Έρχονται ελληνοτουρκικά και οικονομία – Η μετεκλογική θύελλα…

Η εύλογη απορία που εξέπληξε και την ίδια τη ΝΔ είναι γιατί την ψήφισαν οι φτωχογειτονιές των μεγάλων πόλεων και οι φτωχές περιοχές της χώρας. Ορισμένοι πολιτικοί λένε ότι ο κόσμος επέλεξε σταθερότητα, άλλοι ότι καταψηφίστηκε ο ΣΥΡΙΖΑ, ενώ ουκ ολίγοι αναλυτές θεωρούν πως πρόκειται για ριζική αλλαγή του σκηνικού. Και οι τρεις απόψεις είναι ισχυρές, όμως το πολιτικό σκηνικό –όχι τόσο στο κομματικό επίπεδο, όσο στο κοινωνικό και οικονομικό– παραμένει ρευστό και όλα δείχνουν ότι έρχεται μετεκλογική θύελλα…

Το εύρημα της δημοσκόπησης της GPO σύμφωνα με το οποίο το 23% των ψηφοφόρων σκέφτεται να ψηφίσει διαφορετικά είναι ένας νέος αστάθμητος παράγοντας για τις εκλογές. Επίσης, η “απειλή” Μητσοτάκη για τρίτες κάλπες αν δεν πάρει αυτοδυναμία μπορεί να γίνει μπούμερανγκ. Ενδεικτική είναι, άλλωστε, η πρόσφατη αποκάλυψη της πραγματικής κοινωνικής και οικονομικής κατάστασης στην Ελλάδα που ήρθε με το τελευταίο Ευρωβαρόμετρο.

Σύμφωνα με αυτό, το 85% των Ελλήνων δεν είναι ικανοποιημένο από τα μέτρα που ελήφθησαν για την αντιμετώπιση του αυξημένου κόστους ζωής (έναντι 78% πανευρωπαϊκά). Το 82% δηλώνει ότι δεν μπορεί να πληρώσει τους λογαριασμούς του, ενώ το 66% βλέπει περαιτέρω πτώση του βιοτικού του επιπέδου. Το 66% πιστεύει ότι η φωνή της Ελλάδας δεν μετράει στην ΕΕ…

Συνεπώς, το πολιτικό σκηνικό, παρά τα επιφαινόμενα, παραμένει σχετικά ρευστό. Η επιλογή της “σταθερότητας” δεν σημαίνει ούτε ικανοποίηση από τη μέχρι τώρα πολιτική Μητσοτάκη, ούτε πίστη πως τα επερχόμενα θα αντιμετωπιστούν υπέρ των πολλών. Αντίθετα, πρόκειται για την τελευταία συντηρητική επιλογή του εκλογικού σώματος, το οποίο από το 2009 επιδεικνύει πρωτοφανή υπομονή και αυτοσυγκράτηση. Είναι προφανές πως οι προσδοκίες των πολιτών είναι πολύ μεγάλες σε μέγεθος και σε ένταση, διότι γνωρίζουν τα δυσμενή επερχόμενα και ξέρουν πια αρκετά καλά τι πραγματικά έγινε στην οικονομία την 4ετία που παρήλθε.

Τα κρούσματα της συστημικής κατάρρευσης που εκδηλώθηκαν στο δράμα των Τεμπών, στην ανικανότητα του κράτους να προστατεύσει την 12χρονη, στην απουσία των ασθενοφόρων όπου και όταν αυτά χρειάζονται, συσσωρεύονται στο επί δώδεκα χρόνια συνεχώς επιβαρυνόμενο πολιτικό ασυνείδητο και αποκτούν επικίνδυνο βάρος. Αν ο κοινωνικός ιστός διαρραγεί από τις συνεχιζόμενες και ασύμμετρες δοκιμασίες, υπάρχει το ενδεχόμενο η κοινωνικο-πολιτική κρίση να προσλάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις.

