, ώστε να εγκαθίστανται εκεί όσοι συλλαμβάνονται ή διασώζονται στη Μεσόγειο.

“Στέρεψε” το ταμείο για την Ελλάδα

Οι περισσότερες από τις συζητούμενες αλλαγές, ωστόσο, δεν πρόκειται να προσφέρουν άμεσες λύσεις. Οι ιδέες για σταθεροποίηση της κατάστασης στη Λιβύη και για ίδρυση Ταμείου χρηματοδότησης «αντιμεταναστευτικών μέτρων» σε όλες της χώρες της Βόρειας Αφρικής απαιτούν μακρά περίοδο υλοποίησης. Μέχρι τότε, χιλιάδες μετανάστες θα ακολουθούν την οδό της κεντρικής Μεσογείου. Ένα άλλο κύμα θα ακολουθεί το άλλο σύνηθες δρομολόγιο: από τις βορειοαφρικανικές χώρες προς την Κωνσταντινούπολη (ακόμα και αεροπορικώς) και μετά στο Αιγαίο.

Όλοι σχεδόν στην ΕΕ συμφωνούν στην παροχή πρόσθετων πόρων προς την Ιταλία και στην ίδρυση νέου Ταμείου. Με την εξαίρεση του Επιτρόπου κ. Αβραμόπουλου, δεν συγκινούνται, όμως, από τους κινδύνους που συνεπάγεται η αφαίρεση κονδυλίων από την Ελλάδα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η στάση της Γερμανίας που ακολουθεί τη γραμμή «ό,τι δώσαμε, δώσαμε».

Προφανώς, χρησιμοποιεί πιο κομψή διπλωματική διατύπωση, πως έχει ήδη κάνει μεγάλες οικονομικές συνεισφορές και ίσως εξετάσει αργότερα την πιθανότητα άλλης χρηματοδότησης. Ταυτόχρονα, το Βερολίνο ζητεί άμεση ενίσχυση της Ιταλίας, χωρίς να ενδιαφέρεται για τη μείωση των πόρων προς την Ελλάδα. Το μόνο παρήγορο είναι ότι τουλάχιστον υποστηρίζει το πρόγραμμα μετεγκατάστασης προσφύγων σε όλα τα μέλη της ΕΕ. Κι όλα αυτά, ενώ ο πρόεδρος Ερντογάν δεν έχει αλλάξει πολιτική. Γιατί αν άλλαζε, η παρούσα –αρκετά προβληματική– κατάσταση θα καθίστατο δραματική.