Ελληνορωσικές σχέσεις: Τα πέντε λάθη του Μητσοτάκη

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης υιοθετεί, με πολύμηνη καθυστέρηση, σκληρή στάση έναντι της Ρωσίας, αλλά η έως τώρα πολιτική του στην κρίση της Ουκρανίας αναδεικνύεται στο πέμπτο λάθος του σε μείζονα ζητήματα διπλωματίας (στις ελληνορωσικές σχέσεις) και εθνικής ασφάλειας. Το πρώτο λάθος σημειώθηκε στο τουρκολιβυκό μνημόνιο.

Η κυβέρνηση διέθετε συγκεκριμένες πληροφορίες για την επικείμενη υπογραφή του και κορυφαίος υπουργός τις μετέφερε σε ξένο ομόλογό του, συμφωνώντας στην ανάληψη κοινής προληπτικής δράσης. Αντί όμως ο πρωθυπουργός να περιοδεύσει επειγόντως σε πρωτεύουσες φίλων και συμμάχων χωρών, μήπως αποτρέψει το νέο μέτωπο στα νότια σύνορά μας, προτίμησε ένα ιδιωτικό ταξίδι στο Λονδίνο.

Το δεύτερο λάθος αφορά την τραγική υποβάθμιση του Μεταναστευτικού, με αποτέλεσμα την κρίση στον Έβρο που μπορεί, ανά πάσα στιγμή, να επαναληφθεί στα χερσαία σύνορα ή στα νησιά. Τουλάχιστον ο Κυριάκος Μητσοτάκης παραδέχθηκε σε τηλεοπτική συνέντευξη ότι, αν γνώριζε προεκλογικά τις διαστάσεις του Μεταναστευτικού, δεν θα καταργούσε το αρμόδιο υπουργείο, οπότε και προχώρησε στην επανίδρυσή του.

Το τρίτο λάθος εντοπίζεται στην, κατά καιρούς, ολιγωρία έναντι της κλιμάκωσης της τουρκικής προκλητικότητας. Ο πρωθυπουργός νόμιζε μάλιστα ότι, συναντώντας τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στον ΟΗΕ, πετύχαινε μια “νέα αρχή”. Πάλι, παραδέχθηκε, σε άλλη συνέντευξη, ότι έσφαλλε, επειδή προεκλογικά ανέμενε να ασχοληθεί με την οικονομική πολιτική και όχι τα Ελληνοτουρκικά.

Το τέταρτο λάθος καταγράφηκε στις καθυστερήσεις στα εξοπλιστικά προγράμματα. Εκ των υστέρων η ολιγωρία καλύπτεται (επικοινωνιακά μόνο) με την υπερπροβολή των παραγγελιών νέων συστημάτων. Ωστόσο, τον Σεπτέμβριο του 2020 ο πρωθυπουργός είχε ειρωνευτεί τη σημασία της ρήτρας αμοιβαίας συνδρομής με τη Γαλλία, ισχυριζόμενος ότι υπερκαλύπτεται από το ανάλογο άρθρο 42.7 της Συνθήκης ΕΕ. Ευτυχώς, άλλαξε θέση έναν χρόνο αργότερα.

Το λάθος στις ελληνορωσικές σχέσεις

Το πέμπτο λάθος εξελισσόταν, μέχρι πρόσφατα, με τη βούληση του Κυριάκου Μητσοτάκη για προνομιακές σχέσεις με τον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν. Ο πρωθυπουργός σχεδίαζε να παρευρεθεί στους εορτασμούς της Κόκκινης Πλατείας τον Μάιο του 2020 για την επέτειο Νίκης στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Θα ήταν ο μόνος ηγέτης δυτικής χώρας, αφού όλες οι άλλες αρνούνταν να εκπροσωπηθούν, λόγω των γεγονότων στην Κριμαία και την Ανατολική Ουκρανία το 2014.

