Ένας παλιός γνώριμος θα κουμαντάρει τα εξοπλιστικά της Γερμανίας

Ως γνωστόν, από το 1996 ως το 2004, ορισμένες γερμανικές εταιρίες αξιοποίησαν στο έπακρο (ενίοτε με σκάνδαλα) τη δεκτικότητα του τότε πρωθυπουργού Σημίτη. Αν και πάντα επιμελής εφ’ όλης της εσωτερικής και εξωτερικής ύλης, ο Σημίτης, αργότερα, βεβαίωνε (και ενόρκως) ότι δεν είχε αντιληφθεί τίποτα περί κακοδιαχείρισης στα εξοπλιστικά.

Από το 2004 ως το 2009, ο πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής αποκατέστησε την τάξη. Χωρίς να διαταράξει τις σχέσεις με την καγκελάριο Άγκελα Μέρκελ, αρνήθηκε την παραλαβή του πρώτου υποβρυχίου κλάσης U-214 μέχρι να διορθωθούν οι σοβαρές ναυπηγικές και τεχνολογικές αστοχίες (η υπόθεση έγινε γνωστή “σαν το υποβρύχιο που γέρνει”, αλλά, πέραν της κλίσης, το πιο σοβαρό πρόβλημα ήταν το ηλεκτρομαγνητικό του ίχνος).

Επίσης, ο κ. Καραμανλής, παρά τις σχετικές επιστολές της ομολόγου του, δεν ενέκρινε την παραγγελία δεκάδων αεροσκαφών Eurofighter. Άλλωστε, οι προοπτικές του συγκεκριμένου συμβολαίου είχαν ναρκοθετηθεί, τα προηγούμενα χρόνια, από αρκετά λάθη της θυγατρικής της κατασκευάστριας εταιρίας του στην Αθήνα.

Η λίστα Μερτς

Την τρέχουσα περίοδο και, ειδικά, στον περίπου ένα μήνα που έχει μεσολαβήσει από τις επίσκεψη του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στο Βερολίνο, κυκλοφορούν διάφορες φήμες στο διπλωματικό παρασκήνιο και μεταξύ στελεχών εταιρειών του αμυντικού κλάδου. Κατά μία εκδοχή, ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς παρέδωσε στον Μητσοτάκη μακρά λίστα με τα ελληνικά εξοπλιστικά προγράμματα για τα οποία ενδιαφέρονται γερμανικές εταιρίες. Κατά άλλη εκδοχή, ο πρωθυπουργός φέρεται, επιπλέον, να προέβη σε σχόλια που εκλήφθηκαν από το Βερολίνο σαν προέγκριση μεγάλου μέρους της ίδιας λίστας.

Στην πραγματικότητα, δεν ισχύει καμία από τις προαναφερθείσες εκδοχές. Πηγές με έγκυρη γνώση των συνομιλιών Μητσοτάκη-Μερτς αναφέρουν ότι ο καγκελάριος όντως ρώτησε τον επισκέπτη του για τις εξοπλιστικές προτεραιότητες της Αθήνας, αλλά ούτε λίστα παρέδωσε ούτε αξίωσε ταχείες αποφάσεις ή δρομολόγησή τους. Ο δε πρωθυπουργός είναι γεγονός ότι προέβη σε μακρά ανάλυση του ελληνικού σχεδιασμού και των εναλλακτικών πηγών προμηθειών. Σε αντίθεση, ωστόσο, με τον κατακλυσμό άλλων διπλωματικών λαθών του (επιβλαβείς όροι στον -απαραίτητο- διάλογο με την Τουρκία, ανάμιξη στην προεκλογική εκστρατεία των ΗΠΑ, Αίγυπτος, Λιβύη, Αλβανία κλπ), δεν υπέπεσε και σε αυτό το σφάλμα.

Ο Μητσοτάκης δεν άνοιξε τα χαρτιά του ως προς συγκεκριμένα προγράμματα και εταιρίες και δεν απώλεσε τη διαπραγματευτική ισχύ που θα έχει, προσεχώς, με το μοίρασμα των υψηλής αξίας συμβολαίων. Η μόνη συζήτηση στην οποία, αυτοβούλως, εισήλθε ο πρωθυπουργός, χωρίς να δώσει υποσχέσεις, ήταν για το μελλοντικό εκσυγχρονισμό κάποιων συστημάτων.

