Χρονιά αποτυχιών το 2020 για τη Γερμανία

Το δυστοπικό 2020 αποτέλεσε μια χρονιά-αποκάλυψη για το ελληνικό πολιτικό σύστημα και για τις εγχώριες ελίτ, αφού έκπληκτοι ανακάλυψαν την ανομολόγητη εχθρότητα της Γερμανίας, όχι κατ΄ ανάγκη των Γερμανών, έναντι της Ελλάδας, όπως θα τεκμηριώσουμε πιο κάτω.

Αντίστοιχη ψυχρολουσία υπέστησαν και οι περισσότεροι λαοί της Ευρώπης, μεταξύ των οποίων και ο γερμανικός, αντιλαμβανόμενοι την ύπουλη τακτική που ακολούθησε το Βερολίνο στην κρίση της πανδημίας, τόσο στο υγειονομικό, όσο και στο οικονομικό πεδίο. Αλλά και για την ίδια τη Γερμανία το 2020 αποδείχθηκε μια χρονιά από ήττες για την διπλωματία της και απομείωσης του διεθνούς της κύρους. Εξ αρχής, με το ξέσπασμα της πανδημίας η Γερμανία λειτούργησε εγωκεντρικά και αυταρχικά με την κατάσχεση υγειονομικού υλικού στα αεροδρόμιά της, που προορίζονταν για άλλες χώρες της ΕΕ.

Μετά την εκδήλωση του δεύτερου κύματος της πανδημίας, πολλοί στην Ευρώπη κατηγόρησαν τη Γερμανία πως τους παρέσυρε για να μην προχωρήσουν εγκαίρως στα lockdown, αλλά και γιατί η ΕΕ δεν προμηθεύτηκε επαρκείς ποσότητες εμβολίων. Είναι κι ένα ερώτημα πως όλες οι χώρες πήραν 10.000 εμβόλια σε πρώτη φάση και η Γερμανία ένα εκατομμύριο…

Η Γερμανία απογοήτευσε

Τον Μάιο 2020, με το diktat του γερμανικού Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου (ΟΣΔ) το Βερολίνο επιχείρησε να μπλοκάρει την πολιτική παροχής ρευστότητας στα κράτη-μέλη από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), αποκαλύπτοντας τις εκβιαστικές προθέσεις του. Στη συνέχεια, όταν ανέλαβε και την προεδρία της ΕΕ, η Γερμανία υποχρεώθηκε τελικώς να αποδεχθεί την αμοιβαιοποίηση του χρέους, που θα δημιουργούσε η χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης.

Όμως, μέσω των προθύμων δορυφόρων της, έθεσε όρια και αυστηρούς κανόνες, ώστε να μην επωφεληθούν οι ανταγωνιστές του πέραν της κάλυψης ζημιών. Έτσι, η εξάμηνη προεδρία της Γερμανίας στην ΕΕ απογοήτευσε πολλούς μέσα στην Ευρώπη σε πολλά πεδία, ενώ αμφισβητήθηκε ευθέως ο κυριαρχικός της ρόλος. Ως γνωστόν, η Ουγγαρία και η Πολωνία αρνήθηκαν να υπογράψουν τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό και μπλόκαραν το Ταμείο Ανάκαμψης, όταν το Βερολίνο έθεσε ζήτημα περί κράτους δικαίου για αυτές, το οποίο τελικά αναδιπλώθηκε.

Το ίδιο συνέβη και με το Brexit, που ήταν ένα από τα καυτά ζητήματα της γερμανικής προεδρίας. Το γεγονός ότι οι υπηρεσίες, διάβαζε τράπεζες και χρηματο-οικονομικός τομέας, έμειναν εκτός της συμφωνίας που υπογράφτηκε στο παραπέντε, σημαίνει ότι η Βρετανία δεν ηττήθηκε. Σημειωτέον ότι το Λονδίνο είχε κατηγορήσει τη Φρανκφούρτη ότι του “έκλεβε” 400 δισ. ευρώ!

Γερμανικό βατερλό στο Συμβούλιο Ασφαλείας

Κατά την δεκαετία του 2010 η Γερμανία πέτυχε να εδραιώσει διεθνώς την εικόνα της ως γεωοικονομική υπερδύναμη. Ταυτόχρονα έβαλε μπροστά τους σχεδιασμούς της να εξελιχθεί και σε γεωπολιτική δύναμη μέσω της διπλωματίας (Διάσκεψη του Βερολίνου κτλ), καθώς η προβολή στρατιωτικής ισχύος είναι αδύνατη λόγω των περιορισμών που ισχύουν μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτό δεν την εμπόδισε βέβαια να καταστεί ένας σημαντικός εξαγωγέας όπλων στην Τουρκία και σε άλλα τζιχαντιστικά ή αυταρχικά καθεστώτα.

