Ένα ερώτημα πλανάται στην Κουμουνδούρου: Μένει ή φεύγει ο Τσίπρας;

Ένα ερώτημα πλανάται επάνω από την Κουμουνδούρου μετά την συντριπτική ήττα της 21ης Μαΐου: Μένει ή φεύγει ο Τσίπρας; Ποιες θα είναι οι επόμενες κινήσεις του Αλέξη Τσίπρα; Θα αποχωρήσει και εγγυηθεί τις διαδικασίες διαδοχής του; Ή μήπως θα φτιάξει μία καινούργια Κεντροαριστερά, όπως του εισηγήθηκε πρόσφατα δημοσίως ο Γιάννης Λούλης και του προτείνουν εδώ και τέσσερα χρόνια ένας κύκλος προσώπων;

Πριν τις εκλογές της 21ης Μαΐου, σε ερώτηση που του είχε τεθεί τι θα κάνει σε περίπτωση ήττας, είχε απαντήσει με περισσή αυτοπεποίθηση: «Μετά τις εκλογές θα δούμε αν υπάρχει σκορδαλιά χωρίς σκόρδο», δηλαδή ΣΥΡΙΖΑ δίχως τον Αλέξη Τσίπρα. Μετά την ήττα η στάση του είναι πιο μετριοπαθής, “grosso modo” έχει απαντήσει, ότι κανείς δεν είναι αναντικατάστατος και ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα αποφασίσει με τις συλλογικές του διαδικασίες. Πρόσθεσε, όμως, ότι ο Φλωράκης και ο Κύρκος δεν είχαν αποχωρήσει ανάλογα με το εκλογικό αποτέλεσμα.

Το τελευταίο σκέλος της απάντησής του δείχνει ότι δεν έχει πάρει τις αποφάσεις του, άλλωστε δεν είναι ακόμη 50 ετών, έχει σωρεύσει πλούσια κυβερνητική και πολιτική εμπειρία και όπως λένε και εκείνοι που τον γνωρίζουν είναι “πολιτικό ζώο”. Η πρόθεση του Αλέξη Τσίπρα είναι μεν καθοριστική, ωστόσο το ερώτημα δεν εξαντλείται στις προθέσεις του. Σε σημαντικό βαθμό εξαρτάται από το εκλογικό αποτέλεσμα της 25ης Ιουνίου.

Προς το παρόν, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η πτώση έχει συγκρατηθεί και δεν κινδυνεύει η δεύτερη θέση (αξιωματική αντιπολίτευση), αν και αυτό συνδυαστικά οφείλεται στο ότι το ΠΑΣΟΚ δεν διατήρησε την δυναμική ανόδου του. Στην περίπτωση που ο ΣΥΡΙΖΑ έχανε την δεύτερη θέση (ακραίο σενάριο) τότε δεν θα υπήρχε καν ερώτημα, θα έφευγε το ίδιο βράδυ.

Ακόμη όμως και αν παραμείνει αξιωματική αντιπολίτευση, μία δεύτερη μεγάλη ήττα με νέα πτώση του ποσοστού του ΣΥΡΙΖΑ –π.χ. στο 17%-18%– επίσης θα ανοίξει το θέμα της διαδοχής. Πιο εύκολα για τον ίδιο τον Αλέξη Τσίπρα είναι τα πράγματα στο ενδεχόμενο να βελτιώσει το ποσοστό της πρώτης αναμέτρησης και πάρει πάνω από 20%. Σε αυτή την περίπτωση το κλίμα που τείνει να διαμορφωθεί είναι στο να διατηρήσει ανοικτές τις επιλογές του.

Εσωτερικές διχογνωμίες

Στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ υπάρχουν και οι δύο απόψεις: η πρώτη, που είναι μειοψηφική και την εκφράζουν οι σταθεροί εσωκομματικοί του αντίπαλοι, υποστηρίζει ότι «ο Αλέξης Τσίπρας άσκησε την ηγεσία όπως ο ίδιος ήθελε, η ήττα είναι αποτέλεσμα των προσωπικών του επιλογών και σε κάθε περίπτωση πρέπει να αποχωρήσει». Η δεύτερη άποψη είναι ότι πρέπει να παραμείνει και να ανασυγκροτήσει τον ΣΥΡΙΖΑ.