O Γενς Πλέτνερ στα εξοπλιστικά

Όμως, από την άλλη πλευρά, η εξοπλιστική διαπραγμάτευση Αθήνας-Βερολίνου μόλις τώρα αρχίζει. Αρκετές προϋποθέσεις της θα διευκρινιστούν ίσως μέχρι το τέλος του καλοκαιριού και, σίγουρα, ως τα τέλη Νοεμβρίου. Η Κομισιόν θα έχει σχεδιάσει, μέχρι τότε, την πρώτη φάση των κονδυλίων προς τα κράτη-μέλη της ΕΕ. Και, σε αυτό το πλαίσιο, μια σημαντική γερμανική απόφαση, την οποία προφανώς δεν ανέμενε ο πρωθυπουργός, είναι ο διορισμός του πρέσβη Γενς Πλέτνερ στη θέση του γραμματέα Εξοπλισμών και Καινοτομίας του υπουργείου Άμυνας.

Ο Πλέτνερ είναι παλαιός γνώριμος του κ. Μητσοτάκη και πολλών μελών της ελληνικής πολιτικής και επιχειρηματικής κοινότητας, καθώς διετέλεσε πρεσβευτής στην Αθήνα την περίοδο 2017-19. Διαθέτει ισχυρά ερείσματα και θεωρείται βαθιά πολιτικοποιημένος ως και κομματικοποιημένος. Προηγουμένως, είχε διατελέσει εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών και διευθυντής του γραφείου του υπουργού (και νυν ομοσπονδιακού προέδρου) Φρανκ-Βάλτερ Σταινμάγιερ.

Αναχώρησε από την Αθήνα, για να αναλάβει καθήκοντα Πολιτικού Διευθυντή του υπουργείου Εξωτερικών ως την άνοιξη του 2022, οπότε και ορίστηκε διπλωματικός σύμβουλος του καγκελάριου Όλαφ Σολτς. Ο Πλέτνερ είναι ένας από τους λίγους προβεβλημένους αξιωματούχους της πρώην κυβέρνησης των Σοσιαλδημοκρατών του SPD που αναλαμβάνει μια τόσο σημαντική θέση στη νέα κυβέρνηση συνασπισμού υπό την ηγεσία των Χριστιανοδημοκρατών (CDU και CSU).

Ασφαλώς, πρωταρχικό μέλημα του Πλέτνερ, ως γραμματέα Εξοπλισμών (μαζί με τον, επίσης, γραμματέα, Γιαν Στες, που σχεδίασε την πρόσφατη αναδιοργάνωση του υπουργείου Άμυνας και της Bundeswehr) θα είναι τα τεράστια προγράμματα προμηθειών της ίδιας της Γερμανίας. Πάντως, ταυτόχρονα, θα εμπλέκεται και στη διεκδίκηση συμβολαίων σε άλλα μέλη της ΕΕ, όπως η Ελλάδα. Είναι χαρακτηριστικό πως στην ανακοίνωση διορισμού του τονίζεται πως «είναι εξοικειωμένος με τα σημαντικότερα εθνικά και διεθνή εξοπλιστικά προγράμματα και τις συναφείς διαδικασίες». Επίσης, ότι «η εμπειρία και το παγκόσμιο δίκτυό του στην πολιτική και τη βιομηχανία θα τον βοηθήσουν να επιταχύνει περαιτέρω τις προμήθειες και να προωθήσει σημαντικά ευρωπαϊκά εξοπλιστικά σχέδια».

Μέρος της -αναφερόμενης στην ανακοίνωση- «εξοικείωσης» του Πλέτνερ είναι οι επαφές του στην Αθήνα. Η σχέση του με τον  Μητσοτάκη ξεκίνησε, το 2017, ως θερμή. Ο τότε πρεσβευτής είχε εκτιμήσει ιδιαίτερα τη στάση του τότε αρχηγού της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης σε ένα προσβλητικό περιστατικό. Η πτήση του Μητσοτάκη, το Νοέμβριο εκείνης της χρονιάς, προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο της Φρανκφούρτης και υπέστη έκτακτο διαβατηριακό έλεγχο μαζί με τους άλλους επιβάτες.

