Ελλάδα και Κύπρος στη ζώνη της αστάθειας

Γράφει ο Ανδρέας Θεοφάνους  – 

Είναι γεγονός πως Ελλάδα και Κύπρος ζούμε σε μια πραγματικά δύσκολη εποχή γεμάτη προκλήσεις. Η ανθρωπότητα βιώνει σήμερα μια νέα τεχνολογική επανάσταση η οποία επηρεάζει όλες τις εκφάνσεις του δημόσιου βίου και της καθημερινότητας. Επηρεάζει την παιδεία, την υγεία, τη διακυβέρνηση, την οικονομία, την κοινωνία ακόμα και το αξιακό σύστημα καθώς και τις μορφές του πολέμου.

Σε αρκετές περιπτώσεις δεν είναι υπερβολικό να λεχθεί ότι η επιρροή είναι τόσο έντονη που μπορούμε να μιλούμε για διαφοροποίηση του αξιακού υποδείγματος. Και κράτη τα οποία δεν αντιλαμβάνονται τα χαρακτηριστικά του νέου διεθνούς περιβάλλοντος είναι καταδικασμένα να πληρώνουν υψηλό τίμημα.

Το νέο διεθνές περιβάλλον που αναδύεται χαρακτηρίζεται από εξελίξεις, τάσεις και γεγονότα που δεν αφήνουν ανεπηρέαστη καμία χώρα. Σε διάφορες περιοχές του κόσμου παρατηρούμε αλλαγές συνόρων καθώς και μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών. Επίσης, στη σημερινή συγκυρία, ενώ σε συγκεκριμένα μέρη του πλανήτη παρουσιάζεται το στοιχείο της ολοκλήρωσης, σε άλλες περιπτώσεις επικρατεί η κατάρρευση και η αποσύνθεση. Υπογραμμίζεται ότι η ευρύτερη Μέση Ανατολή παρουσιάζει τη μεγαλύτερη αστάθεια καθώς και αποσταθεροποιητικές τάσεις με ευρύτερες προεκτάσεις.

Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου υπήρξε μια μεγάλη ευφορία σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο αλλά και ευρύτερα. Είχε μάλιστα προβληθεί και η θέση περί του τέλους της ιστορίας από τον Francis Fukuyama. Η επεξήγηση που δόθηκε σε αυτή την έννοια όταν μεταγενέστερα υπήρξε έξαρση συγκρούσεων σε περιφερειακό επίπεδο ήταν ότι δινόταν έμφαση στο κυρίαρχο πολιτικο-οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο. Και ότι το μοντέλο της οικονομίας της αγοράς και της φιλελεύθερης δημοκρατίας είχαν θριαμβεύσει δια παντός.

Βλέπουμε όμως σήμερα ότι δεν έχει φθάσει το τέλος της ιστορίας: ενώ κατέρρευσε το κομμουνιστικό σύστημα δεν έχει κατ’ ανάγκη θριαμβεύσει το μοντέλο της ελεύθερης οικονομίας. Η διεθνής κοινότητα συλλογικά αλλά και τα πλείστα έθνη ξεχωριστά εξακολουθούν να είναι σε αναζήτηση ενός υποδείγματος το οποίο να δημιουργεί επαρκή αριθμό θέσεων εργασίας, ευκαιρίες καθώς και κινητικότητα.

Αποσταθεροποιητικές τάσεις

Ταυτόχρονα βλέπουμε σε πολλές περιοχές του κόσμου αποσταθεροποιητικές τάσεις αλλά και αλλαγές συνόρων. Ιδιαίτερη αναφορά μπορεί να γίνει στην περίπτωση της Συρίας. Για να αντιληφθούμε την πολυπλοκότητα της όλης κατάστασης σημειώνεται πέραν της εμπλοκής των ΗΠΑ και της Ρωσίας, η ανάμειξη της Τουρκίας, του Ιράν, της Γαλλίας και του Ισραήλ.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση της Συρίας η εμπλοκή αλλά και η αντιπαράθεση που παρατηρείται μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας είναι σε υψηλά επίπεδα. Λαμβάνοντας υπ΄ όψιν όλα τα σημεία τριβής και αντιπαράθεσης μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας περιλαμβανομένου και του ζητήματος της Ουκρανίας δεν είναι υπερβολή να λεχθεί ότι η όλη κατάσταση μπορεί να είναι χειρότερη και από την Ψυχροπολεμική περίοδο.

Είναι κάτω από αυτά τα διεθνή δεδομένα που θα πρέπει να αξιολογηθούν και οι τουρκικές προκλήσεις έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου, οι οποίες έχουν ενταθεί τους τελευταίους μήνες. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η Τουρκία είναι μια αναθεωρητική χώρα. Άλλωστε Τούρκοι αξιωματούχοι μιλούν ανοιχτά για την ανάγκη επικαιροποίησης της Συνθήκης της Λωζάνης.

Επιπλέον, εκτός από τις επιθετικές της ενέργειες στη Συρία και στο Ιράκ, η Τουρκία επιδιώκει να επεκτείνει την επιρροή της στη Βαλκανική χερσόνησο προσπαθώντας να αξιοποιήσει, μεταξύ άλλων, τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς της περιοχής. Παράλληλα η Άγκυρα επιδιώκει τον παραμερισμό της Κυπριακής Δημοκρατίας και τη μετατροπή της Μεγαλονήσου σε προτεκτοράτο.

Για να αντιμετωπισθούν οι απειλές απαιτείται να έχουμε ένα αξιόπιστο κράτος, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Κύπρο. Καθοριστικής σημασίας είναι και η σφυρηλάτηση αποτελεσματικών συνεργασιών σε διάφορα επίπεδα. Όλα αυτά προϋποθέτουν την ύπαρξη ισχυρής οικονομίας, ποιοτικής εκπαίδευσης, ευέλικτης δημόσιας διοίκησης, αποτελεσματικής διπλωματίας και αξιόμαχων ενόπλων δυνάμεων με αποτρεπτική ικανότητα. Προφανώς έχουμε αρκετό δρόμο να διανύσουμε.