Χωρίς μεταρρυθμιστικό ζήλο ξεχάστε την ανάπτυξη

Η εξαγγελία μιας υψηλού κύρους επιτροπής διεθνών εμπειρογνωμόνων (επικεφαλής Πισαρίδης) για τη σύνταξη ενός νέου αναπτυξιακού σχεδίου προφανώς δείχνει την απόλυτη προτεραιότητα του πρωθυπουργού στην αναθέρμανση της οικονομίας. Μεγαλώνει έτσι η αλυσίδα γνωστών οικονομολόγων (Στίγκλιτς, Κρούγκμαν, Γκάλμπρεϊθ, Σακς κ.α.) που μαζί με ξένους οίκους (Μακίνσεϋ, Λαζάρ κλπ.) και εγχώρια ιδρύματα (ΙΟΒΕ, ΚΕΠΕ) προσπάθησαν τα χρόνια της κρίσης να συμβουλέψουν τις ελληνικές κυβερνήσεις για ανάπτυξη.

Οι μέχρι τώρα κυβερνητικές εξαγγελίες και δράσεις περιλαμβάνουν μια σειρά μέτρων στήριξης της αγοράς απεμπλοκής από γραφειοκρατίες και ενθάρρυνσης επιχειρηματικών πρωτοβουλιών ταυτόχρονα με συμφωνίες για ξένες επενδύσεις (16 διμερείς με Κίνα ενεργειακά deals με Ιταλία, Ελληνικό, Πειραιάς, Σκουριές, νέα πεντάστερα ξενοδοχεία κλπ.).
Ταυτόχρονα, ένα νέο μείγμα μέτρων άμεσης απόδοσης προσπαθεί να επανεκκινήσει την πραγματική οικονομία με μια καινούργια ισορροπία φορολογίας και κινήτρων με ταυτόχρονη ένταση ενεργοποίησης της κρατικής μηχανής και υπέρβασης της γραφειοκρατίας.

Η κεντρική κυβέρνηση όμως, πέραν του Μαξίμου, δεν εκπέμπει από τα αρμόδια υπουργεία άμεσου αναπτυξιακού ενδιαφέροντος –τα μισά από τα 18!– έναν μεταρρυθμιστικό ζήλο συνεργασίας μεταξύ τους, ανάταξης λειτουργιών, αναπροσαρμογής και ανανέωσης και κυρίως συναντίληψης και λειτουργικής επαφής για μια νέα σχέση με τη γενική κυβέρνηση και την αυτοδιοίκηση.

Το Υπερταμείο (ΤΧΣ) με τις θυγατρικές του (ΤΑΙΠΕΔ, ΑΑΔΕ κλπ.) παρά το νέο θεσμικό πλαίσιο δεν δείχνει να εντάσσει τη λειτουργία του σε ένα γενικότερο σχέδιο αξιοποίησης ακινήτων, στοχευμένων ιδιωτικοποιήσεων και άλλων παράλληλων δράσεων.

Η σωστή επανεκκίνηση του ΕΣΠΑ δεν αρκεί μόνο να διπλασιάσει την απορρόφηση των κονδυλίων άμεσα, αλλά πρέπει να ωθήσει γρήγορα και στοχευμένα την καινοτομία. Οι καθυστερήσεις στα απόβλητα και στις μεταφορές είναι ενδεικτικές μεγάλων και κρίσιμων υστερήσεων. Αντίστοιχες έχει και το πολύπαθο και ελλιπές Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων στην περιφερειακή υποστήριξη υποδομών αλλά και ολοκλήρωσης των ΠΕΠ.

Φοβισμένα εργαστήρια μελέτης

Η ψηφιακή πολιτική πέρα από γενικόλογες εξαγγελίες για τις ταυτότητες σε δυο χρόνια δεν δείχνει άμεσα ορατά οφέλη ούτε στη διοίκηση (νοσοκομεία, πανεπιστήμια, υπηρεσίες δημοσίου) ούτε στη λαϊκή καθημερινή νέα γλώσσα επικοινωνίας. Οι δράσεις σε έρευνα και καινοτομία θυμίζουν φοβισμένα εργαστήρια μελέτης για λίγους, ενώ το Πρόγραμμα “Μαζί” περιγράφεται ακόμα σαν εγχειρίδιο καλών πρακτικών χωρίς χειροπιαστά αποτελέσματα. Πόσο μαζί, με ποιους μαζί, για που μαζί;

Οι τράπεζες, μετά το πρόγραμμα κόκκινων δανείων του “Ηρακλή”, δεν δημοσιοποιούν ακόμα ανασχεδιασμούς για να στηρίξουν χρηματοδοτικά καινοτόμους ορίζοντες και νέους φιλόδοξους εκκολαπτόμενους επιχειρηματίες, χωρίς να αναπαράγουν παλιές αμαρτίες. Δυστυχώς, ο επιχειρηματικός κόσμος στην ετήσια επετειακή παρέλαση προτάσεων για το νέο χρόνο, όλο τον προηγούμενο μήνα, μέσα από μια θάλασσα κοινοτοπιών, όντας ανυποψίαστος, δεν δείχνει να εκπέμπει μια συν-αντίληψη νέας εποχής.

Η εμμονή στην γκρίνια για τους φορολογικούς συντελεστές, τη δυσκαμψία της διοίκησης και την αναμονή της ευεργεσίας των ξένων επενδύσεων του ΣΕΒ, συνοδεύεται από το κερασακι-άλλοθι για το brain drain. Δεν μπορεί ακόμα σήμερα ο τουρισμός, η οικοδομή και η μικρομεσαία μεταποίηση να μονοπωλούν το ενδιαφέρον, απέναντι σε δυναμικούς ορίζοντες νέας τεχνολογίας αλλά και συγχρόνων νέων προκλησεων-απαιτησεων.

