Ευρωπαϊκή καταδίκη του Ερντογάν για την Αγιά Σοφιά

Ηχηρό μήνυμα στον Ερντογάν για την Αγιά Σοφιά και την εμπλοκή του στη Λιβύη έστειλαν οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ, οι οποίοι συνεδρίασαν για πρώτη φορά, από τον Φεβρουάριο, με φυσική παρουσία. Την ίδια ώρα, ωστόσο, ο Τούρκος πρόεδρος συνεχίζει να προκαλεί και για άλλη μία φορά στράφηκε προς τον Πούτιν. Η Μόσχα, άλλωστε, επανέλαβε και σήμερα, ότι το θέμα “Αγία Σοφία” είναι «εσωτερική υπόθεση της Τουρκίας».

Το Συμβούλιο, το οποίο συνεδρίαζε από τις δέκα το πρωί, ολοκληρώθηκε νωρίς το απόγευμα και όπως δήλωσε ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Ζοζέπ Μπορέλ, καταδίκασε έντονα την απόφαση της τουρκικής κυβέρνησης να μετατρέψει την Αγιά Σοφιά από μουσείο σε τζαμί. Κάλεσε μάλιστα τον Ερντογάν να επανεξετάσει το ζήτημα, σημειώνοντας ότι «αυτή η απόφαση θα τροφοδοτήσει αναπόφευκτα τη δυσπιστία, τον διχασμό ανάμεσα στις θρησκευτικές κοινότητες και θα υπονομεύσει τις προσπάθειες μας για διάλογο και συνεργασία».

Σε ό,τι αφορά τις κυρώσεις για τις παράνομες τουρκικές ενέργειες στην κυπριακή ΑΟΖ, οι υπουργοί Εξωτερικών αποφάσισαν την προσθήκη νέων ονομάτων στη λίστα που επέβαλε η ΕΕ. Με αφορμή όμως την συνέχιση των γεωτρήσεων στην ΑΟΖ της Κύπρου και των απειλών εναντίον της Ελλαδας, οι υπουργοί ζήτησαν να ετοιμάσει η Κομισιόν νέα λίστα επιλογών για πρόσθετα μέτρα εναντίον της Τουρκίας. Παραλλήλως, θα συνεχιστούν οι εργασίες επί των προτάσεων της Κύπρου για πρόσθετες κυρώσεις, στη βάση προηγούμενων αποφάσεων του Συμβουλίου.

Προβληματική σχέση

Για το θέμα αυτό θα συνεδριάσει, άλλωστε, την Πέμπτη η αρμόδια Ομάδα Εργασίας Relex, ενώ η συζήτηση για το μέλλον των Ευρωτουρκικων Σχέσεων θα συνεχιστεί στο Βερολίνο τον Αύγουστο. Οι υπουργοί αποφάσισαν πάντως, ότι στην παρούσα φάση δεν θα δοθεί εντολή στον Μπορέλ για διαπραγμάτευση με την Τουρκία και ότι θα πρέπει απλως να διερευνηθούν τρόποι για τη μείωση της έντασης, με αυστηρή τήρηση των συμπερασμάτων της ΕΕ.

Ο εκπρόσωπος της ΕΕ για ζητήματα Εξωτερικής Πολιτικής τόνισε επίσης, ότι οι μονομερείς πράξεις της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο πρέπει να σταματήσουν και οι υπουργοί κάλεσαν την Άγκυρα και τον Ερντογάν να σεβαστούν στην Λιβύη τις υποχρεώσεις τους που απορρέουν από την Διάσκεψη του Βερολίνου.

Νωρίτερα, προσερχόμενος στο Συμβούλιο, ο Μπορέ είχε ανακοινώσει ότι «Η Τουρκία είναι το σημαντικότερο θέμα της ατζέντας». Ο ίδιος σχολίασε ότι οι σχέσεις της ΕΕ με την Άγκυρα «δεν είναι ιδιαίτερα καλές αυτήν την περίοδο» και χαρακτήρισε ενδιαφέρουσα την συζήτηση στο Συμβούλιο. Προβληματική έβρισκαν, άλλωστε, τη σχέση ΕΕ-Τουρκίας, αρκετοί Ευρωπαίοι υπουργοί προσερχόμενοι στο Συμβούλιο.

