Από τι θα κριθεί η αυτοδυναμία της ΝΔ και η διαφορά από τον ΣΥΡΙΖΑ

Ο μεν Τσίπρας βαδίζει προς τις εθνικές κάλπες, έχοντας νωπή τη βαρύτατη ήττα στις ευρωεκλογές, αλλά και την ελπίδα ότι στις βουλευτικές εκλογές θα φυσήξει άλλος άνεμος. Ο δε Μητσοτάκης με την προσδοκία να εξασφαλίσει αυτοδυναμία, πράγμα όχι σίγουρο, αλλά ούτε και πολύ δύσκολο. Μπορεί η προσδοκία του απερχόμενου πρωθυπουργού να είναι αβάσιμη, αλλά είναι αληθές πως στις 7 Ιουλίου το κριτήριο, με το οποίο θα ψηφίσουν αρκετοί πολίτες θα είναι διαφορετικό από αυτό, με το οποίο ψήφισαν στις 26 Μαΐου.

Δεν αναφέρομαι στο προφανές: άλλο ευρωεκλογές και άλλο εθνικές εκλογές. Αυτές οι ευρωεκλογές, άλλωστε, διεξήχθησαν σε κλίμα εθνικών εκλογών, ήταν ατύπως μεν ουσιαστικώς δε μία μάχη για την εξουσία κι όχι μία μάχη για την εκλογή ευρωβουλευτών. Στις 26 Μαΐου νίκησε η αρνητική ψήφος. Ακόμα και αριστερόστροφοι πολίτες καταψήφισαν την κυβέρνηση Τσίπρα, προσδοκώντας να διώξουν μία ώρα αρχύτερα τον ΣΥΡΙΖΑ από την εξουσία.

Μετά τη διαφορά των 9,5 μονάδων, κανείς δεν έχει αμφιβολία για την επικείμενη άνετη νίκη της ΝΔ και στις εθνικές εκλογές. Ως εκ τούτου, όπως προανέφερα, το κριτήριο με τον οποίο θα ψηφίσουν στις 7 Ιουλίου τουλάχιστον για κάποιους διαφοροποιείται, με την έννοια ότι κανείς δεν έχει αμφιβολία πως η κυβέρνηση Τσίπρα μετράει ημέρες. Κατά συνέπεια, οι πολίτες θα ψηφίσουν έχοντας δεδομένο ότι θα προκύψει κυβέρνηση Μητσοτάκη.

Η διάχυτη και καθόλου αδικαιολόγητη αυτή πεποίθηση προκαλεί δύο αντίρροπα ρεύματα: Το πρώτο εκ των πραγμάτων λειτουργεί υπέρ της ΝΔ. Είναι επιβεβαιωμένο ότι υπάρχει μία κατηγορία ψηφοφόρων που έχουν την τάση να πηγαίνουν με το νικητή, με την αυριανή εξουσία. Πολλοί εξ αυτών έχουν ήδη ψηφίσει ‘γαλάζια’ στις ευρωεκλογές. Κατά κανόνα θα το πράξουν και οι υπόλοιποι. Με άλλα λόγια, ο παράγοντας που μόλις περιγράψαμε ωθεί προς την κατεύθυνση του περαιτέρω ανοίγματος της ψαλίδας.

Προς την ίδια κατεύθυνση λειτουργεί και ένας συμπληρωματικός παράγοντας: η ΝΔ να εξασφαλίσει την αυτοδυναμία για να αποτραπεί το ενδεχόμενο αδυναμίας σχηματισμού κυβέρνησης και προκήρυξης νέων εκλογών, αυτή τη φορά με απλή αναλογική. Είναι πολλοί και όχι μόνο νεοδημοκράτες που θεωρούν μία τέτοια εξέλιξη απευκταία. Φοβούνται όχι αδικαιολόγητα πως με την απλή αναλογική η Ελλάδα μπορεί να εγκλωβισθεί σε μία περιπέτεια ακυβερνησίας.

Όχι ‘λευκή επιταγή’ στον Μητσοτάκη

Η πεποίθηση πως την επαύριο των εκλογών θα έχουμε κυβέρνηση Μητσοτάκη, ωστόσο, τροφοδοτεί και ένα αντίρροπο ρεύμα, το οποίο ωθεί προς την κατεύθυνση κλεισίματος της ψαλίδας στις 7 Ιουλίου. Σύμφωνα με την εκτίμησή μου, η σαρωτική διαφορά υπέρ της ΝΔ στις ευρωεκλογές ήταν αποτέλεσμα κυρίως της αρνητικής ψήφου, η οποία τροφοδοτήθηκε μεταξύ άλλων από την υπερφορόλογηση των μεσαίων στρωμάτων, από τη Συμφωνία των Πρεσπών και από τη διογκούμενη αλαζονεία των κυβερνώντων. Με άλλα λόγια, όπως προανέφερα, πολλοί πολίτες εγκατέλειψαν τον ΣΥΡΙΖΑ και αρκετοί άλλοι ψήφισαν τη ΝΔ με σκοπό να διώξουν την κυβέρνηση Τσίπρα.

Τώρα ο σκοπός αυτός ουσιαστικά έχει εκπληρωθεί. Τι θα πράξουν στην κάλπη πολίτες που ναι μεν τιμώρησαν την κυβέρνηση Τσίπρα, αλλά ταυτοχρόνως φοβούνται πως η κυβέρνηση Μητσοτάκη θα εφαρμόσει νεοφιλελεύθερη ατζέντα; Αυτή η κατηγορία πολιτών, που ιδεολογικά καλύπτει ένα ευρύ φάσμα, ενδεχομένως να ψηφίσει κατά τρόπο που να περιορίσει τη νίκη της ΝΔ. Δεδομένου ότι ο αρχηγός της δεν έχει κρύψει τις προθέσεις του, δικαιολογημένα θα θεωρήσει πως μία μεγάλη διαφορά –ειδικά εάν η ψαλίδα ανοίξει περαιτέρω– του δίνει την πολιτική νομιμοποίηση να κινηθεί, χωρίς περιορισμούς όσον αφορά την εφαρμογή της νεοφιλελεύθερης ατζέντας του.