Ενδεικτικά, τέτοιες είναι η χρήση ψηφιοποίησης πολλαπλών εφαρμογών και η ταχεία εφαρμογή του 5G, η εκμετάλλευση των logistics και σύγχρονων μεταφορών (υδατοδρόμια, μαρίνες), η απόλυτη ενίσχυση της παραγωγής γενόσημων και η συστηματική προώθηση του ιατρικού τουρισμού.

Δυο διαρθρωτικές μεταβολές

Η μετακίνηση στην μεταλιγνίτη εποχή, τις νέες μορφές ενέργειας και την κλιματική αλλαγή(ΕΣΕΚ), την επόμενη πενταετία απαιτεί ευρείας κλίμακας συνέργειες σε όλη τη χώρα
μεγάλες πρωτοβουλίες για τα χρόνια προβλήματα όπως αυτές των συγχωνεύσεων και της κλαδικής ενδυνάμωσης, αύξησης μεγέθους και άρσης πολυδιάσπασης με οικονομίες κλίμακας, δυναμικής εξωστρέφειας και αποκόλλησης από το παραδοσιακό παραγωγικό μοντέλο και σύνδεση με διεθνείς αλυσίδες αξίας, δεν είναι αισθητές.

Τίποτα δεν μάθαμε αυτά τα δέκα χρόνια έξω από το να μαλώνουμε; Αυτό το ξέραμε και από πριν. Απέναντι όμως σε τέτοιες μείζονες επιλογές υπάρχουν δυο κεφαλαιώδεις διαρθρωτικές μεταβολές, καθοριστικές για να δημιουργήσουν ορίζοντα ανάκαμψης και συλλογικής συνέγερσης.

Η αποσυμπίεση του κράτους με διάχυση ευθυνών και αποφάσεων, μπρος τα κάτω, από τα υπουργικά γραφεία προς τις γραμματείες και τις διευθύνσεις των υπουργείων. Ακόμα περισσότερο με αυτονομία της γενικής κυβέρνησης και μεταφορά πόρων –κατ’ αρχήν ΕΝΦΙΑ– προς τις φοβικές αλλά φιλόδοξες περιφέρειες. Με στήριξη σε δυναμικούς κλάδους, θεσμικούς εταίρους αλλά και τις τοπικές κοινωνίες. Απαιτείται η ευρύτατη συνεργασία όλων, η αίσθηση συμβολής όλων και η συστηματική αξιοποίηση συγκριτικών πλεονεκτημάτων. Ένας εσωτερικός ανασχεδιασμός με μικρές έξυπνες πόλεις, κόμβους γνώσης, ευρηματικότητα και κινητοποίηση τοπικών δυνάμεων, πολλαπλασιασμό των ωφελειών, συνέργειες όλων, δημοσίου και ιδιωτικού τομέα.

Η εκτεταμένη εμπλοκή του επιχειρηματικού κόσμου και ευρύτατη συνεργασία στην ταχύτατη επένδυση στους νέους με στροφή της εκπαίδευσης και στήριξη του μεγάλου μετασχηματισμού της εργασίας που συντελείται παντού με την τέταρτη -ρομποτική -βιομηχανική επανάσταση και νέα γνώση και εφαρμογές ,Η ενεργοποίηση της στενής σχέσης επιχειρήσεων και εκπαίδευσης και έρευνας για την παραγωγή νέων δεξιοτήτων αλλά και εκατοντάδων χιλιάδων ριζικά νέων θέσεων εργασίας.

Δεν αρκούν οι επιτροπές

Η νέα δεκαετία με τις προκλήσεις της και την μνημονιακή εμπειρία και επίγνωση, επιβάλλουν πέρα από της προσπάθειες της κυβέρνησης, μια γενικότερη κινητοποίηση σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας. Είναι ώρα συλλογικοί χώροι, θεσμοί και ενώσεις αλλά και ομάδες τυπικές και άτυπες και μεμονωμένα πρόσωπα, μια νέα αναπτυξιακή “γενιά του 30” να πάρει πρωτοβουλίες συλλογικής συμμέτοχης στην εθνική προσπάθεια ανάκαμψης.

Η οικονομία πάσχει και η κοινωνία αγωνιά για ένα κοινό σχέδιο, ένα συλλογικό πλαίσιο με εσωτερική λογική συμπερίληψης όλων, για μια νέα συνεγερση. Απαιτείται ένας εσωτερικός ειρμός, ένας ισχυρός δεσμός, μια παράλληλη συνολική κίνηση, της κυβέρνησης, της διοίκησης και αυτοδιοίκησης αλλά και του παραγωγικού δυναμικού, μια νέα μεταμνημονιακή ωριμότητα σε μια κοινή αίσθηση αποστολής.

Δεν αρκούν επιτροπές και εμπειρογνώμονες, άπειρα αναπτυξιακά συνέδρια, επικοινωνιακές εξαγγελίες, γενικόλογες προτάσεις παντός καιρού. Απαιτούνται δεσμεύσεις, εμπλοκή και κίνηση, αποφάσεις υπερβάσεων, εκπολώσεις και συγκλίσεις, μια γενική κίνηση της κοινωνίας που να εμπνέει για δυνατότητα, πάλι, μεταμόρφωσης της χώρας.