Είναι “τραμπισμός” η άμεση-συμμετοχική δημοκρατία;

Μεταξύ των επιθέσεων εναντίον του εκλεγμένου προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ (με κατηγορίες όπως “μεταπολιτική” και “τραμπισμός”), συμπίπτουν “ομπρελίτες” που αποχώρησαν από το κόμμα, στελέχη της εναπομείνασας εσωκομματικής αντιπολίτευσης που αναμένεται και αυτά να αποχωρήσουν, αλλά και κάποιοι από τους φιλικούς στο Μαξίμου αρθρογράφους, άγνωστο αν έχουν πάρει γραμμή ή θεωρούν ότι έτσι πλήττουν από το ξεκίνημα έναν δυνάμει εχθρό. Συγκλίνουν όμως και άλλοι στο εσωτερικό του κόμματος, που δεν θέλουν να αποκτήσει υπερβολική ισχύ ο νέος αρχηγός αλλά να είναι πάντα ελεγχόμενος και υπό επιτροπεία, μεταξύ των οποίων φέρεται και ο πρώην αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ.

Μέσα στο πολεμικό τους μένος ξεχνούν ότι την αδιαμεσολάβητη σχέση με τους πολίτες, με την χρήση των μέσω κοινωνικής δικτύωσης πριν από τον Τραμπ, την είχε αναπτύξει ο Ομπάμα. Ειδικά εκείνοι που προέρχονται από τον ΣΥΡΙΖΑ αντιπαρέρχονται την πλειοψηφική αρχή ως ανυπέρβλητη αρχή της δημοκρατίας και ξεχνούν ότι είχαν χάσει την επαφή με τον κόσμο. Μέχρι τις παραμονές των εκλογών νόμιζαν ότι διεκδικούσαν ένα 30% γιατί «και τι άλλο θα ψηφίσουν οι κεντροαριστεροί ψηφοφόροι;».

Υπονοούν όλοι αυτοί ότι, η σχέση ενός πολιτικού με τον κόσμο θα πρέπει υποχρεωτικά να διαμεσολαβείται από τα ΜΜΕ ή από την κομματική γραφειοκρατία, η οποία όπως έδειξε το παράδειγμα της Ομπρέλας στον ΣΥΡΙΖΑ, ενίοτε αυτονομείται και εκπίπτει σε σεχταρισμό. Σύμφωνα με αυτήν την αντίληψη όχι μόνο ο επικεφαλής του κόμματος δεν πρέπει να ξεφεύγει από τους ενδιάμεσους αλλά και αντιστρόφως: οι απλοί πολίτες, η “πλέμπα”, δεν δικαιούνται να έχουν απευθείας επικοινωνία με τον αρχηγό του κόμματος που ψηφίζουν και όλων των κομμάτων γενικότερα. Η γνώμη και η βούλησή τους να περνάει από φίλτρα μέχρι τον τελικό αποδέκτη και να αγνοείται ή να αλλοιώνεται από μία “ελίτ” ενδιάμεσων.

Ισοπεδωτική κριτική

Άλλο το “δεν υπάρχει θεσμός υπάρχει μόνο ο κυρίαρχος λαός”, και η προσπάθεια απαξίωσης των θεσμών που επιτελούν την δική τους λειτουργία (όπως πχ κάνει ο πρωθυπουργός με τις Ανεξάρτητες Αρχές), και άλλο ένας πολιτικός να αφουγκράζεται τον κόσμο δίχως τα παραμορφωτικά πολλές φορές φίλτρα των ΜΜΕ και της κομματικής ολιγαρχίας. Η σύγχρονη τεχνολογία επιτρέπει την ανάπτυξη μορφών άμεσης και συμμετοχικής δημοκρατίας που μπορεί να κυμαίνονται από την εκλογή αρχηγού από την κομματική βάση (είναι άλλης τάξης ερώτημα οι προϋποθέσεις του κομματικού μέλους που έχει δικαίωμα ψήφου), την αμφίδρομη επικοινωνία πολιτικού και πολιτών μέσα από τα σύγχρονα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μέχρι και την έκφραση γνώμης μέσω δημοψηφίσματος με τις ψηφιακές πλατφόρμες για διάφορα θέματα γενικού ή μερικού ενδιαφέροντος.

Η αντιπροσώπευση αναπτύχθηκε αρχικά στην φιλελεύθερη αστική δημοκρατία που από την φύση της ήταν ολιγαρχική -δεν έδινε καν το καθολικό δικαίωμα ψήφου-, και στην συνέχεια διατηρήθηκε λόγω των πρακτικών δυσκολιών στην άμεση έκφραση της λαϊκής βούλησης ή κυριαρχίας. Η ανάπτυξη μορφών άμεσης και συμμετοχικής δημοκρατίας είναι μια δυνατότητα που προσφέρει η τεχνολογία στην εποχή της μαζικής δημοκρατίας. Υπό προϋποθέσεις και αν ασκηθούν σωστά, μπορούν να είναι μία απάντηση στην απαξίωση της πολιτικής και στην αποπολιτικοποίηση. Άλλωστε οι αντιπροσωπευτικοί θεσμοί μέχρι τώρα δεν εμπόδισαν την ανάπτυξη μορφών αυταρχικής δημοκρατίας, όπως δείχνει πολλές φορές ο εκφυλισμός τους, η εξάρτησή τους από ένα ή περισσότερα κέντρα και ο εκμαυλισμός των φυσικών φορέων τους.

Μορφές αντιπροσώπευσης και άμεσης συμμετοχής μπορούν να συνυπάρχουν και να λειτουργούν συμπληρωματικά στην σύγχρονη δημοκρατία. Το ποια χρήση θα τους κάνει ο Στέφανος Κασσελάκης ή αύριο ένας επόμενος αρχηγός, κανείς δεν μπορεί να προδικάσει. Το πιθανότερο είναι ότι θα εμποδιστεί με διάφορους τρόπους από εκείνους που φοβούνται, ίσως αυθόρμητα, ότι θα χάσουν τον ρόλο και την χρησιμότητά τους.