Από τον Κοτζιά στον Κυριάκο – Ρωσία και “εσωτερικός εχθρός”

Η τωρινή κρίση στις ελληνορωσικές σχέσεις, όπως και η προηγούμενη, επί υπουργίας Κοτζιά στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, είναι αποτέλεσμα της οργανικής αδυναμίας των ελληνικών ελίτ να λειτουργήσουν μέσα στην ασάφεια και πολυπλοκότητα του σημερινού διεθνούς συστήματος. Καταφεύγουν σε έναν απλοϊκό, φαντασιακό, διπολικό κόσμο, μέσα στον οποίον επιλέγουν την απόλυτη ταύτιση με τη Δύση και την άρνηση σχέσεων με τη Ρωσία.

Από την άλλη, θα ήταν ίσως μεγάλο λάθος να θεωρήσουμε ότι η επίθεση τότε και τώρα ενάντια στη Ρωσία στερείται πολιτικής λογικής. Όμως, οι στοχεύσεις και των δύο επιθέσεων δεν υπάγονται τόσο στην εξωτερική πολιτική της Ελλάδας, όσο στην εσωτερική. Συγκεκριμένα, επιδιώκουν να εξουδετερώσουν τον “εσωτερικό εχθρό”. Τότε εκείνους που ήταν αντίθετοι με τη Συμφωνία των Πρεσπών. Τώρα, όσους προσεγγίζουν το Ουκρανικό όχι με όρους άσπρο-μαύρο (ο χασάπης Πούτιν, οι υπερασπιστές της ελευθερίας Δυτικοί), με όρους ευρύτερης γεωπολιτικής-γεωστρατηγικής.

Τότε, η Ρωσία κατηγορείτο από τον Κοτζιά για “αθέμιτες παρεμβάσεις” στο εσωτερικό της Ελλάδας, ότι δηλαδή υποδαύλιζε, προωθούσε και ενορχήστρωνε τις αντιδράσεις κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών και της αναγνώρισης των Σκοπίων ως Βόρεια Μακεδονία. Μία αναγνώριση που άνοιξε και τον δρόμο για την ένταξη του γειτονικού κράτους στο ΝΑΤΟ.

Με την επίθεση, λοιπόν, στη Ρωσία, η κυβέρνηση Τσίπρα προσπαθούσε να επιβάλλει την αντίληψη ότι οι κοινωνικές αντιδράσεις στη Συμφωνία των Πρεσπών δεν ήταν γνήσιες και αυθόρμητες, αλλά αποτελούσαν προϊόν ρωσικής παρέμβασης. Συνακόλουθα χαρακτήριζε εμμέσως όποιον εξέφραζε αντιρρήσεις για εκείνη τη Συμφωνία δυνάμει “πράκτορα των Ρώσων”. Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση Τσίπρα αποσκοπούσε στη χειραγώγηση της ελληνικής κοινής γνώμης.

Η ειρωνεία της ιστορίας

Τώρα, η ειρωνεία της ιστορίας το έφερε η κυβέρνηση Μητσοτάκη να αφήνει εμμέσως πλην σαφώς αιχμές ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι “πουτινικός”! Αν και τα όσα ανακοίνωσε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ για ρωσικές χρηματοδοτήσεις πολιτικών και άλλων φορέων στην Ευρώπη δεν αναφέρουν την Ελλάδα, το Μαξίμου δεν διστάζει να “πετάει λάσπη στον ανεμιστήρα”, καλλιεργώντας την εντύπωση ότι η αξιωματική αντιπολίτευση είναι όργανο της Μόσχας!

Το τραγικό της υπόθεσης είναι ότι η επικοινωνιακή αυτή στρατηγική της κυβέρνησης Μητσοτάκη, που σκοπό έχει να μετατοπίσει τη συζήτηση από το σκάνδαλο των υποκλοπών ομοιάζει ανατριχιαστικά με παρόμοιες μεθοδεύσεις των μεταεμφυλιοπολεμικών κυβερνήσεων της Δεξιάς στην Ελλάδα και της Χούντας. Αυτές χαρακτήριζαν αυτομάτως σαν “κομμουνιστή” και “πράκτορα της Μόσχας”, όποιον εξέφραζε κριτική για την πολιτική των ΗΠΑ!

Ακόμη πιο τραγικό είναι ότι τόσες δεκαετίες μετά, οι κυβερνήσεις θα κατέφευγαν στις μετεμφυλιακές μεθοδεύσεις. Πριν τέσσερα χρόνια κατέφυγαν οι πολιτικοί απόγονοι των τότε θυμάτων, τώρα καταφεύγουν οι πολιτικοί απόγονοι των τότε θυτών. Χωρίς καμία πρόθεση να βγάλουμε από την εξίσωση τη δράση των διαφόρων μυστικών υπηρεσιών, είναι απαράδεκτο λάθος οι διάφορες λαϊκές αντιδράσεις να ερμηνεύονται ως προϊόν της δράσης ξένων πρακτόρων.

Μία τέτοια θεώρηση τοποθετεί τους κυβερνώντες που υιοθετούν και προβάλουν αυτή την ερμηνεία σε ένα νοητικό θύλακο “προστατευτικής παράνοιας” από τον πραγματικό κόσμο. Αυτό πιστεύουν ότι τους επιτρέπει να αντιμετωπίσουν τις πιέσεις που δέχονται από την κοινή γνώμη, αλλά στην πραγματικότητα βαθαίνει το χάσμα που τους χωρίζει από την κοινή γνώμη. Και συνήθως, ο λογαριασμός πληρώνεται στις κάλπες.