Υπάρχει και η ενδιάμεση άποψη, στην οποία συμφωνούν ακόμη και επικριτές του, στελέχη της “Ομπρέλας”. Σύμφωνα με αυτούς, «δεν πρέπει να αποχωρήσει αμέσως, κάτι που θα είχε ως συνέπεια να φανεί ότι ο ΣΥΡΙΖΑ μένει ορφανός και να επικρατήσουν διαλυτικές τάσεις. Θα πρέπει να παραμείνει και να εγγυηθεί ο ίδιος τις διαδικασίες της διαδοχής του σε συνδυασμό με την ανασυγκρότηση και τον επαναπροσδιορισμό της φυσιογνωμίας του κόμματος».

Άρα αυτοί θεωρούν ότι οι διαδικασίες διαδοχής πρέπει να μετατεθούν σε δεύτερο χρόνο. Σ’ αυτή την περίπτωση, όμως, παραμένει ανοικτό εάν ο Αλέξης Τσίπρας θα επιλέξει να παραμείνει και εάν ζητήσει την επιβεβαίωση της ηγεσίας του για να ξεπεραστεί η ενδεχόμενη αμφισβήτηση. Σε μία τέτοια περίπτωση μπορεί από τώρα να λεχθεί ότι κανείς από τους επίδοξους διαδόχους δεν θα σταθεί απέναντί του. Όσοι το σκέπτονται θέτουν ως προϋπόθεση να έχουν τον Αλέξη Τσίπρα ως εγγυητή της διαδικασίας διαδοχής.

Η παρέμβαση Λούλη

Υπάρχει, όμως, και μία εντελώς διαφορετική άποψη που εξέφρασε δημοσίως ο Γιάννης Λούλης: «Ο Τσίπρας είναι ανεκτίμητος για το κόμμα του. Έχει ένα μεγάλο ταλέντο… Έχει και ορισμένα κραυγαλέα ελαττώματα, επιπόλαιες αντιδράσεις, βιαστικές, που δεν είναι σταθμισμένες. Αλλά αυτά ξεπερνιούνται εάν, εάν χτιστεί κάτι καινούργιο. Και για τον ίδιο είναι σημαντικό».

Ο Γιάννης Λούλης πηγαίνει ένα βήμα πιο πέρα: «Το πρώτο που πρέπει να κάνει, είναι πλέον να σταματήσει αυτή την παπαγαλία περί Αριστεράς. Να φτιάξει μια καινούργια Κεντροαριστερά και όσοι θέλουν να μείνουν να μείνουν. Αλλά να αλλάξει πραγματικά. Και από εκεί και πέρα το γήπεδο είναι ανοιχτό τώρα, δεν υπάρχει σοβαρός ανταγωνιστής για τον ΣΥΡΙΖΑ στον χώρο της αντιπολίτευσης, γιατί η μετριότητα βασιλεύει αυτή τη στιγμή».

Η πρόταση αυτή βέβαια υπήρχε από το 2015 και πιο έντονα από την επομένη των εκλογών του 2019, να αλλάξει εκ βάθρων τον ΣΥΡΙΖΑ και να δείξει την πόρτα της εξόδου σε όσους διαφωνούσαν. Ορισμένοι εκτιμούν ότι ο Αλέξης Τσίπρας έχασε την ευκαιρία να δημιουργήσει τη νέα Κεντροαριστερά, εντός ή εκτός ΣΥΡΙΖΑ. Η τοποθέτηση του Γιάννη Λούλη που αναγνωρίζει στον Αλέξη Τσίπρα πολιτικό ταλέντο, έναντι τις μετριότητας που βασιλεύει, παραβλέπει την αποδεδειγμένη ανεπάρκειά του να μετασχηματίσει τον ΣΥΡΙΖΑ όσο είχε ούριο τον άνεμο.

Ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ένας κινηματικός πολιτικός οργανισμός με περιορισμένα ερείσματα στην κοινωνία, όπως φαίνεται από τις επιδόσεις του στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και στο συνδικαλιστικό κίνημα. Εκμεταλλεύτηκε επιτυχώς το αντιμνημονιακό κλίμα, αλλά αποδείχθηκε ότι έχει δομική αδυναμία να μετεξελιχθεί σε κόμμα-παράταξη, που να εκφράσει πολιτικά συνολικά την ευρύτερη προοδευτική-δημοκρατική παράταξη. Ο Αλέξης Τσίπρας την θυμήθηκε προεκλογικά υιοθετώντας παλιά συνθήματα του ΠΑΣΟΚ.