Το 2020 η Γερμανία, που συμπλήρωσε τη διετή της θητεία ως προσωρινό μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας (ΣΑ) του ΟΗΕ, όχι μόνο δεν κατάφερε να πείσει για την μονιμοποίησή της σε αυτό, αλλά ο πρέσβης της Κρίστοφ Χόισγκεν αποχώρησε με το ανάθεμα τόσο της Κίνας, όσο και της Ρωσίας. «Δεν θα μας λείψετε καθόλου», είπε χαρακτηριστικά ο Ρώσος πρέσβης στο σώμα, ο δε Κινέζος είπε «από τα βάθη της καρδιάς μου, στα τσακίδια, κύριε πρέσβη!»

Επισημαίνεται ότι η Γερμανία τους τελευταίους μήνες, όταν σιγουρεύτηκε για την αποχώρηση του Τραμπ από την αμερικανική προεδρία, ξεκίνησε στον ΟΗΕ δριμείες επιθέσεις κατά της Ρωσίας και της Κίνας, προκειμένου να γίνει αρεστή στην διοίκηση Μπάιντεν. Σε ότι αφορά τη μονιμοποίηση της στο Συμβούλιο Ασφάλειας, οι Κινέζοι είπαν ότι «η παρουσία της Γερμανίας στο Συμβούλιο Ασφάλειας δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες του κόσμου, ούτε σε αυτές του σώματος».

Οι δε Ρώσοι είπαν ότι πολλές χώρες που ήταν υπέρ μιας συμμετοχής της Γερμανίας στο σώμα ως μονίμου μέλους, επανεξετάζουν τη θέση τους, αναρωτώμενες κατά πόσον έχει χώρο «τόσος κυνισμός στο Συμβούλιο Ασφάλειας». Ως γνωστόν, η Γερμανία επιθυμεί διακαώς να συμμετάσχει στο Συμβούλιο Ασφαλείας, έτσι ώστε εκ των πραγμάτων να απαλείφει ο χαρακτηρισμός της ως «εχθρικό κράτος», σύμφωνα με τα άρθρα 53 και 107 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ.

Η γερμανική διπλωματία

Η γερμανική προεδρία είχε να αντιμετωπίσει και τις προκλήσεις στη Λιβύη, στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και κυρίως τον τουρκικό αναθεωρητισμό στη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο. Στη Λιβύη επίσης απέτυχε με την Διάσκεψη του Βερολίνου να προωθήσει κάποια λύση στον εμφύλιο. Τα εμπλεκόμενα μέρη δεν ακολούθησαν τη συμφωνία, ο δε Ερντογάν ουσιαστικά την ακύρωσε.

Mάλιστα ο Τούρκος πρόεδρος εξευτέλισε το Βερολίνο, αλλά και το ΝΑΤΟ, με το επεισόδιο της νηοψίας του πλοίου που μετέφερε πολεμικό υλικό. Η γερμανική αποτυχία είχε σαν αποτέλεσμα να εδραιωθεί η θέση της Ρωσίας και της Τουρκίας στη Λιβύη. Στο ζήτημα του Ναγκόρνο Καραμπάχ το Βερολίνο εποίησεν την νύσσαν χάριν της Τουρκίας, ενώ το ίδιο έκανε με το τουρκολιβυκό σύμφωνο για τις θαλάσσιες ζώνες.

Η Γερμανία εξέφρασε την δυσαρέσκεια του για την νόμιμη οριοθέτηση της ΑΟΖ Ελλάδας-Αιγύπτου, καθώς και για την άσκηση “Μέδουσα”, ενώ απέτυχε να σταματήσει τις τουρκικές προκλήσεις, γεγονός που την έφερε απέναντι και με τη Γαλλία. Παρ΄ όλα αυτά, το Βερολίνο εξασφάλισε νέα αναβολή κυρώσεων έναντι της Τουρκίας, απέρριψε το ελληνικό αίτημα για εμπάργκο όπλων προς την Τουρκία ως «μη ορθολογικό» και πρότεινε στη χώρα μας την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών.

Είναι ξεκάθαρο ότι η Γερμανία κάνει συστηματικά πλάτες στον παλιό γεωπολιτικό της σύμμαχο, την Τουρκία. Ανέχεται την δράση της ΜΙΤ και των Γκρίζων Λύκων μέσα στο έδαφος της και επιδιώκει τετελεσμένα στις διερευνητικές συνομιλίες Ελλάδας-Τουρκίας και στην Πενταμερή Διάσκεψη για το Κυπριακό, προτού ξεδιπλωθεί η πολιτική Μπάιντεν από τις ΗΠΑ.

Η νέα γερμανική στρατηγική στην ΕΕ

Η Γερμανία φοβάται πολλαπλώς τις επιπτώσεις της πανδημίας του κορονοϊού, τόσο στο επίπεδο της κατάρρευσης των “πελατών” της, όσο και στο πολιτικό πεδίο, ειδικά με τις συνεχείς πρωτοβουλίες του Γάλλου προέδρου Μακρόν για την αυτονόμηση της ΕΕ από τις ΗΠΑ. Η αποτυχία της προεδρίας της και η αναστολή του Συμφώνου Σταθερότητας την ανησυχούν. Για αυτό έχει ξεκινήσει προληπτικές ενέργειες για την αποφυγή αμφισβήτησης της ηγεμονίας της. Ο επικεφαλής της Διάσκεψης του Μονάχου Βόλφγκανγκ Ίσινγκερ πρότεινε τελευταία μια «ατζέντα ανθεκτικότητας» για την Ευρώπη μετά την πανδημία.

