Επαναφορά του “Καποδίστρια” και “αυτοκρατορικές” θητείες στην Αυτοδιοίκηση

Να επανέλθει, ως σύστημα διοικητικής διαίρεσης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Δήμοι και Κοινότητες), ο “Καποδίστριας”. Για όσους ζουν έστω λίγο πιο έξω από την Αθήνα ή έχουν κάποια πραγματική σχέση ή νοιάζονται αληθινά για τη Χώρα – και δεν χρειάζεται εδώ να ξαναπούμε ‘”για την περιφέρεια της Χώρας”, αφού χωρίς την περιφέρειά της, δεν (θα) υπάρχει Χώρα – όσοι λοιπόν νοιάζονται, δεν χρειάζεται να τους πούμε γιατί ο “Καλλικράτης” πρέπει να καταργηθεί. Και δεν χρειάζεται για αυτό κανένα ιδιαίτερο θάρρος. Μόνο μάτια που βλέπουν και απλή λογική.

Δεν μπορούμε – δεν έχουμε κανένα τέτοιο δικαίωμα και κανένας θώκος δεν το δίνει – να δημιουργούμε κακέκτυπα αντίγραφα του αθηναϊκού μινώταυρου σε κάθε νομό! Όσοι με ένα τέτοιο υπερφίαλο πνεύμα ενδύθηκαν το ένδυμα του “μεγάλου μεταρρυθμιστή”, κατέληξαν νεκροθάφτες περιοχών και ελπίδων. Την τύχη τους – με τα νομοθετήματά τους – ακολούθησαν οι Ραγκούσης και Βορίδης. Υπερσυγκέντρωση, υπερφόρτωση σε λίγα κέντρα, στην πρωτεύουσα του νομού και σε επιλεγμένους καχεκτικούς, αδιάφορους δορυφόρους της!

Κι αφού αυτή είναι η κρατική γραμμή εξουσίας, οι κάτοικοι ακολούθησαν τη λογική της και στην επόμενη φάση της: από του δήμους των πρωτευουσών προς τους δήμους των μεγάλων αστικών κέντρων: Αθήνα, λοιπόν – και πάλι Αθήνα (!) – Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Λάρισα, Γιάννενα… Και έτσι, η υπερσυγκέντρωση μετατρέπεται σε εξαθλίωση στην περίμετρο, γύμνια και ερήμωση στην περιφέρεια, κρίση, παραβατικότητα και εγκληματικότητα στους αστικούς θύλακες, υπανάπτυξη και ελλείμματα στην παραγωγή, υπογεννητικότητα και ανασφάλεια στα σύνορα!

Η σύγκριση ομιλεί

Η συγκριτική ματιά μεταξύ της πληθυσμιακής απογραφής 2021, έναντι εκείνης του 2011 (έτους έναρξης εφαρμογής του “Καλλικράτη”) είναι εύγλωττη και επιβεβαιωτική: Δυτική Μακεδονία: – 10,3%, Ανατολική Μακεδονία-Θράκη: -7,7%, Ήπειρος: – 5%, αλλά ταυτόχρονα και νέα αύξηση στον ευρύτερο πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, της Πάτρας, της Λάρισας, των Ιωαννίνων…
Είναι κοινή συνείδηση ότι στους δήμους του “Καλλικράτη”, όποιο ενδιαφέρον επιτρέπει η οικονομική δυνατότητα του δεσπόζοντος δήμου (συνήθως του δήμου της πρωτεύουσας του νομού) εστιάζεται και εξαντλείται στο χώρο και για τους κατοίκους αυτού του δήμου, της πρωτεύουσας του νομού.

Όλες οι υπόλοιπες περιοχές (κοινότητες και δημοτικές ενότητες) φυτοζωούν, βιώνουν μια διαρκή φθίνουσα, εκφυλιστική πορεία σε όλα τα επίπεδα (πληθυσμιακά, ηλικιακά, παραγωγικά, στις υποδομές, στην ποιότητα ζωής, στο περιβάλλον). Επομένως: ας κρατηθεί η οργάνωση των Περιφερειών και η εκλογή των Περιφερειαρχών και των Περιφερειακών Συμβουλίων, με τις δύο Κυριακές, στις 13 Περιφέρειες της Χώρας. Και να επιστρέψει, άμεσα, ο “Καποδίστριας” στην Αυτοδιοίκηση, στους Δήμους και τις Κοινότητες.