Η προοπτική αυτή ενδεχομένως να εξωθήσει κάποιους αριστερόστροφους και κεντροαριστερούς ψηφοφόρους, οι οποίοι στις ευρωεκλογές εγκατέλειψαν τον ΣΥΡΙΖΑ, να επανακάμψουν, έστω και με μισή καρδιά. Παραλλήλως, κάποιοι πολίτες που δεν ανήκουν στη ΝΔ, αλλά την ψήφισαν στις ευρωεκλογές για να διώξουν τον Τσίπρα από την εξουσία, ίσως στις εθνικές εκλογές προσανατολισθούν αλλού για να μην δώσουν στον Μητσοτάκη ‘λευκή επιταγή’.

Το αποτέλεσμα των εθνικών εκλογών θα διαμορφωθεί από τη συνισταμένη των δύο αντίρροπων αυτών παραγόντων. Η ποσοτική επιρροή του καθενός εξ αυτών είναι πρακτικά αδύνατον να μετρηθεί, ώστε να προκύψει μία ασφαλής πρόβλεψη. Πιθανόν είναι οι εθνικές κάλπες θα βγάλουν μία διαφορά κοντά στη διαφορά των ευρωεκλογών, ίσως λίγο παραπάνω.

Το ζήτημα της αυτοδυναμίας

Όσον αφορά το ζήτημα της αυτοδυναμίας, αυτή θα κριθεί από δύο παράγοντες: Πρώτον, από το ύψος του εκλογικού ποσοστού της ΝΔ και δεύτερον, από τα πόσα κόμματα θα εκπροσωπηθούν στο Κοινοβούλιο, ή πιο σωστά πόσοι ψηφοφόροι (ως ποσοστό) θα ψηφίσουν κόμματα που τελικώς δεν θα εισέλθουν στο Κοινοβούλιο. Με βάση και το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών, το πιθανότερο είναι ότι μαζί με τα τέσσερα σίγουρα (ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ, ΚΙΝΑΛ και ΚΚΕ) θα είναι η Χρυσή Αυγή, η οποία μάλλον θα επιβιώσει κοινοβουλευτικά, και στα πέντε θα προστεθούν η Ελληνική Λύση του Βελόπουλου και το ΜΕΡΑ25 του Βαρουφάκη.

Είναι εμφανές ότι το κόμμα του Βαρουφάκη κερδίζει τη μάχη στον χώρο των μικρών αντιμνημονιακών κομμάτων, όπου η ΛΑΕ σχεδόν εξαφανίζεται, η δε Πλεύση Ελευθερίας φαίνεται πως θα ακολουθήσει τον ίδια πορεία. Το ΜΕΡΑ25 δεν εξέλεξε για λίγες ψήφους ευρωβουλευτή κι αυτό προκάλεσε και ένα κύμα δημοσιότητας και μία ώθηση για να υπερβεί άνετα το 3%. Η ‘δαιμονοποίηση’ του πρώην υπουργού Οικονομικών από τη συντριπτική πλειονότητα του πολιτικού συστήματος, των ΜΜΕ, αλλά και των πολιτών, είναι ένας λόγος που ωθεί μία μειονότητα πολιτών με σκληρό αντιμνημονιακό πρόσημο να τον ψηφίσουν, αναγνωρίζοντάς του τουλάχιστον πολιτική συνέπεια.

Το ποσοστό της Ελληνικής Λύσης στις ευρωεκλογές είναι αρκετά πάνω από το όριο και γι’ αυτό δεν θα κινδυνεύσει να μείνει εκτός. Εάν, λοιπόν, η επόμενη Βουλή είναι επτακομματική και το ποσοστό των υπολοίπων συρρικνωμένο, η ΝΔ θα πρέπει να υπερβεί αρκετά το 37% για να κατακτήσει αυτοδυναμία. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι πρέπει να προσελκύσει ψηφοφόρους και από το Κέντρο και από τα δεξιά της, πράγμα όχι πολύ εύκολο. Η ψήφος στις ευρωεκλογές είναι παραδοσιακά πιο ‘χαλαρή’, αλλά οι ευρωεκλογές της 26ης Μαΐου είχαν λόγω της πόλωσης προσλάβει χαρακτηριστικά εθνικών εκλογών. Ως εκ τούτου, τα περιθώρια των δύο μεγάλων κομμάτων να επιτύχουν πρόσθετη συσπείρωση είναι σχετικά περιορισμένα.

Αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει ότι εάν η ΝΔ δεν εξασφαλίσει 151 βουλευτές θα πάμε σε νέες εκλογές. Υπάρχει το ενδεχόμενο κυβερνητικής συνεργασίας με το ΚΙΝΑΛ, ή τουλάχιστον με μία πτέρυγά του. Αλλά ακόμα και στην όχι πολύ πιθανή περίπτωση που αυτό δεν καταστεί δυνατόν, ο Μητσοτάκης θα ‘ψωνίσει’ όσους βουλευτές του λείπουν από την Ελληνική Λύση του Βελόπουλου.Πρόκειται για παλιά πρακτική, την οποία ανανέωσε με επιτυχία τους προηγούμενους μήνες ο Τσίπρας για να καλύψει το κοινοβουλευτικό κενό που άφησε η αποχώρηση του Καμμένου.