Δομικές αδυναμίες

Οι δομικές αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας όχι μόνο δεν αντιμετωπίστηκαν, αλλά από τα νούμερα προκύπτει σοβαρή επιδείνωση. Το ότι 7 στους 10 Έλληνες δεν έχουν ούτε ένα χιλιάρικο στην τράπεζα και ότι το ιδιωτικό χρέος αυξήθηκε κατά 39,42 δισ. ευρώ και ανήλθε στα 382 δισ. ευρώ σημαίνει πως τα νοικοκυριά δεν έχουν άλλο “λίπος”, ούτε άλλες αντοχές. Αν μάλιστα ο τουρισμός φέτος δεν κάτσει καλά, είτε λόγω δυσπραγίας των Ευρωπαίων, είτε λόγω καιρικών συνθηκών, τότε το πρόβλημα τον Οκτώβριο θα γίνει οξύ. Η Κρήτη μιλάει για μαζικές ακυρώσεις Γερμανών, οι Αirbnb για διστακτικές κρατήσεις και οι τιμοκατάλογοι (ναύλα, διαμονή και διατροφή) είναι απαγορευτικοί για την πλειονότητα των Ελλήνων.

Η εύλογη τακτική Μητσοτάκη με τις απ’ ευθείας αναθέσεις και τις “αδιαφανείς” συμβάσεις των 15+ δισ. ευρώ έχει εξαντλήσει τη δυναμική ώθησης της οικονομίας. Ενδεχομένως η τακτική αυτή να πυροδότησε την διαδικασία της ανάπτυξης. Έτσι μοιάζει, αλλά άφησε ένα αυξημένο κατά 50 δισ. ευρώ δημόσιο χρέος και ένα έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της τάξεως του 10% του ΑΕΠ, χωρίς να έχουμε κάτι χειροπιαστό.

Δεν έχουμε π.χ. μια νέα μεγάλη βιομηχανική μονάδα που να παράγει κάτι που να καλύπτει το 5% των εισαγωγών, ή να φεύγει η παραγωγή της έξω. Ακόμη, μένει να δούμε αν θα δικαιωθεί η επίσης επιλογή Μητσοτάκη να δώσει βάρος τους μεγάλους παίκτες, Έλληνες και ξένους, σε ό,τι αφορά την απορρόφηση των πόρων του Ταμείου Ανάπτυξης. Να δικαιωθεί με την έννοια των πολλαπλασιαστικών φαινομένων και της ενεργοποίησης περί αυτών, οικοσυστημάτων επενδύσεων και παραγωγής.

Έρχονται εξωτερικές πιέσεις

Σε κάθε περίπτωση, όμως, εκείνο που προβληματίζει με την αναπτυξιακή στρατηγική Μητσοτάκη είναι ότι οι επενδυτικές επιλογές δεν καθοδηγούνται από τα ελλείμματα του ισοζυγίου εξωτερικών πληρωμών, αλλά από την “πράσινη μετάβαση” και τις ανάγκες άλλων. Αλλά ακόμη και στις “πράσινες πολιτικές” δεν φαίνεται να υπάρχει πραγματική μελέτη των επιλογών.

Παράδειγμα, τα περιβόητα Data Centers, των οποίων το ανθρακικό αποτύπωμα έφτασε ήδη το 1% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας. Κι αυτό γιατί για να “ταΐσεις” ένα τέτοιο κέντρο Τεχνητής Νοημοσύνης με data χρειάζεσαι τεράστια υπολογιστική ισχύ. Υπολογίζεται ότι η εκπαίδευση ενός ΜΓΜ (μεγάλο γλωσσικό μοντέλο) σαν το ChatGPT3 καταναλώνει 1287 MWh και παράγει 550 τόνους ισοδυνάμου διοξειδίου του άνθρακα, ήτοι 550 αεροπορικά ταξίδια Νέα Υόρκη-Σαν Φραντζίσκο αλε-ρετούρ.