Είναι μια απόλυτα αναγκαία, λογική και ρεαλιστική, γρήγορα και αποτελεσματικά εφαρμόσιμη πρόταση. Που θα ανασχέσει άμεσα τον εκφυλισμό της ελλαδικής περιφέρειας. Και σε συνδυασμό με την απαραίτητη ύπαρξη και υλοποίηση πολιτικών περιφερειακής στήριξης μπορεί, ίσως, να κερδηθεί το στοίχημα, πριν περάσουμε οριστικά το σημείο της μη αντιστροφής.

Σμίκρυνση των θητειών

Οι θητείες Δημάρχων και Περιφερειαρχών και των Συμβουλίων πρέπει να πάψουν να είναι 5ετείς. Όλα τα άμεσα εκλεγμένα όργανα στην Ελληνική Δημοκρατία (συνεπώς, και οι δήμαρχοι και οι περιφερειάρχες και τα αντίστοιχα συμβούλια) έχουν θητείες 4ετούς διάρκειας. Σε μια εποχή που οι ψηφιακές ταχύτητες και η Τεχνητή Νοημοσύνη έχουν συρρικνώσει δραστικά, έχουν ελαχιστοποιήσει θεαματικά το χρόνο λήψης και εκτέλεσης των αποφάσεων, στον υψηλότερο βαθμό, που μέχρι τώρα έχει γνωρίσει η ανθρωπότητα, και αυτό θα συνεχισθεί με αυξανόμενο ρυθμό, είναι πέρα για πέρα παράλογο και σε βάρος του δημοκρατικού δικαιώματος και της δυνατότητας εναλλαγής, οι θητείες εκλεγμένων (δημάρχων και περιφερειαρχών) να διευρυνθούν στα 5 έτη (!), από 4, που ήταν μέχρι το 2011.

Οι νέες συνθήκες (τεχνολογικές και άλλες) της νέας εποχής, μάλλον, προς την αντίθετη κατεύθυνση υποδεικνύουν ότι πρέπει να κινηθούμε, δηλαδή προς τη σμίκρυνση των χρόνων της θητείας, κι όχι προς την επέκταση τους. Αν σκεφθεί κανείς ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σε σύγκριση με την 10ετία του 1990, κατά τη δεκαετία του 2020 το μέσο χρονικό διάστημα, που απαιτείται για τη λήψη και εκτέλεση διοικητικής απόφασης έχει μειωθεί κατά 50 φορές(!), τότε μπορεί ο καθένας να καταλάβει ότι η ρύθμιση των θητειών 5ετούς διάρκειας εξυπηρετούσε και εξυπηρετεί άλλα συμφέροντα και επιδιώξεις και σε καμία περίπτωση των πολιτών, της παραγωγής έργου και των τοπικών κοινωνιών.

Οι “αυτοκρατορικές θητείες” 5ετίας – θυμίζοντας, κατ΄αντιπαράθεση, τον μόνο πρόεδρο στην Ευρώπη με τέτοιας διάρκειας αξίωμα, τον Πρόεδρο της Γαλλίας – όταν αυτές ασκούνται στα ελληνικά και τοπικά πλαίσια ενός περιβάλλοντος διαβρωμένου από διαπλοκή και φαινόμενα διαφθοράς, καθώς και της μάστιγας του “πελατειακού κράτους” είναι ό,τι χειρότερο θα μπορούσε να νομοθετήσει κανείς, αυξάνοντας, παγιώνοντας και επεκτείνοντας τέτοια φαινόμενα, τη στιγμή που θα έπρεπε με κάθε τρόπο να εκριζωθούν! Κι αυτό είναι ένας ακόμη λόγος να ακυρωθεί αυτή η παράλογη ρύθμιση και να επανέλθουμε στις 4ετείς θητείες. Ευθυγραμμίζοντας όλες τις αιρετές εξουσίας της Ελληνικής Δημοκρατίας που αποφασίζουν και διαχειρίζονται μάλιστα δημόσιο χρήμα (σημειώνουμε, παρεμπιπτόντως, ότι η 5ετής θητεία του ΠτΔ δεν περιλαμβάνει παρόμοιου χαρακτήρα εξουσίες).

Επιπλέον, δεν είναι δυνατόν, αιρετές εξουσίες που βρίσκονται πιο κοντά στον πολίτη – όπως, πρωτίστως, η Τοπική Αυτοδιοίκηση αλλά και οι Περιφέρειες – και για τις οποίες ο έλεγχος και το δικαίωμα, η δυνατότητα αλλαγής (και εναλλαγής) πρέπει πρακτικά να οδηγούν σε δυνατότητα αλλαγής μέσω των εκλογών. Αυτό το δικαίωμα, αυτή η δυνατότητα αντί να έχει γρήγορη δυνατότητα ευεργετικής εφαρμογής τραβάει σε βάθος 5ετίας!

