Ένα βήμα πριν το βέτο η Κύπρος – Παρασκήνιο και πιέσεις στις Βρυξέλλες

Αποφασισμένη να ασκήσει βέτο στη Σύνοδο Κορυφής είναι η Κύπρος, εάν στο κείμενο αποφάσεων δεν υπάρχει σαφής αναφορά σε κυρώσεις προς την Άγκυρα για τις συνεχιζόμενες παράνομες τουρκικές γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ. Την ίδια ώρα, συνεχίζονται παρασκηνιακά οι πιέσεις προς τη Λευκωσία, προκειμένου να αποδεχθεί τις κυρώσεις κατά της Λευκορωσίας.

Μέχρι στιγμής, σύμφωνα με όσα μεταδίδουν κυπριακά ΜΜΕ στο προσχέδιο συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής δεν υπάρχει λέξη για την Τουρκία, γεγονός που ενισχύει τις πληροφορίες για μια δυναμική απάντηση του Αναστασιάδη. Το είχε πει άλλωστε, σε πρόσφατη συνέντευξή του στη γαλλική εφημερίδα “Le Figaro” ότι «θα απαντήσουμε με έργα και όχι με λόγια».

Ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας συναντήθηκε αργά το βράδυ της Τετάρτης με τον Σαρλ Μισέλ και αμέσως μετά έγραψε στο Twitter ότι «Χρειαζόμαστε μία ενωμένη, σταθερή και αποφασιστική απάντηση στις παράνομες γεωτρήσεις της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ». Η συζήτηση για την Τουρκία, που υποτίθεται ότι θα ήταν το αποκλειστικό θέμα της Συνόδου, έχει περιοριστεί, ωστόσο, στο δείπνο.

Κυρώσεις ή βέτο λέει η Κύπρος

Πριν την έναρξη των εργασιών της Συνόδου, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου συναντήθηκε και με τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Στη συνάντηση συμφώνησαν ότι η ΕΕ επιθυμεί μια καλή σχέση με την Τουρκία και σταθερότητα στην περιοχή. Επανέλαβαν, παραλλήλως, ότι η ΕΕ προτίθεται να χρησιμοποιήσει όλα τα εργαλεία που έχει στη διάθεσή της, προκειμένου να προασπίσει τα συμφέροντά της και να προωθήσει τους στόχους της. Μια θέση που αναφέρεται και στην πρόσκληση που απέστειλε ο Σαρλ Μισέλ στους ευρωπαίους ηγέτες για τη Σύνοδο Κορυφής.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός τόνισε στη διάρκεια της συνάντησης ότι η Αθήνα  επιθυμεί σχέσεις καλής γειτονίας χωρίς εντάσεις, επισήμανε όμως παραλλήλως, ότι είναι στο χέρι της Τουρκίας αν θα επιλέξει τη συνεργασία ή αν θα βρεθεί αντιμέτωπη με επιπτώσεις. Οι Βρυξέλλες, υπό την πίεση του Βερολίνου, έχουν υιοθετήσει τη λεγόμενη πολιτική “του μαστίγιου και του καρότου” προς την Τουρκία. Μέχρι στιγμής, πάντως, το μόνο που έχουν δείξει στον Ερντογάν είναι το “καρότο”.

Το πρόσχημα των Ευρωπαίων είναι πλέον ότι δεν πρέπει να υπονομευθούν οι διερευνητικές συνομιλίες ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία. Συνομιλίες, την επανέναρξη των οποίων ανακοίνωσαν η Αθήνα και η Άγκυρα. Οι 27 κρίνουν μεν θετική την απόφαση της Τουρκίας να αποσύρει το “Ορούτς Ρέις” από την ελληνική υφαλοκρηπίδα, οι προκλήσεις όμως συνεχίζονται στην Κύπρο.

Νέες προκλήσεις Ερντογάν 

Από την άλλη, Τούρκοι αξιωματούχοι, με πρώτον τον Ερντογάν, εξακολουθούν να προβαίνουν σε προκλητικές δηλώσεις με στόχο πλέον να αλλάξουν την ατζέντα των διερευνητικών επαφών. Κάτι που για την Αθήνα, όπως δήλωσε ο ίδιος ο πρωθυπουργός, δεν συνιστά ενέργεια προς την αποκλιμάκωση. Μόλις λίγες ώρες πριν την Σύνοδο, άλλωστε, ο Ερντογάν επανήλθε και, σύμφωνα με όσα μεταδίδει η Daily Sabah, στην ομιλία του στην τουρκική Βουλή χαρακτήρισε «κακομαθημένες» από την ΕΕ (!) την Ελλάδα και την Κύπρο.