Παίρνει σβάρνα και την Ορθοδοξία

Φυσικά, η πολιτική της σύζευξης της “ρωσικής παρέμβασης” εναντίον της Συμφωνίας των Πρεσπών, που είχαν υιοθετήσει οι Τσίπρας και Κοτζιάς, αποσκοπούσε στο να καθησυχάσει τον δυτικό παράγοντα και να διαφημίσει την απόλυτη ταύτισή του με αυτόν. Το ίδιο ακριβώς –με άλλους όρους– συμβαίνει τώρα με την “πουτινολογία”, τα “ρωσικά ρούβλια” και όλα τα συναφή που σερβίρει με κάθε ευκαιρία η κυβέρνηση Μητσοτάκη, διδάσκοντας την Κουμουνδούρου ότι η μέθοδος που είχε χρησιμοποιήσει πριν τέσσερα χρόνια είναι αμφίστομη μάχαιρα…

Τέλος, και οι δύο κρίσεις στις ελληνορωσικές σχέσεις ενδέχεται να έχουν μια ακόμη συνέπεια σε βάθος χρόνου, ιδιαίτερα σημαντική: τη δαιμονοποίηση της Ορθοδοξίας στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα, οι κατηγορίες περί “αθέμιτης παρέμβασης” που είχαν αποδοθεί στη Ρωσία το 2018 από την κυβέρνηση Τσίπρα και που εμμέσως πλην σαφώς αποδίδονται και σήμερα από την κυβέρνηση Μητσοτάκη εμπλέκουν εκ των πραγμάτων και την κοινή ορθόδοξη πίστη και παράδοσης των δύο χωρών. Η Μόσχα στοχοποιείται παραδοσιακά ότι χρησιμοποιεί την Ορθοδοξία για να διευρύνει την επιρροή της στην Ελλάδα.

Εδώ λοιπόν προκύπτουν δύο δυνητικές συνέπειες. Η πρώτη είναι ότι η διατήρηση και ενίσχυση των ελληνορωσικών δεσμών και σχέσεων δια της κοινής θρησκευτικής και πολιτισμικής κληρονομιάς βαφτίζεται αυθαιρέτως αθέμιτη παρέμβαση της Ρωσίας στα ελληνικά πράγματα. Προκύπτει, λοιπόν, το αβίαστο συμπέρασμα ότι, από πλευράς των ελληνικών πολιτικών ελίτ, η μόνη αποδεκτή σχέση μεταξύ Ελλάδας και Ρωσίας είναι η κεκαλυμμένη ή και απροκάλυπτη εχθρότητα, άρα οι πάσης φύσεως δεσμοί πρέπει να κοπούν ή τουλάχιστον να παγώσουν.

ΣΥΡΙΖΑ και Ορθοδοξία 

Η δεύτερη και σημαντικότερη συνέπεια είναι ότι, από τη στιγμή που η Ρωσία κατηγορήθηκε (κυρίως το 2018) ότι χρησιμοποιούσε την κοινή θρησκευτική κληρονομιά για την άσκηση επιρροής στο εσωτερικό της Ελλάδας, η Εκκλησία, ή τουλάχιστον τομείς της, εμμέσως πλην σαφώς καθίστανται ύποπτοι. Αιωρείται η υποψία ότι λειτουργούν σαν εργαλείο άσκησης ρωσικής επιρροής και συνακόλουθα αναγορεύονται σαν κάτι το εν δυνάμει εχθρικό.

Έτσι, το 2018 τα φονταμενταλιστικά κομμάτια του ΣΥΡΙΖΑ, που πάντοτε δυσανασχετούσαν με τον “υπερβάλλοντα” ρόλο που έπαιζε η Ορθοδοξία στην ελληνική κοινωνία, θεωρούσαν ότι με την πολιτική Κοτζιά κέρδιζαν ένα σημαντικό ατού στην αέναη προσπάθειά τους να περιορίσουν αυτόν τον ρόλο. Πουλώντας ταυτοχρόνως εκδούλευση στον δυτικό παράγοντα, τοποθετούσαν την Ορθοδοξία στο περιθώριο, ακρωτηριάζοντας ένα κομμάτι της ελληνικής πολιτισμικής υπόστασης.

Αυτό ήταν φυσιολογικό για κύκλους του ΣΥΡΙΖΑ, που ποτέ δεν έκρυψαν τις απόψεις τους για την Ορθοδοξία. Είχε και τότε προκαλέσει ερωτηματικά, όμως, το άτυπο σιγοντάρισμα –δια της αφωνίας– που είχε παρασχεθεί από την τότε αξιωματική αντιπολίτευση (τη ΝΔ του Μητσοτάκη) στην τότε αντιρωσική εκστρατεία των Κοτζιά-Τσίπρα. Προφανώς η ΝΔ του Μητσοτάκη είχε σιγοντάρει για να γίνει αρεστή στον δυτικό παράγοντα, ένεκα του ΝΑΤΟ, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη γεωπολιτική ταυτότητα της Ελλάδας.