Ο Σλοβάκος υπουργός, Ιβάν Κορτσόκ, σημείωσε ότι «υπάρχουν πολλά ζητήματα» με την Τουρκία, ενώ η Σουηδή Αν Λίντε δήλωσε ανήσυχη για όσα συμβαίνουν στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία. Περισσότερο σαφής ήταν ο υπουργός Εξωτερικών του Λουξεμβούργου Ζαν ‘Ασελμπορν. Αναφερόμενος στην Αγία Σοφία, στις τουρκικές προκλήσεις στη Μεσόγειο, αλλά και σε ό,τι αφορά τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο Άσελμπορν τόνισε ότι οι όποιες ελπίδες υπήρχαν πριν από χρόνια για μια ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας εξελίσσονται σε «λάθος κατεύθυνση».

Ειδικά για το θέμα της Αγίας Σοφίας, ο Ζαν ‘Ασελμπορν έκανε λόγο για «χτύπημα εναντίον της Συμμαχίας των Πολιτισμών», την πρωτοβουλία δηλαδή που είχαν αναλάβει το 2005 ο τότε πρωθυπουργός της Ισπανίας, Χοσέ Λουίς Θαπατέρο, και ό ίδιος ο Ερντογάν, ως πρωθυπουργός, τότε, της Τουρκίας. Μια πρωτοβουλία την οποία υιοθέτησαν στη συνέχεια τα Ηνωμένα Έθνη. Ο Λουξεμβούργιος υπουργός σχολίασε και την συμπεριφορά της Άγκυρας στη Μεσόγειο, τονίζοντας ότι «δεν είναι μπανιέρα, αλλά μεγάλη θάλασσα». Πρόσθεσε επίσης ότι πολλές χώρες έχουν δικαιώματα, τα οποία θα μπορούσαν να ασκήσουν, και επισήμανε ότι «η Τουρκία δεν επιτρέπεται να συνεχίσει να εμφανίζεται ως ηγεμόνας» στην περιοχή.

Πριν την έναρξη των εργασιών του Συμβουλίου, ο Ζοζέπ Μπορέλ συναντήθηκε με τους υπουργούς Εξωτερικών της Ελλάδας και της Κύπρου, Δένδια και Χριστοδουλίδη. Το κύριο θέμα του Συμβουλίου είναι, άλλωστε, οι σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας υπό το πρίσμα των τουρκικών προκλήσεων, οι οποίες στέφονται κυρίως εναντίον της Ελλάδας και της Κύπρου.

Κάτι λέει δειλά ο Πούτιν

Ο Ερντογάν δήλωσε πάντως ότι θα πάει στην πρώτη προσευχή στο “τζαμί της Αγίας Σοφίας”, τα συνεργεία του τουρκικού υπουργείου Τουρισμού έπιασαν δουλειά ήδη από την Κυριακή και ο Τσαβούσογλου ανακοίνωσε ότι η Τουρκία θα ενημερώσει την UNESCO για τα βήματα που γίνονται στο Μνημείο, μετά την απόφαση για τη μετατροπή του από μουσείο σε τζαμί. Η UNESCO, έκανε γνωστό ωστόσο, ήδη από την Παρασκευή, ότι η Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς θα αξιολογήσει εκ νέου το καθεστώς της Αγίας Σοφίας, μετά την απόφαση του Ερντογάν.

Μια απόφαση που έχει προκαλέσει διεθνείς αντιδράσεις, ωστόσο, η Μόσχα επέμεινε και σήμερα ότι πρόκειται για εσωτερική υπόθεση της Τουρκίας, με τον υφυπουργό Εξωτερικών, Σεργκέι Βερσίνιν, να αναφέρει ότι «ούτε εμείς ούτε κάποιος άλλος πρέπει να παρέμβει, προφανώς».

Λίγες ώρες αργότερα πάντως, το Κρεμλίνο ανακοίνωσε ότι σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν οι πρόεδροι των δύο χωρών, ο Πούτιν επέστησε την προσοχή του Ερντογάν στην «μεγάλη κοινωνική απήχηση, που προκάλεσε στη Ρωσία η απόφασή του». Το Κρεμλίνο ανακοίνωσε επίσης ότι η επικοινωνία των δύο προέδρων έγινε με πρωτοβουλία της τουρκικής πλευράς και ότι ο Ερντογάν έδωσε διευκρινίσεις, επισημαίνοντας, ότι «η πρόσβαση θα είναι εγγυημένη για όσους επιθυμούν, όπως θα είναι εγγυημένη και η διατήρηση των χριστιανικών ιερών».