Σε αντίθεση με παλαιότερους ηγέτες της Νέας Δημοκρατίας ή και άλλων κομμάτων, που δεν θα ανέχονταν τη μονομερή αναστολή των κανόνων της Σένγκεν, ο Μητσοτάκης δεν δημιούργησε διπλωματικό επεισόδιο. Ούτε επέστρεψε στην Ελλάδα, με την πρώτη διαθέσιμη πτήση, ως ένδειξη διαμαρτυρίας. Μόνον την επόμενη μέρα, δήλωσε πως «ντράπηκα ως Έλληνας, όταν με πήγαν σε διαφορετικό χώρο ελέγχου, όπου περίμενα 20 λεπτά για τον έλεγχο διαβατηρίου». Αργότερα, στις αρχές του 2019, η σχέση Μητσοτάκη-Πλέτνερ ψυχράνθηκε αρκετά λόγω της εμφανούς στήριξης του Βερολίνου προς τον ΣΥΡΙΖΑ και τον Αλέξη Τσίπρα.

Η αλλαγή στάσης του Σολτς

Στα τέλη του 2022, τα πράγματα άλλαξαν και πάλι, χάρη σε μια σημαντική εξέλιξη που, κατά τη γερμανική εκτίμηση, ήταν ωφέλιμη για την εθνική ασφάλεια της Ελλάδας και τη σταθερότητα της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Συγκεκριμένα, ο Πλέτνερ, με τη στήριξη του υπουργού Ειδικών Υποθέσεων, διευθυντή της Καγκελαρίας και Επιτρόπου των Μυστικών Υπηρεσιών, Βόλφανγκ Σμιντ, μετέβαλε τη στάση του Σολτς έναντι της Ελλάδας και της Τουρκίας. Ενώ, κατά τις πρώτες συναντήσεις Σολτς-Μητσοτάκη, ο Καγκελάριος τόνιζε πως δεν προτίθετο να αναμιχθεί στις σχέσεις Αθήνας-Άγκυρας, ο Πλέτνερ τον έπεισε για τα οφέλη συνέχισης της διετούς προσπάθειας της  Μέρκελ προς αποκατάσταση των καναλιών επικοινωνίας μεταξύ των δύο πλευρών του Αιγαίου.

Έτσι, το Δεκέμβριο του 2022, πραγματοποιήθηκε συνάντηση στις Βρυξέλλες μεταξύ των διπλωματικών συμβούλων των ηγετών Ελλάδας και Τουρκίας, Άννας-Μαρίας Μπούρα και Ιμπραχίμ Καλίν, υπό την αιγίδα του Πλέτνερ. Η συνάντηση ήταν μυστική, αλλά την αποκάλυψε, σκόπιμα, η τουρκική πλευρά. Ο πρόεδρος Ερντογάν είχε νωρίτερα ισχυριστεί πως υπήρχε ήδη συμφωνία με τον κ. Μητσοτάκη για την έναρξη διμερούς διαπραγμάτευσης εφ’ όλης της ύλης, ενώ ο Καλίν πρόσθεσε ότι «ελήφθησαν αποφάσεις» στις Βρυξέλλες

Ουδείς ήθελε να πιστέψει την τουρκική προπαγάνδα, αλλά η κυβέρνηση απέφυγε να διαψεύσει τους ισχυρισμούς του κ. Ερντογάν και του επίλεκτου συμβούλου του. Λίγο αργότερα, το Δεκέμβριο του 2023, υπογράφτηκε η Διακήρυξη των Αθηνών, χωρίς άρση του casus belli ή οποιαδήποτε αλλαγή στην πολιτική της Άγκυρας.

Πέραν των επικείμενων παρεμβάσεων του Πλέτνερ στα ελληνικά εξοπλιστικά προγράμματα, είναι σημαντικό ότι ήταν και από τους εμπνευστές της αξίωσης του Σολτς προς τον κ. Μητσοτάκη, από το Μάιο του 2022, για την επιστροφή 40.000 μεταναστών (με νόμιμα έγγραφα ασύλου) από τη Γερμανία στην Ελλάδα.

Επίσης, γνωρίζοντας τις εσωτερικές ελληνικές ισορροπίες και αναμενόμενες αντιδράσεις, ο Πλέτνερ συμμερίστηκε την ιδέα του Σολτς να γίνει “διακριτικά” η διαδικασία επιστροφών. Η επιλογή αυτή υπογραμμίστηκε από τον ίδιο τον  Σολτς στην τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Αικατερίνη Σακελλαροπούλου, τον Ιανουάριο του 2023, στο Βερολίνο. Η τακτική της “διακριτικότητας” συνεχίζεται από τον Μερτς με τη σημαντική διαφορά ότι τα αριθμητικά μεγέθη διπλασιάστηκαν με την αξίωση επιστροφής 80.000 κατόχων εγγράφων ασύλου.