Οπότε, τίθεται το ερώτημα, ειδικά μετά την απειλή και τρίτης κάλπης, ποιες είναι οι μεγάλες μεταρρυθμίσεις που θέλει να κάνει ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ποια στρατηγική εξυπηρετούν για να χρειάζεται τόσο απελπισμένα την αυτοδυναμία; Γνωρίζει άλλωστε, καλύτερα από εμάς, ότι έρχονται ισχυρές πιέσεις από Αμερικάνους και Ευρωπαίους από την επομένη του σχηματισμού της νέας κυβέρνησης.

Φαίνεται ότι επείγονται όλοι για την επίλυση των ελληνοτουρκικών, προκειμένου να ικανοποιήσουν τον Ερντογάν. Το ζήτημα αυτό –σύμφωνα με ορισμένους παρατηρητές– θα οδηγήσει σε μείζονα πολιτική κρίση, ακόμη κι αν οι σχεδιασμοί είναι να κλείσει η συμφωνία εντός της τουριστικής σεζόν, ώστε να αποφευχθούν λαϊκές κινητοποιήσεις όπως στο “Μακεδονικό”…

Μετεκλογική θύελλα

Σε ό,τι αφορά την οικονομία, η απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να σταματήσει τις κυβερνήσεις να επιδοτούν την ενέργεια, θα προκαλέσει τεράστια πίεση στα νοικοκυριά, ιδιαίτερα στην Ελλάδα, όπου το όλο σύστημα προμήθειας και παραγωγής ενέργειας είναι ακραία ληστρικό. Όλες οι ενδείξεις είναι πως η αγορά θα συνεχίσει να αυξάνει τις τιμές, όπως άλλωστε φάνηκε με αυτές της βενζίνης που μέχρι την 21η Μαΐου είχαν πέσει στο 1,6 και τώρα φλερτάρουν τα 2 ευρώ+. Άλλωστε, οι Σαουδάραβες μειώνουν την παραγωγή τους κατά 10%, δηλαδή κατά 1.000.000 βαρέλια την ημέρα από την 1η Ιουλίου.

Ευτυχώς για το ευρωσύστημα που εξαιρεί τα καύσιμα και τα τρόφιμα από τον υπολογισμό του δομικού πληθωρισμού, επειδή δήθεν οι τιμές τους είναι ευμετάβλητες. Δηλαδή, αφήνουν απέξω τον πυρήνα του πληθωρισμού. Έτσι, ο πληθωρισμός εμφανίζεται στην Ευρωζώνη μόλις στο 5,3%, ενώ είναι τουλάχιστον διπλάσιος. Και επειδή είναι στην πραγματικότητα διπλάσιος η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα συνεχίσει την αύξηση των επιτοκίων (3,25%), αλλά και όταν σταματήσει, όπως ομολόγησε η Λαγκάρντ, θα διατηρήσει τα επιτόκια για αρκετό διάστημα στο ύψος που θα φτάσουν.

Αυτό σημαίνει πως ο Μητσοτάκης ξέρει ότι όταν θα αρθεί στο τέλος του χρόνου το κατόπιν εορτής “πάγωμα” των επιτοκίων στα στεγαστικά και στα δάνεια γενικώς, τότε οι δόσεις θα αυξηθούν πάλι και θα είναι δυσβάστακτες. Σε εκείνη τη φάση, σε συνδυασμό με τις τιμές του πετρελαίου θέρμανσης και του ηλεκτρικού το χειμώνα θα υπάρξει κίνδυνος κραχ των νοικοκυριών. Τότε είναι που η κυβέρνηση θα πρέπει –σύμφωνα με τη νέα ντιρεκτίβα– να συμμορφωθεί με αύξηση των κρατικών δαπανών στο 2,6%. Συνεπώς, από το φθινόπωρο και μετά το ενδεχόμενο μιας πολιτικο-κοινωνικής κρίσης θα αρχίσει να μπαίνει στα σενάρια, εκτός και αν προηγηθούν τα εθνικά ζητήματα…