Συνεχίζοντας, ο Τούρκος πρόεδρος είπε ότι τα αιτήματα της Αθήνας και της Λευκωσίας είναι ανεδαφικά και σε προκλητικό τόνο επανέλαβε ότι η Τουρκία «δεν έχει άλλη εναλλακτική λύση παρά να εφαρμόσει τις δικές της πολιτικές, αυτοβούλως, για να διασφαλίσει τα δικαιώματά της στην Ανατολική Μεσόγειο». Πράγμα που σημαίνει, ότι δεν κάνει βήμα πίσω από τις παράνομες και προκλητικές αξιώσεις του, οι οποίες προκάλεσαν την επικίνδυνη ένταση των τελευταίων μηνών.

Με τέτοιες δηλώσεις όμως, ο πρώτος που υπονομεύει την αποκλιμάκωση είναι ο Ερντογάν, άρα δεν τίθεται θέμα υπονόμευσης της από την επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία για την καταπάτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας. Κυρώσεις, που για την Κύπρο δεν είναι αυτοσκοπός, όπως επισήμανε ο πρόεδρος Αναστασιάδης, αλλά “νόμιμη άμυνα” και στοιχειώδες “μέτρο αυτοπροστασίας”.

Πρεμούρα για τη Λευκορωσία 

Η πρόεδρος της Κομισιόν πάντως, η οποία επίσης συναντήθηκε με τον Έλληνα πρωθυπουργό, δήλωσε προσερχόμενη στη Σύνοδο, ότι η ΕΕ επιθυμεί μια εποικοδομητική σχέση με την Τουρκία. Η ίδια τόνισε ότι στις ευρωτουρκικές σχέσεις υπάρχουν δύο πιθανότητες: «ή θα υπάρξει αύξηση των εντάσεων, κάτι το οποίο δεν επιθυμούμε, ή θα υπάρξει αποκλιμάκωση και κινούμαστε προς εποικοδομητική σχέση». Επανέλαβε τέλος ότι η ΕΕ θα επαναβεβαιώσει την πλήρη αλληλεγγύη της στην Ελλάδα και την Κύπρο, αλλά από ευρωπαϊκή αλληλεγγύη μπουχτίσαμε τους τελευταίους μήνες.

Οι κυρώσεις της ΕΕ στην Τουρκία για τις προκλήσεις εναντίον της Ελλάδας και της Κύπρου έπρεπε να έχουν ήδη επιβληθεί και να αίρονται τμηματικά κάθε φορά που η Άγκυρα κάνει ένα βήμα προς την αποκλιμάκωση των εντάσεων. Αυτό θα ήταν μια πραγματική ένδειξη της αλληλεγγύης και της στήριξης στην Αθήνα και την Λευκωσία, αλλά και μια απόδειξη ότι η ΕΕ είναι όντως ενωμένη και μπορεί να παίζει έναν διεθνή ρόλο. Αυτό όμως δεν έγινε, αν και είναι το μοναδικό σαφές μήνυμα που μπορεί να καταλάβει η Άγκυρα.

Αντιθέτως, η ΕΕ υιοθέτησε τις πολιτικές του Βερολίνου, το οποίο όλο αυτό το διάστημα “αγοράζει” πολύτιμο χρόνο, που λειτουργεί τελικά υπέρ της Τουρκίας. Πρώτον, επειδη καθυστερούν οι κυρώσεις, τις οποίες η Γερμανία είναι σαφές ότι δεν θέλει. Δεύτερον, γιατί δημιουργείται το υπόστρωμα, ώστε να γίνει δεκτή από την Αθήνα μια ατζέντα στις διερευνητικές επαφές, η οποία θα περιλαμβάνει και ανυπόστατα ζητήματα που θέτει η Άγκυρα.

Σήμερα, η Μέρκελ “καίγεται” για την επιβολή κυρώσεων στο καθεστώς Λουκασένκο, μια ενέργεια η οποία εντάσσεται στις προθέσεις της να λύσει τα δικά της ζητήματα με την Ρωσία και τον Πούτιν. Το πακέτο είναι έτοιμο εδώ και εβδομάδες, αλλά μπλοκάρεται από την Κύπρο, που επιδιώκει παράλληλες κυρώσεις προς την Τουρκία, αναδεικνύοντας το γεγονός ότι δεν μπορεί η ΕΕ να λειτουργεί με “δύο μέτρα και δύο σταθμά”.

Στο μήνυμά του για την επέτειο 60 χρόνων από την εγκαθίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ήταν πάντως σαφής. «Αυτό που αναμένω από τη Σύνοδο είναι πιο έμπρακτη και αποτελεσματική στάση, ώστε να τερματιστεί η διπλωματία των κανονιοφόρων και την κρίση να διαδεχθεί ο διάλογος ή η παραπομπή στο διεθνές δικαστήριο, στη βάση πάντα του διεθνούς δικαίου και του δικαίου της Θάλασσας» ανέφερε χαρακτηριστικά.