Μέγιστος αριθμός θητειών

Να οριστεί μέγιστος αριθμός θητειών για Δημάρχους και Περιφερειάρχες. Στην συνταγματική αναθεώρηση του 2000-01, μεταξύ άλλων, είχα υποβάλει μια πρόταση με δύο σκέλη, η οποία όμως, τότε, δεν ενσωματώθηκε στο Σύνταγμα. Επιμένω, θεωρώντας την πρόταση και στα δύο σκέλη της, πολύ σημαντική και ωφέλιμη σε πολλά επίπεδα, εκτιμώντας παράλληλα ότι και οι καιροί (την) έχουν επαρκώς ωριμάσει.

• Η συνολική χρονική διάρκεια της θητείας των βουλευτών δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 8 έτη (δηλαδή, το άθροισμα 2 ολοκληρωμένων κοινοβουλευτικών θητειών), και
• Βουλευτής που ορίζεται μέλος στην Κυβέρνηση παραιτείται, για τη διάρκεια της κυβερνητικής (υπουργικής ή υφυπουργικής) θητείας του, από τη θέση του βουλευτή και αντικαθίσταται από τον αναπληρωτή (κατά σειρά εκλογής) βουλευτή της εκλογικής του περιφέρειας. Με την αποχώρηση από την κυβέρνηση επιστρέφει στην κοινοβουλευτική έδρα και ο αντικαταστάτης του παύει να είναι βουλευτής.

Στα πλαίσια αυτή της λογικής – του ορισμένου αριθμού θητειών – και προεκτείνοντας την για τους Δημάρχους και τους Περιφερειάρχες, θεωρώ ότι είναι αναγκαίο να ορισθούν το μέγιστο 3 θητείες για τις δύο αυτές αιρετές θέσεις. Δηλαδή, συνολική επιτρεπόμενη διάρκεια 12 ετών για τους Δημάρχους και τους Περιφερειάρχες. Η ανάγκη ανανέωσης δεν πρέπει απλώς να διακηρύσσεται, αλλά και θεσμικά να υπηρετηθεί και νομοθετικά να κατοχυρωθεί. Είναι ανάγκη να αναλάβουμε τη θεσμική αυτή νομοθετική πρωτοβουλία για την κίνηση, την δημιουργική ώθηση, προς τις αιρετές θέσεις της Αυτοδιοίκησης – και όχι μόνο της Αυτοδιοίκησης – νέων, διαρκώς νέων δυνάμεων.

Η ανανέωση δεν μπορεί να είναι ένα υποκριτικό σλόγκαν, ένα προεκλογικό περικάλυμμα, κάτω από το οποίο θα επιβιώνουν διαβρωτικές πρακτικές και αντιλήψεις καθεστωτικές και νεποτισμού. Η ανανέωση από τη φύση της – αν όχι συνολικά, πάντως δραστικά – αποτελεί αντίδοτο, αντίμετρο στη διαπλοκή και τα “πελατειακά δίκτυα απομύζησης”. Εξάλλου, 12 χρόνια θητείας είναι υπεραρκετά, για να σχεδιάσει και να υλοποιήσει κάθε Δήμαρχος και Περιφερειάρχης το πρόγραμμα και το “όραμά του” για το Δήμο του και την Περιφέρεια.

Η εναλλαγή στελεχών, η ανανέωση στελεχών σε όλο το φάσμα των αιρετών θεσμών θα συμβάλλει – με καταλυτικό τον ρόλο των νέων – στον καλύτερο συγχρονισμό, και των θεσμών και των πολιτικών, με τις εξελίξεις και τα νέα στοιχήματα, με την εποχή τους και τις νέες προκλήσεις (τεχνολογικές, κοινωνικές, παραγωγικές, επικοινωνιακές). Ο παραπάνω καμβάς για το νέο κίνημα της Αυτοδιοίκησης, δεν εξαντλεί το θέμα, σύνθετο – εξάλλου – και βαθύ από τη φύση του. Ωστόσο, μπορεί να δώσει ευεργετική ώθηση, να επιτύχει ουσιώδη αποτελέσματα (π.χ., στο σοβαρό χρόνιο οικονομικό ζήτημα) και να δημιουργήσει ζωντανό και ζωογόνο ενδιαφέρον από δυνάμεις της κοινωνίας και ιδιαίτερα τους νέους από κάθε επαγγελματικό χώρο.