Μια ατζέντα που περιλαμβάνει στόχους, όπως η αυτάρκεια σε υγειονομικό υλικό (μάσκες, σύριγγες, εμβόλια), περιορισμούς κίνησης σε περιοχές, ένα πιο σταθερό ευρώ, αλλά και μέτρα κατά της επιρροής της Κίνας, καθώς και μεγάλες γερμανικές επενδύσεις στην ΕE και στο ΝΑΤΟ. Κοινός παρονομαστής των προτάσεων του Ίσινγκερ είναι η ενίσχυση της γερμανικής βιομηχανίας, η επέκταση του γερμανικού κεφαλαίου και η ενίσχυση του πληγέντος διεθνούς ρόλου του Βερολίνου υπό τη λεοντή της ΕΕ.

Να σημειώσουμε πως η πανδημία υποχρέωσε τη Γερμανία να δανειστεί το 2020 το ποσό ρεκόρ των 406,5 δισ. ευρώ από τις αγορές, ενώ για το 2021 προβλέπεται νέος δανεισμός της τάξεως των 160 δισ. ευρώ, προκειμένου να εξυπηρετηθούν παλιά δάνεια ύψους 248 δισ. ευρώ, από τα οποία κερδίζει τόκους δισεκατομμυρίων προεξοφλώντας τα. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει αγοράσει γερμανικά χρεόγραφα (κρατικά ομόλογα, χρεόγραφα κρατιδίων αλλά και ινστιτούτων) συνολικού ύψους 562 δισ. ευρώ.

Η αμφιλεγόμενη ρώμη της γερμανικής οικονομίας

Παρά τον γιγαντιαίο δανεισμό της, η Γερμανία δεν απέφυγε την αυτοκτονία του υπουργού Οικονομικών του ομόσπονδου κράτους της Έσσης Τόμας Σέφερ, ο οποίος έπεσε στις γραμμές του τρένου επειδή δεν μπόρεσε να βρει χρηματοδότηση για τις ανάγκες των πολιτών. Σημειωτέον ότι περισσότεροι από 13 εκατομμύρια Γερμανοί διαβιούν κάτω από το όριο της φτώχειας, με αυξητική τάση στα 11 από τα 16 ομόσπονδα κράτη.

Η ανεργία, το δεύτερο lockdown και το φάσμα της πτώχευσης για τις μισές περίπου γερμανικές επιχειρήσεις αναμένεται να επιδεινώσουν τις ανισότητες μεταξύ του φτωχού γερμανικού Βορρά και του πλούσιου Νότου. Παρ΄ όλα αυτά, «τα καθαρά περιουσιακά στοιχεία των πλουσιότερων Γερμανών ανήλθαν σε 594,9 δισεκατομμύρια, ως τα τέλη Ιουλίου», δηλαδή περίπου 95 δισ. περισσότερα σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2019».

Όπως ανέφερε σε πρόσφατο άρθρο του ο καθηγητής Κώστας Μελάς, με βάση πρόσφατη μελέτη για την κατανομή του εισοδήματος του γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών (DIW), η Γερμανία κάνει πρωταθλητισμό στην ανισότητα, καθώς το 50% του φτωχότερου πληθυσμού κατέχει τον μισό πλούτο από αυτόν που κατέχει το 0,001% του πληθυσμού (400 οικογένειες). Αν και το Γερμανικό Συμβούλιο Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων προβλέπει να το 2021 ανάπτυξη 3,7%, μετά την ύφεση 5,1% του 2020, η κατάσταση στη γερμανική οικονομία παραμένει αμφιλεγόμενη, καθώς αναμένεται κύμα πτωχεύσεων και κυρίως της έξαρσης των “κόκκινων δανείων”.

Το Ινστιτούτο Οικονομικής Έρευνας Λάιμπνιτς IWH εκτιμά ότι κι αν η οικονομία περάσει στην ανάπτυξη δεκάδες τράπεζες θα χρεοκοπήσουν, αφού προβλέπει άνοδο 6% στα “κόκκινα δάνεια” και 28% στο κακό σενάριο (624 δισ. ευρώ). Επίσης, διατυπώνονται φόβοι πως οι γερμανικές τράπεζες μπορεί να παρασύρουν το όλο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, που ούτως ή άλλως αντιμετωπίζει ανάλογα προβλήματα, στον όλεθρο, με τα κόκκινα δάνεια να εκτινάσσονται στα 800 δισ. ευρώ κατά το δεύτερο lockdown. O φόβος αυτός ήταν που υποχρέωσε την ΕΚΤ να προχωρήσει σε επέκταση κατά επιπλέον 500 δισ. ευρώ των ενέσεων ρευστότητας που παρέχει.