Οι εκδηλώσεις ακυρώθηκαν λόγω της πανδημίας, αλλά –σύμφωνα με εγκυρότατες πηγές– ο Κυριάκος Μητσοτάκης παρέμεινε ευτυχής, υπενθυμίζοντας την αρχική απόφασή του κατά τη συνάντηση με τον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν στις 8 Δεκεμβρίου 2021! Ίσως έκρινε ότι με αυτόν τον τρόπο θα έκαμπτε τη δυσπιστία του Ρώσου προέδρου Πούτιν έναντι της ελληνικής κυβέρνησης.

Όπως αποκαλύψαμε σε ανύποπτο χρόνο και ενώ το θέμα της Ουκρανίας κυριολεκτικά απουσίαζε από τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης, ο Αμερικανός πρεσβευτής Τζέφρι Πάιατ είχε παράσχει στο Μέγαρο Μαξίμου, πριν από τα τέλη Νοεμβρίου 2021, απόρρητη ενημέρωση για τις επερχόμενες εξελίξεις. Ασφαλώς οι παραστάσεις και οι παροτρύνσεις των ξένων πρέσβεων δεν αποτελούν θέσφατα και τα στοιχεία των αρμόδιων υπηρεσιών δεν είναι πάντα ακριβή, αλλά η κυβέρνηση έφτασε στο άλλο άκρο.

Έδωσε πίστη σε άλλες εκτιμήσεις, κυρίως του Βερολίνου, ότι τα στοιχεία της Ουάσινγκτον πιθανόν να ήταν λανθασμένα και τα κίνητρά της ιδιοτελή. Ως αποτέλεσμα, η ελληνική πλευρά επεδίωξε, στις συνομιλίες Μητσοτάκη-Πούτιν και στη συνάντηση της Μεικτής Διϋπουργικής Επιτροπής Οικονομικής Συνεργασίας, διεύρυνση των διμερών συναλλαγών το 2022. Άλλωστε, μπορεί ο πρωθυπουργός να μιλά σήμερα για απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο, αλλά το 2021 η κυβέρνηση ενέκρινε την εισαγωγή ποσοτήτων αυξημένων κατά 12%.

Εκτεθειμένος ο Μητσοτάκης

Η αμερικανική πλευρά φέρεται ότι προέβη σε δεύτερη λεπτομερή ενημέρωση προς την κυβέρνηση στα τέλη Δεκεμβρίου, όπως επίσης και σε τρίτη πριν από τα μέσα Ιανουαρίου. Ούτε και με τα νεότερα στοιχεία (με ακριβείς προβλέψεις για το χρόνο της ρωσικής εισβολής) το Μαξίμου ευαισθητοποιήθηκε. Τώρα ο Κυριάκος Μητσοτάκης, εκτεθειμένος έναντι των ΗΠΑ και απροετοίμαστος ως προς την ενεργειακή θωράκιση της χώρας, αναγκαστικά υπερθεματίζει στα δυτικά μέτρα κατά της Ρωσίας.

Όμως πρόκειται για τακτική με ημερομηνία λήξης. Γιατί το επόμενο κρίσιμο ορόσημο αφορά τον τρόπο εφαρμογής των κυρώσεων και αξιοποίησης των εξαιρέσεων προς όφελος της εθνικής οικονομίας. Σε αυτό το σημείο θα κριθεί, εκ νέου, η αποτελεσματικότητα του Μαξίμου, καθώς οι συναλλαγές μέσω Swift θα απαιτούν μεν μεγάλο χρόνο και υψηλό κόστος, αλλά δεν θα διακοπούν πλήρως. Το ίδιο θα συμβεί με τις εταιρίες του ενεργειακού κλάδου που εξαιρούνται από τις άμεσες κυρώσεις, αλλά πλήττονται λόγω των περιορισμών στις διακρατικές τραπεζικές συναλλαγές. Γι’ αυτό και η κυβέρνηση οφείλει να δράσει εγκαίρως, χωρίς επικοινωνιακές κορώνες.