Τα ερωτήματα

Ανεξάρτητα από το αν ο Αλέξης Τσίπρας μείνει η φύγει, η συζήτηση θα ανοίξει και τα ερωτήματα θα τεθούν: πώς προσδιορίζεται στον ευρύτερο κεντροαριστερό χώρο ο ΣΥΡΙΖΑ; Ποια είναι τα στοιχεία που του προσδίδουν τον αριστερό χαρακτήρα; Αρκεί ο δικαιωματισμός και η υιοθέτηση πάσης φύσεως μειοψηφικών αιτημάτων που τον αποξενώνουν από τις ευρύτερες μάζες; Γιατί άφησε δίχως έκφραση την πατριωτική Αριστερά και επέτρεψε το πατριωτικό στοιχείο να το εκφράζει ο Κυριάκος Μητσοτάκης (π.χ. με τους εξοπλισμούς και στο μεταναστευτικό με την φύλαξη των συνόρων);

Υπάρχουν όμως και τα πιο επίκαιρα και αμέσου ενδιαφέροντος ερωτήματα: Πού οφείλεται η αδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ τέσσερα ολόκληρα χρόνια να αντιληφθεί τις βαθύτερες κοινωνικές τάσεις που έφεραν τον 41% της ΝΔ; Γιατί δεν δημιούργησε ερείσματα στους κοινωνικούς φορείς, κάτι που θα βρει μπροστά του σε μερικούς μήνες στις εκλογές για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, όταν, όπως προβλέπεται, θα μείνει πίσω από το ΠΑΣΟΚ;

Όλα αυτά τα πολιτικά ελλείμματα είναι συνολικά του ΣΥΡΙΖΑ και όχι προσωπικά του Αλέξη Τσίπρα. Η Κουμουνδούρου κατηγορεί και ορθώς τα ΜΜΕ για τον ρόλο τους. Ωστόσο, έτσι συγκαλύπτει την ανικανότητά της να διαμορφώσει πολιτική για τα ΜΜΕ και συνολικά για την πολιτική επικοινωνία. Αταβιστικά έχουν μείνει στην άποψη ότι τα ΜΜΕ και οι δημοσιογράφοι ή θα είναι υπηρέτες της κομματικής γραμμής ή εχθροί!

Δείχνει αυτό μία βαθύτερη αδυναμία κατανόησης του πώς λειτουργεί το πολιτικό σύστημα και διαμορφώνονται οι τάσεις στην κοινωνία. Όχι απλώς δεν διαμόρφωσε στρατηγική στον χώρο της επικοινωνίας αλλά εξανέμισε και το κεφάλαιο της αριστερόστροφης δημοσιογραφίας που είχαν σωρεύσει με αγώνες οι προηγούμενες γενιές. Ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας δέχεται επικρίσεις για αδυναμία επιλογής συνεργατών και ότι περιστοιχίζεται από μετριότητες και κόλακες που απλώς του λένε αυτά που θέλει να ακούει. Εν τέλει οι επικρίσεις εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ μήπως καλύπτουν τις προσωπικές του ανεπάρκειες και γιατί θα εξαφανιστούν εάν φτιάξει καινούργιο κόμμα;

Μάχη τετραετίας στην Κεντροαριστερά

Δεν είναι υπερβολική η εκτίμηση ότι όταν ολοκληρωθεί ο εκλογικός κύκλος, τόσο ο ΣΥΡΙΖΑ όσο και η εν γένει Κεντροαριστερά θα βρεθούν σε ιδεολογική και πολιτική περιδίνηση. Η επόμενη τετραετία θα είναι μία περίοδος κατά την οποία ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ θα συγκρουστούν για την ηγεμονία στον ευρύτερο κεντροαριστερό χώρο, με το ΚΚΕ να διεκδικεί την γωνία του.

Παράλληλα μπορεί να προβλέψει κανείς ότι η ολοκλήρωση του σχεδίου Μητσοτάκη για την νεοφιλελεύθερη αναδιάρθρωση του κράτους και της κοινωνίας θα προκαλέσει πολιτικές αντιδράσεις και κοινωνικές μετακινήσεις. Το παιχνίδι στον χώρο της Κεντροαριστεράς και Αριστεράς θα παιχθεί σε συνάρτηση με τις κοινωνικές αντιδράσεις που θα προκαλέσει η πολιτική Μητσοτάκη με κύριο ερώτημα ποιος θα τις εκφράσει πιο αποτελεσματικά. Αυτό δείχνει η πολιτική Ιστορία…